Isasarungkar iti Pagaramidan iti Artipisial a Saka ken Ima

Isasarungkar iti Pagaramidan iti Artipisial a Saka ken Ima

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY NEW ZEALAND

DUA ti panggepko idi nakitulagak a mapan iti Artificial Limb Centre idiay Wellington, New Zealand. Umuna, masapul a matarimaan ti artipisial a sakak. Maikadua, kayatko a pasiaren ti pasdek tapno ad-adu pay ti maammuak maipapan iti pannakaaramid dagiti artipisial a saka ken ima.

Siaasi nga immanamong ti nagaramid iti artipisial a sakak (prosthetist) iti kiddawko nga agpasiar. Nagpateg a kapadasan dayta, ta simmayaat ti pannakaawatko iti naglaing ken napasnek a panagregget dagidiay agar-aramid kadagiti artipisial a saka ken ima.

Ti sao a “prosthesis” tukoyenna ti artipisial a kasukat ti napawad a paset. Ti prosthetics isu “ti paglaingan nga agaramid kadagiti artipisial a saka ken ima.” Ti prosthetist ket “maysa a tao a nalaing nga agaramid iti artipisial a saka ken ima ken trabahona ti mangisulbong iti dayta.”—Encyclopedia and Dictionary of Medicine, Nursing, and Allied Health, Third Edition.

Kasano a Maaramid ti Artipisial a Saka?

Kaaduan a pasiente a sumarungkar iti pasdek umayda mangala iti artipisial a saka. Ti umuna nga addang iti panagaramid ket marukod ti immimbagen a puon ti napawad a saka ti pasiente tapno maaramid ti pagisulbongan. Kalpasanna, maaramid ti pagsukogan wenno paghormaan, tapno masukog ti pagisulbongan iti baro a saka a kapadpada la unay ti puon ti napawad a saka. Kalpasanna, mausar dayta tapno maaramid ti artipisial a saka wenno ima. Kasta ti pangrugian ti pannakagun-od iti maipagna a saka a sukat ti napawad. Ti kabbaro ken mas episiente a pamay-an ti panangisulbong isu ti panagusar iti CAD/CAM a mangrukod iti puon ti napawad a saka. Kalpasanna, adda makina a mangaramid iti kapadpada ti puon ti napawad a saka wenno takiag ti tao.

Kalpasan ti panangpaliiwko kadagiti demostrasion ti nasigo a pannakaaramid dagiti alikamen sadiay, naipakita kaniak dagiti nalpasen ken nagatang iti ballasiw-taaw a nadumaduma nga artipisial a paset ti bagi. Ti hydraulic knee joint wenno tignayen ti danum a pannakasusuop ti tumeng a naisulbong iti thermoplastic socket wenno pagikabitan a lumukneng no mapudotan ken tumangken no malamiisan, ti nakaskasdaaw a pagarigan. Mabalin a masukog ken mabaliwan ti porma daytoy babaen iti pudot tapno nanam-ay ti pasiente. Adu a katalogo a kompleto kadagiti ladawan ken pannakailawlawag dagitoy a banag ti magun-odan iti nadumaduma a paggatangan iti intero a lubong.

Iti maudi a paset ti panagaramid iti artipisial a saka, maaramid dagiti babassit a panagbalbaliw a maibagay iti pagisulbongan, tumeng, kudil, ken paspaset ti saka tapno masigurado ti natural a pannagna. Kamaudiananna, maisagana ti abbongna a foam. Daytoy ti mangbalkut kadagiti “tulang” ti artipisial a saka. Maaramiden ti panangpapintas tapno maibagay ti artipisial a saka iti puonna no mabalbalin.

No addan panagtalek ti pasiente, mayurnosen a makipagkita iti orthopedic surgeon wenno espesialista iti panagopera iti susuop, a sumarsarungkar iti pagaramidan ti artipisial a saka ken ima. Iti kasta, masukimat ti maysa a propesional tapno masigurado ti kasayaatan a pannakausar ti baro a saka.

Dagiti Ubbing a Pasiente ken Atleta

Bayat ti panagpasiar, napaliiwko ti maysa nga ubing a babai. Saan a mabain a mangipakita kadakami iti artipisial a sakana ken iti puon dayta. Kalpasanna, binuyak nga aglagtolagto, a kasla awan a pulos ti pakadanaganna.

Interesadoak unay iti imbaga ti nangaramid iti artipisial a sakak maipapan kadagiti ubbing a napawad ti maysa a saka wenno imada. Impakitana kaniak ti maysa a nagbassit nga ima ket inlawlawagna a dagitoy nga artipisial nga ima ti maisulbong kadagiti maladaga nga innem laeng a bulanda. Apay? Tapno mairuam a mangusar iti artipisial a saka wenno ima. Imbagana a no awan ti kasta a panangiruam, dumakkel ti ubing ken mairuam a mangusar laeng iti maymaysa nga ima ket marigatanto a mangusar iti dua nga ima inton dakkelen.

Naammuak a di pay nabayag nagipatulod ti maysa a kompania idiay Europa iti nagadu nga artipisial a saka ken ima para kadagiti atleta idiay Sydney, Australia, a nausar iti Paralympics. Libre dagitoy a naited kadagiti nakisalip, ket adda dagiti agar-aramid iti artipisial a saka ken ima agraman ti dadduma a naggapu idiay New Zealand, a timmulong kadagiti nakisalip bayat ti panagay-ayamda.

Dadduma kadagiti paset ti saka ken ima ti napataud a nangnangruna para kadagiti atleta. Naipakita kaniak ti maysa a pagarigan. Dayta ti paset ti saka ken pingil a naaramid iti naisangsangayan a material a kapadpada ti kadawyan a kinalukay ti panagkuti ti saka ti tao.

Dagiti Nabiit Pay a Rinang-ayan

Ania dagiti namnamaentayo iti tay-ak ti panagaramid kadagiti artipisial a saka ken ima? Nasao kaniak ti nagaramid iti artipisial a sakak ti kontrolen ti maysa a computer nga artipisial a saka nga us-usaren ti maysa a pasiente idiay New Zealand. Nabatad nga aggunay ti artipisial a saka gapu iti pannakaitalmeg dagiti pagilasin a naikabit iti dayta. Kas resultana, matulad ti natural a pannagna.

Iti dadduma a pagilian, dagiti nalaing a siruhano ti tulang ageks-eksperimentodan iti pamay-an a maawagan iti osteointegration wenno panangisilpo iti artipisial a saka wenno ima iti tulang. Adda naisangsangayan a tornilio a maisingit iti napawad a puon ti saka wenno ima kalpasan ti panangpawad. Dayta ti pakaikabitan ti artipisial nga alikamen. Saanen a kasapulan ti panangsukog iti pagisulbongan.

Masuksukimat metten ti panagtipon dagiti nerbio a mangyallatiw ken umawat iti signal, tapno makontrol ti tao ti artipisial a saka wenno imana babaen laeng iti isipna. Idiay Estados Unidos ken iti dadduma a pagilian, adun nga ima ti nasukatan iti artipisial. Ngem mapagsusupiatan pay laeng daytoy a pamay-an. Ngamin, inggat’ tungpal biag a masapul nga agtomar ti pasiente iti agas a pangkontra iti di panangawat ti bagina iti artipisial a naisulbong.

Iti tay-ak ti panangaramid kadagiti artipisial a saka ken ima, maus-usaren ti sistema a maawagan iti myoelectronics. Adda dagiti electrode a mangilasin kadagiti puersa nga aggapu kadagiti masel ti takiag, nga adda pay laeng iti nabati a puonna. Mapapigsa dagitoy a puersa babaen iti bateria tapno makontrol dagiti elektroniko nga alikamen ti artipisial a saka ken ima. Ti kaudian a teknolohia ket mangus-usar iti computer a mangibagay iti artipisial a takiag iti tao a mangusar iti dayta.

Gapu ta nasdaawak kadagitoy a rinang-ayan ti teknolohia, dinamagko iti nagaramid iti artipisial a sakak no ania ti nagdumaan ti gunay ti natural a saka ken ima iti artipisial. Siempre, dagus nga inaminna a nasaysayaat ti natural. Daytoy ti nangipalagip kaniak iti inkararag idi ti salmista: “Idayawkanto agsipud ta iti nakaam-amak a pamay-an nakaskasdaaw ti pannakaaramidko.”—Salmo 139:14.

[Diagram/Dagiti Ladawan iti panid 23]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

[Dagiti Ladawan]

Dagiti artipisial nga ima nga agusar iti computer a mangyallatiw kadagiti signal ti masel tapno makontrol ti kapartak ken kairut ti petpet

[Credit Line]

Dagiti ima: © Otto Bock HealthCare

[Dagiti Ladawan]

Iti uneg daytoy tumeng a gapuanan ti adelantado a teknolohia, makatulong dagiti computer chip ken magnetic field tapno makibagay ti tumeng iti pannagna ti agusar

[Credit Line]

Tumeng: Dagiti ladawan nga impaay ti Ossur

[Ladawan]

Daytoy a ladawan ti saka ipakitana ti foam a nangabbong iti dayta ken ti pannakasangal ti pingil

[Credit Line]

[Ladawan iti panid 21]

Panangibagay iti artipisial a saka

[Ladawan iti panid 22]

Panangisulbong iti artipisial a saka ti pasiente

[Ladawan iti panid 23]

Bassit nga artipisial nga ima a mausar a mangsanay kadagiti napawad a maladaga

[Ladawan iti panid 23]

Idi 2004, 10.97 a segundo laeng ti binusbos ti nangabak iti Paralympic iti 100-metro a tinnarayan babaen iti tulong ti artipisial a sakana a naaramid iti carbon-fiber

[Credit Line]

Ladawan nga impaay ti Ossur/Photographer: David Biene

[Picture Credit Line iti panid 21]