No Apay a Mamatiak iti Biblia Salaysayen ti Maysa a Nuklear a Sientista ti Pakasaritaanna

KAS INSALAYSAY NI ALTON WILLIAMS

IDI 1978, adda dua a napateg a pasamak iti biagko. Nagun-odak ti degree kas maysa a nuklear a pisiko iti Setiembre, ket iti Disiembre, nagbalinak a maysa nga ordinado a ministro dagiti Saksi ni Jehova.

No maammuan ti tattao a maysaak a sientista ken Saksi, masansan a masdaawda no kasano a mapagtunosko ti nasientipikuan a pannakaammok ken ti pammatik iti Biblia. Aminek nga adu a tawen a pinampanunotko met no mabalin nga agtunos ti nasientipikuan a pannakaammo ken ti pannakaammo iti Biblia. Ngem idi agangay, naan-anay a nakombinsirak a ti Biblia ket maitunos iti nasientipikuan a kinapudno. Apay a kasta ti nakunak? Pangngaasiyo ta palubosandak man pay nga umuna a mangilawlawag no kasano a nagbalinak a sientista.

Proyekto iti 19 a Tawen

Naipasngayak idi 1953 idiay Jackson, Mississippi, E.U.A. Maikatloak iti 11 nga annak. Napanglaw ti pamiliami. Agkaraakarkami iti balay ta di makabayad ti dadakkelko iti abang. Kaaduanna a rasion ti gobierno ti taraonmi. Dagiti segunda mano a kawesmi ket impadawat ti tattao a makinkua kadagiti balay ken opisina a daldalusan ni nanang.

Kanayon nga impalagip ti dadakkelko a ti laeng nangato nga adal ti pamay-an tapno makalung-awkami iti kinapanglaw. Isu nga idi ubingak pay laeng, inkeddengkon ti mangala iti degree iti kolehio. Nangrugiak a nageskuela idi innem ti tawenko, ket intultuloyko ti nageskuela iti simmaganad a 19 a tawen. Kaay-ayok ti siensia ken matematika, isu nga idi nagkolehioak, kinasientista ti innalak a karera.

Bayat ti kaaddak iti kolehio, naam-ammok ti maysa a balasang nga agnagan iti Del. Inyam-ammo kaniak ti maysa a propesor iti siensia tapno matulongak iti ad-adalenna a kurso iti siensia. Ngem di nagbayag, saan laengen a siensia ti nagsaritaanmi, ket naginnayatkami. Nagkasarkami idi Enero 10, 1974​—bayat ti dua nga oras a bakante kadagiti klasemi! Uppat a tawen kalpasanna, idi 1978, nagun-odakon ti doctorate degree iti nuclear physics.

Naragpatkon ti impagarupko a tulbek ti balligi. Maysaak a sientista, ken nuklear a pisiko pay! Babaen iti baro a degree a nagun-odak iti theoretical nuclear physics, mabalinkon a sagrapen ti bunga ti napaut a panageskuelak. Nagagaranak a makaaramid iti naganko iti tay-ak ti siensia. Maysa pay, mabalinkon ti agpili iti trabaho kadagiti adu a nasayaat a panguartaan nga ituktukon dagiti pribado a kompania ken institusion ti gobierno.

Nupay kasta, sumagmamano a bulan kalpasanna, idi Disiembre 30, 1978, nangaramidak iti desision a napaneknekan nga ad-adda a nangimpluensia iti biag ken masanguanak ngem iti baro a nagun-odak a degree. Iti dayta a petsa, insimbolok ti dedikasionko ken Jehova a Dios babaen iti panagbautisarko isu a nagbalinak a maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Kasano a napasamak dayta?

Maysa a Libro ti Nangtignay iti Interesko

Idi arinunos ti 1977, bayat nga agad-adalak idiay Unibersidad ti Massachusetts idiay Amherst, dua a Saksi ti nagtuktok iti apartment-mi. Awanak, ngem adda sadiay ni baketko a kadua ti annakmi nga agtawen iti tallo ken maysa a kappasngay. Pinastrek ni Del dagiti Saksi. Kalpasan ti nasayaat a saritaan, immanamong a sarungkaran dagiti Saksi iti maminsan iti kada lawas tapno iyadalanda iti Biblia.

Idi impakaammo ni baketko daytoy nga urnos, insigida a binusorko. Diak pagkedkedan ti pannakitimpuyogna iti maysa a relihion, ngem saan a kadagiti Saksi ni Jehova! Kinapudnona, awan unay ti ammok maipapan kadagiti Saksi, ngem addan pagarupko a karkarnada a grupo ken us-usarenda ti Biblia a pangallilaw kadagiti tattao. Isu nga iti panangikagumaak a mailisi ni baketko iti impagarupko a panangallilaw dagiti Saksi, napanunotko nga usaren ti nasientipikuan a pannakaammok tapno mapaneknekak a di nakappapati dagiti pannursuroda.

Nagbakasionak iti makalawas iti panagsukisokko idiay unibersidad ket nagawidak tapno addaak kabayatan ti panagadal ni baketko iti Biblia. Ngem naladawak a nakaawid ngem iti implanok, sa dandani agawid idin ti babai a mangyad-adal. Inikkannak iti libro a Did Man Get Here by Evolution or by Creation?a Kasta met nga imbagana ken ni baketko nga iti nayeskediul a panagadalda iti Biblia iti sumaganad a lawas, usigenda ti maysa a padto ti Biblia a mangipakita a napateg ti tawen 1914. Dayta ti apag-isu a gundaway a kasapulak! Imbagak iti Saksi nga agawidakto para iti sumaganad a saritaanda maipapan iti Biblia. Kayatko a maammuan no umiso ti pannakakuenta ti isalaysayna maipapan iti tawen 1914.

Iti daydi met la a rabii, rinugiak a binasa ti libro nga imbati ti Saksi. Kinapudnona, nagustuak ti linaonna. Nainkalintegan ti pannakaisuratna, ket aduan iti nasientipikuan a reperensia maipapan iti topiko nga ebolusion. Nasdaawak ta naammuak a ti Biblia ket naglaon iti ad-adu nga amang nga eksakto nga impormasion maipapan iti panamarsua ngem iti dati nga ammok. Naungpotko nga inusig ti libro iti sumagmamano la nga aldaw ket masapul nga aminek a ti aktual nga ibagbaga ti Biblia maipapan iti panamarsua ket saan a maikontra kadagiti naammuanen a nasientipikuan a kinapudno maipapan iti biag ditoy daga.

Determinadoak a Mangbirok Kadagiti Kamali

Nupay kasta, agduaduaak pay laeng iti pannursuro dagiti Saksi, isu a sinegseggaak ti panagsukimatko iti padto ti Biblia maipapan iti tawen 1914 sigun iti matematika. Impagarupko a daytoy a pamay-an ti sigurado a mamutbuteng iti Saksi ken, inanamaek idi a makatulong ken ni baketko a makakita iti kamali kadagiti pannursuro dagiti Saksi.

Iti simmaganad a lawas, nagsubli ti Saksi a kaduana ti maysa a panglakayen iti lokal a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Ti panglakayen ti nangikondukta iti panagadal ti Biblia. Imbuksilanna dagiti padto a masarakan iti kapitulo 4 ken 9 iti libro ti Biblia a Daniel, maipapan iti panagparang ni Jesus kas Mesias ken Ari. Determinadoak a mangbirok iti kamali iti panagkuentana, ngem awan ti nakitak. Imbes ketdi, naallukoyak manen iti nainkalintegan nga impormasion a linaon ti Biblia.

Agingga iti daydi a kanito, impagarupko a ti pammati iti Dios ket naibasar a nangnangruna iti emosion imbes nga iti panagrason. Nagbiddutak gayam! Nagyamanak kadagiti Saksi gapu iti adu nga impormasion a naammuak iti saritaanmi ket imbagak a kayatko nga ituloy ti makipagadal iti kada lawas. Isu a sipud idin, intuloyko ti panagadalko iti unibersidad ken nakipagadalkami nga agassawa kadagiti Saksi. Rinugianmi metten ken ni baketko ti tumabuno kadagiti gimong dagiti Saksi ni Jehova iti Kingdom Hall.

Iti sumagmamano la a bulan, naammuak ti adu a baro a kinapudno iti Biblia ket di nagbayag, kualipikadoakon a makikadua kadagiti Saksi iti panangasaba iti binalaybalay. Inaramidko daytoy uray no adu unay a tiempo ti kasapulak iti maudin a tawen a pananggun-odko iti doctorate idiay unibersidad. Naturposko ti tesisko idi kalgaw ti 1978 ken immakarak iti estado ti Alabama, a sadiay nangrugiak a nagisuro iti physics idiay Alabama A. & M. University iti Huntsville. Dagus a nakiumankami kadagiti Saksi iti dayta a baro a lugar, ket maysa a panglakayen ken ni baketna ti nangituloy a nangyadal iti Biblia kadakami. Sumagmamano a bulan kalpasanna, naggiddankami ken ni baketko a nabautisaran.

Aktibo a Sientista ken Ministro

Napaneknekak nga agtunos ti kinasientista ken ti panagbalinko a Saksi ni Jehova. Idi 1983, nagtrabahoakon kas astrophysicist wenno mangad-adal iti pakabuklan, nagtaudan ken itatanor dagiti nailangitan a banag, idiay George C. Marshall Space Flight Center iti NASA (National Aeronautics and Space Administration), nga adda met laeng idiay Huntsville.b Agpada a nagtrabahoak iti panageksperimento ken panagadal kadagiti teoria iti tay-ak a mainaig iti X-ray a teleskopio. (Idi 1999, dayta a teleskopio​—ti Chandra X-ray Observatory​—ti sibaballigi a naipatayab iti pagrikusanna iti law-ang babaen iti Columbia a lugan iti law-ang.) Tinagiragsakko ti nagtrabaho iti dayta a proyekto, a pakairamanan ti panangamiris kadagiti X-ray nga iruar ti nadumaduma a bituen ken galaksi tapno ad-adda a maawatan ti makita nga uniberso.

Maragsakanak unay iti trabahok ta saan laeng a makapainteres a parikut ti siensia ti tamtamingek no di ket umun-uneg met ti panangapresiarko iti pannakabalin ken sirib ti Namarsua. Kinapudnona, nagbalin a napatpateg pay kaniak ti kaipapanan ti imbaga ni Jehova babaen iti nagkauna a mammadtona a ni Isaias. Kuna ti Namarsua: “Itangadyo dagiti matayo sadi ngato ket kitaenyo. Siasino ti namarsua kadagitoy a banag? Isu Daydiay mangiruruar iti buyotda sigun a mismo iti bilang, isuda amin awaganna sigun a mismo iti nagan. Gapu iti kinaruay iti dinamiko nga enerhia, kasta met a yantangay isu nakired iti pannakabalin, awan uray maysa kadakuada ti mapukpukaw.” (Isaias 40:26) No kada ‘itangadko dagiti matak’ tapno kitaek ti kinalawa, kinakomplikado, ken kinapintas ti uniberso, ad-adda a maapresiarko dagiti pinarsua ti nalaing a Diseniador a nangaramid amin kadagitoy ken nangipasdek kadagiti paglintegan a mangtaginayon ken mamagtutunos amin kadagitoy.

Iti daydi a tiempo, kanayon a nagipablaakak iti adu a baro nga impormasion kadagiti nasientipikuan a pagiwarnak a naibasar iti panagsukisokko iti X-ray astrophysics. Nupay kasta, aktiboak met iti kongregasion Kristiano. Agserserbiak a panglakayen ken 20 nga oras a mangasabaak iti publiko iti kada bulan. Kabayatanna, ni baketko ket mangisursuro iti Biblia iti amin a tiempo.

Kalpasan ti panagtrabahok iti uppat a tawen iti NASA, dimmegdeg ti tarigagayko a mangipaay iti ad-adu a tiempok a tumulong iti sabsabali a mangammo kadagiti nakaskasdaaw a kinapudno a masarakan iti Biblia. Ngem kasano a maaramidko dayta? Idi imbagak ken baketko ti tarigagayko ken inkararagko ken Jehova dayta, nabigbigko a masapul a mangaramidak kadagiti napateg a desision.

Dagiti Nakapatpateg a Desision

Immadaniak iti superbisorko iti NASA ket imbagak kenkuana a kayatko nga uppat nga aldaw laengen imbes a lima nga aldaw nga agtrabahoak iti kada lawas. Siempre, awatek ti nababbaba a sueldo. Inlawlawagko iti superbisorko a kayatko a busbosen ti tallo nga aldaw ti lawas iti ministeriok. Immanamong ti superbisorko, nupay awan ti kasta nga urnos kadagiti sientista iti NASA. Nupay kasta, imbagana kaniak a masapul a kasaritak ti superbisorna. Nakisaritaak ket nasdaawak idi daytoy nangatngato ti saadna a superbisor immanamong met iti kiddawko. Isu nga idi Setiembre 1987, rinugiak ti karerak kas amin tiempo a ministro, a mangbusbos iti 90 nga oras iti kada bulan iti panangasaba iti balaybalay ken dadduma pay a paset ti ministerio.

Kalpasanna, tineleponuannak ti maysa a superbisor iti Alabama A. & M. University idiay Huntsville. Intukonna a mangisuroak iti physics. Kinunak nga awatek laeng ti trabaho no mangipaay dayta iti ad-adu a tiempo iti ministeriok. Ngem impanamnamak kenkuana a dayta ket di mangpakapuy iti kalidad ti panangisurok kadagiti klasek. Immanamong ti superbisor. Ita, agisursuroak pay laeng iti dayta nga unibersidad ken agserserbiak met kas amin-tiempo a ministro. Adda pay tiempok a nagadal iti Espaniol. Ita, agserserbikami nga agassawa ditoy Huntsville, iti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova nga Espaniol ti maus-usar a pagsasao.

Siensia ken Pammati

Kadagiti tawen ti nasientipikuan a panagsukisokko, pulos a diak pay nakasarak iti pagsupiatan ti napaneknekanen a nasientipikuan a kinapudno ken ti pannursuro ti Biblia. Masansan a ti kasla pagsupiatan ket maigapu iti kurang a pannakaammo iti nasientipikuan a pannursuro wenno iti talaga nga isursuro ti Biblia. Kas pagarigan, di umiso ti pagarup ti dadduma a sientista ken ti sabsabali, nga isursuro ti Biblia a dagiti mula, animal, ken tattao ket timmaudda amin ditoy daga iti las-ud ti literal a 24 nga oras nga aldaw. Maikontra daytoy kadagiti naammuanen a nasientipikuan a kinapudno. Ngem saan nga isursuro ti Biblia dayta. Imbes ketdi, ipalgakna a “dagiti aldaw” ti panamarsua saklawenda ti rinibu a tawen.c

Makariro met ti di umiso a pannakaammo a ti pammati iti Dios ket maigapu laeng iti emosion. Adayo a kasta, ta ti pammati iti Dios ken iti Biblia ket naibasar kadagiti kinapudno a mabalin a paneknekan. Kas nadepinar iti Biblia, “ti pammati isu ti sigurado a panangsegsegga iti bambanag nga in-inanamaen, ti nabatad a parangarang dagiti kinapudno nupay saan a makita.” (Hebreo 11:1) Wen, ti pammati ket naibasar iti ebidensia. Ginasut a padto ti natungpalen iti napalabas ken iti kaaldawantayo. Isu nga uray no mausar ti nasientipikuan a pamay-an nga us-usaren ti amin a sientista tapno mapatalgedanda ti nasientipikuan a teoria, naan-anay a makapagtalektayo a matungpal dagiti padto ti Biblia maipapan iti masanguanan a paspasamak.

Maysa kadagita a padto iramanna ti kari a mabalintayto a sagrapen dagiti naparaisuan a kasasaad ditoy daga iti asidegen a masakbayan. Awanton dagiti makadadael nga epekto ti panaglakay ken panagbaket, sakit, ipapatay, gubat, ken di kinahustisia. (Apocalipsis 21:3, 4) Addanton tiempotayo a detalyado a mangsukisok ken mangadal kadagiti nakaskasdaaw a pinarsua ni Jehova a Dios ken ti adu a linteg nga impasdekna a mangtarawidwid iti daytoy makapaamanga nga uniberso.

Agyamanak ken Jehova a Dios ta tinulongannak a makasarak iti tulbek ti pudno a kinaragsak​—dagiti nakaskasdaaw a kinapudno a masarakan iti Saona a ti Biblia. Ikarkararagko nga adu pay koma, agraman dagiti sientista, ti makasarak iti dayta a nagpateg a tulbek.

[Footnotes]

[Blurb iti panid 20]

Impagarupko a ti pammati iti Dios ket naibasar a nangnangruna iti emosion imbes nga iti panagrason

[Blurb iti panid 22]

Pulos a diak pay nakasarak iti pagsupiatan ti napaneknekanen a nasientipikuan a kinapudno ken ti pannursuro ti Biblia

[Ladawan iti panid 21]

Supsuportarak ti pamiliak babaen iti part-time a panagisurok

[Dagiti Ladawan iti panid 23]

Ti agrikrikus a Chandra X-ray Observatory ti NASA ken ti ladawan ti X-ray iti binary star system black hole

[Credit Lines]

Rinetrato ti NASA

NASA/CfA/J. McClintock et al.

[Ladawan iti panid 23]

Tagtagiragsakenmi nga agassawa ti amin-tiempo a ministerio