Panangmatmat iti Lubong

◼ Napattapatta a 200 a milion a tattao, 5 a porsiento iti populasion ti lubong nga agtawen iti nagbaetan ti 15 ken 64, ti nagdroga itay napan a tawen.​—2005 WORLD DRUG REPORT, UNITED NATIONS OFFICE ON DRUGS AND CRIME.

◼ Sigun iti panagadal, ti agtutubo a nakasaksi iti armado a kinaranggas ket ad-adda a posible a mangaramid iti kinaranggas iti sumaganad a dua a tawen.​—SCIENCE A MAGASIN, E.U.A.

◼ Idiay São Paulo, Brazil, 16.8 a porsiento kadagiti addaan iti kanser iti suso ket nadayagnos kadagiti babbai nga agtawen iti nababbaba ngem 35 iti maysa nga ospital kabayatan ti makatawen. No nasapa a madayagnos, 90 a porsiento ti posibilidad nga umimbag.​—FOLHA ONLINE, BRAZIL.

Panangparmek iti Pannakauma

Sigun kadagiti managsukisok a mangad-adal iti pannakauma, “maysa dayta kadagiti kangrunaan a sakit iti panawentayo,” impadamag ti The Vancouver Sun. Natakuatan ti maysa a surbey a “dandani tallo iti uppat a taga-Amianan nga America ti nangibaga a tarigagayanda unay nga adda koma kabarbaro ken makapainteres iti biagda.” Adtoy ti sumagmamano kadagiti insingasing ti periodiko a pangparmek iti pannakauma: “Panawam ti makauma a kasasaad,” “agsursuroka iti baro a banag,” agaramidka iti “makapnek a boluntario a trabaho,” “makipasetka kadagiti aktibidad a kas iti . . . pannagna,” ken “iyugalim ti agyaman.”

Moderno a Panangtagabo

“Di kumurang a 12.3 a milion a tattao ti biktima ti puersado a panagtrabaho iti intero a lubong,” impadamag ti panagadal ti United Nations International Labor Organization (ILO). Napattapatta a kadagitoy, nasurok a 2.4 a milion ti biktima ti pananginegosio kadagiti tattao. Dagiti pagarigan, ti puersado a panamagtrabaho ket dagiti saan a boluntario a trabaho wenno serbisio a maipapilit a maipaaramid babaen ti pamutbuteng kas iti prostitusion, serbisio militar, ken panagtrabaho gapu iti utang. Bassit wenno awan pay ketdi a pulos ti mategged dagiti trabahador, yantangay dida maala ti sueldoda gapu ta pagbayadda dayta iti utangda wenno utang ti pamiliada. Sigun iti Direktor-Heneral ti ILO a ni Juan Somavia, dagita a trabaho ti “mangikkat iti kalintegan ken dayaw dagiti tattao.”

Kaunaan a Kriol a Biblia

“Nairingpasen ti kaunaan a patarus ti Australia iti Biblia manipud Genesis agingga iti Apocalipsis iti katutubo a pagsasao,” impadamag ti The Sydney Morning Herald. Ti baro a patarus a Kriol, a nakaeskediul a mairuar inton 2007, ti makatulong iti agarup 30,000 nga Aborigine kadagiti nasulinek a rehion ti Makin-amianan nga Australia. “Dayta a proyekto ket naaramid iti 27 a tawen,” kuna ti periodiko. Sigun iti United Bible Societies, “22 a baro a patarus ti Baro a Tulag ti nairehistro idi 2004.” Mabasa itan ti Biblia ti intero wenno dadduma a pasetna iti 2,377 a pagsasao ken dialekto.

Temperatura Kadagiti Nakaparada a Lugan

Kabayatan ti 2004, 35 nga ubbing ti natay gapu iti heat stroke idiay Estados Unidos kalpasan a nabatida kadagiti nakaparada a lugan, kuna ti magasin a Pediatrics. Sigun kadagiti panagadal, no nabarbara ngem iti 30 a degree Celsius ti temperatura iti ruar, mabalin a nalaka a dumanon iti 57 agingga iti 68 a degree Celsius ti temperatura iti uneg ti lugan. Uray no 22 a degree Celsius ti temperatura iti ruar, mabalin latta a bumara ti temperatura iti uneg ti lugan agingga iti agarup 40 a degree Celsius. Kaaduanna, mapasamak ti nakaro nga ibabara iti las-ud ti 15 agingga iti 30 a minuto kalpasan ti panagparada. Dakkel ti maitulong ti panangilukat iti tawa iti maysa ket kagudua a pulgada, agraman ti panangpaandar iti air-condition sakbay nga iddepem ti makina ti lugan. Patien dagiti autor ti artikulo nga adu a biag ti masalbar no maipakaammo iti publiko dagiti peggad.