Ti Panangmatmat ti Biblia
Kasano ti Panagrikna ti Dios Maipapan Iti Kinaranggas?
NASAKNAP ti kinaranggas ken maar-aramid dayta iti nadumaduma a pamay-an. Malaksid iti gubat, adda dagiti kinaranggas iti isports, nadumaduma a grupo, eskuelaan, trabaho, paglinglingayan, ken kinaranggas gapu iti droga. Iti adu a pamilia, kasla gagangayen ti kinaranggas uray iti pagtaengan. Kas pagarigan, sigun iti nabiit pay a panagadal, 1.2 a milion a lallaki ken babbai ti rinanggasan dagiti mismo nga assawada iti di kumurang a naminsan kabayatan ti nabiit pay a lima a tawen idiay Canada. Ti konklusion ti sabali pay a panagadal ket agarup 50 a porsiento kadagiti lallaki a mangkabkabil iti assawada ti mangab-abuso met kadagiti annakda.
Talaga la ketdi a dagita a kinaranggas ket makapaaligaget kenka ken iti kaaduan a tattao. Nupay kasta, ti kinaranggas ket naibinggasen iti kaaduan a paglinglingayan iti kaaldawantayo. Kaay-ayo dagiti agbuya saan laeng a dagiti sinsinan a kinaranggas kadagiti pelikula no di ket uray dagiti agpayso a pisikal a kinaranggas a maipabuya kadagiti telebision. Iti adu a pagilian, paboritoda ti boksing ken ti dadduma pay a naranggas nga isports. Ngem kasano ti panagrikna ti Dios maipapan iti kinaranggas?
Nabayagen a Pakasaritaan ti Kinaranggas
Nabayagen ti pakasaritaan ti kinaranggas. Nadeskribir iti Genesis 4:2-15 ti immuna a pisikal a kinaranggas nga inaramid ti maysa a tao a nadakamat iti Biblia. Ti inauna nga anak da Adan ken Eva a ni Cain ket nagimon iti adingna a ni Abel isu nga inggagarana a pinatay. Kasano ti reaksion ti Dios? Ilawlawag ti Biblia a nakaro ti panangdusa ni Jehova a Dios ken ni Cain gapu iti panangpapatayna ken adingna.
Iti Genesis 6:11, mabasatayo a nasurok a 1,500 a tawen kalpasan dayta nga insidente, ti daga ket “napno iti kinaranggas.” Ania manen ngay ti reaksion ti Dios? Imbilinna iti nalinteg a ni Noe nga agaramid iti daong a pakaisalakananda a sangapamiliaan bayat a paglayusen ni Jehova ti daga, tapno ‘madadael’ dayta a naranggas a kagimongan. (Genesis 6:12-14, 17) Ngem apay ngamin a nagannayas unay ti tattao nga agaramid iti kinaranggas?
Ti Impluensia Dagiti Demonio
Ipalgak ti salaysay ti Genesis a dadduma kadagiti annak ti Dios, nga isu dagiti nagbalin a nasukir nga anghel, ket naglasagda kas tattao, nangasawada kadagiti babbai, ken nagputotda. (Genesis 6:1-4) Karkarna ti kadakkel ken kinalatak dagiti annakda a pagaammo kas dagiti Nefilim. Babaen ti impluensia dagiti demonio nga ammada, nagbalinda a naranggas a maton. Idi nalayus ti intero a daga, nadadael dagitoy nadangkes a maton. Ngem agparang a pinanawan dagiti demonio ti nainlasagan a bagida ket nagsublida iti lubong dagiti espiritu.
Ibatad ti Biblia a sipud idin, ikagkagumaanen dagitoy rebelioso nga anghel nga impluensiaan dagiti tattao. (Efeso 6:12) Ti liderda a ni Satanas, ket maawagan a ti kaunaan a “mammapatay.” (Juan 8:44) Gapuna, ti kinaranggas a mapaspasamak ditoy daga ket mabalin a matukoy kas demoniko, wenno sataniko.
Mamakdaar ti Biblia maipapan iti makasulisog a pannakabalin ti kinaranggas. Iti Proverbio 16:29, kunana: “Ti tao ti kinaranggas allilawennanto ti padana a tao, ket sigurado a papanennanto iti dalan a saan a naimbag.” Adu kadagitoy nga aldaw ti masulisog a manganamong, mangitandudo, wenno mangaramid iti kinaranggas. Minilion met a tattao ti maguyugoy a mangtagiragsak iti paglinglingayan a mangitandudo iti kinaranggas. Mabalin a maitutop nga usaren ti sasao iti Salmo 73:6 a mangdeskribir iti kaputotan iti kaaldawantayo. Kuna ti salmista: “Ti kinatangsit nagpaay a kas kuentas kadakuada; ti kinaranggas balkutenna ida a kas iti kawes.”
Kagura ti Dios ti Kinaranggas
Kasano ti rumbeng a panagbiag dagiti Kristiano iti naranggas a lubong? Makaiwanwan kadatayo ti salaysay ti Biblia maipapan kadagiti annak ni Jacob a da Simeon ken Levi. Nakigayyem ti kabsatda a ni Dina kadagiti imoral nga umili ti Siquem. Gapu iti daytoy, rinames ti maysa a taga sadiay. Tapno makabales da Simeon ken Levi, awanan asi a pinatayda ti amin a lallaki ti Siquem. Idi agangay, babaen ti nadiosan a panangiwanwan, inlunod ni Jacob ti di nateppelan a pungtot dagiti annakna babaen ti sasao a: “Da Simeon ken Levi agkabsatda. Dagiti igamda a pangpapatay gamgamigam ti kinaranggas. Iti nasinged a bunggoyda dika umay, O kararuak. Iti kongregasionda dika makikaykaysa.”—Genesis 49:5, 6.
Maitunos kadagitoy a sasao, liklikan dagiti Kristiano ti makikadua kadagiti mangitantandudo wenno agar-aramid iti kinaranggas. Nalawag a kagura ti Dios dagidiay mangitantandudo iti kinaranggas. Kuna ti Biblia: “Ni met laeng Jehova sukimatenna daydiay nalinteg kasta met daydiay nadangkes, ket ti asinoman a mangay-ayat iti kinaranggas pudno unay a guraen ti kararuana.” (Salmo 11:5) Mabalakadan dagiti Kristiano a liklikanda ti amin a kita ti di mateppelan a pungtot ken uray ti abusado a panagsasao.—Galacia 5:19-21; Efeso 4:31.
Agpatingganto Aya ti Kinaranggas?
Kastoy ti inyimtuod ti mammadto idi un-unana a ni Habakuk ken Jehova a Dios: “Kasano kabayag nga umasugakto kenka iti tulong manipud kinaranggas?” (Habakuk 1:2) Nalabit inyimtuodmo metten ti kasta. Sinungbatan ti Dios ni Habakuk, ket inkarina nga ikkatenna “ti nadangkes.” (Habakuk 3:13) Ti naimpadtuan a libro nga Isaias ket mangipaay met iti namnama. Inkari ti Dios: “Awanton ti mangngegan a kinaranggas iti dagam, pannakaagaw wenno pannakarba iti uneg dagiti beddengmo.”—Isaias 60:18.
Agtalek dagiti Saksi ni Jehova nga asideg unayen nga ikkaten ti Dios ditoy daga ti amin a kita ti kinaranggas ken dagidiay mangitantandudo iti dayta. Iti dayta a tiempo, imbes a mapno iti kinaranggas, “ti daga mapnonto iti pannakaammo iti dayag ni Jehova no kasano a ti met laeng dandanum abbonganda ti baybay.”—Habakuk 2:14.
[Ladawan iti panid 16]
Nangrugi ti kinaranggas idi pinatay ni Cain ni Abel