Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay a Kanayon nga Idildiligdak iti Sabali?

“Masuronak no idildiligdak dagiti nagannakko wenno mannursurok iti sabali.”—Mia.a

“No idiligdak iti sabali, mariknak nga awan kabaelak isu a tartarigagayak a nalalaingak koma ngem iti daydiay pangidildiliganda kaniak.”—April.

IDIAY eskuelaan, makaunget ti maestram agsipud ta saanka a nalaing iti matematika a kas iti maysa a kaklasem. Idiay balayyo, pagungtannaka ni nanang wenno tatangmo gapu ta saanka a nadalimanek a kas iti kabsatmo. Adda met ti mangibaga iti, “Nakapimpintas ni nanangmo idi kas kenka ti tawenna!” Makapasair dayta a komento ta kaslana la ibagbaga a nalaadka. No mabalin la koma nga ipukkawmo: “Dida kadi makita nga adda met ti nasayaat kaniak? Apay a sangkaidiligdak iti sabali?”

Apay a makapasair unay ti panangidilig? Adda kadi aniaman a pagimbaganna? Kasanom a daeran ti panangidiligda kenka iti sabali?

Apay a Makapasair ti Panangidilig?

Ti maysa a makagapu a makapasair ti panangidilig ket no dadduma apektaranna ti mismo a panagpampanunotmo. Arigna a ti sangkaibaga ti dadduma ket isu metten ti masansan nga ibagbagam iti bagim. Kas pagarigan, kastoy ti inamin ni Becky, “No kitaek dagiti nalatak nga ubbing idiay eskuelaan, ar-arapaapek a kaslaak la koma kadakuadan tapno ad-adu ti mangayat kaniak.”

Ania ti makagapu a mapukawmo ti kompiansam? Bueno, usigem ti mapaspasamak iti bagim, riknam, ken iti isipmo. Mabalin a napartak ti panagbalbaliw ti pammagim. Rumikrikut ti relasionmo kadagiti dadakkelmo. Posible a dakkelen ti namalbaliwan ti kababalinmo iti dimo kasekso. Isu a nalabit pampanunotem no normal met la ngata ti panagbalbaliw a mapaspasaram.

Nalabit pagarupem a ti kakaisuna a pamay-an tapno maammuam ti sungbat ket isu ti panangidiligmo iti bagim iti dadduma nga agtutubo a kasta met laeng dagiti panagbalbaliw a mapaspasaranda. Dayta itan ti mabalin a pakariruam! Mapukawen ti kompiansam no kasla nalalaingda a makibagay kadagiti panagbalbaliw ti bagida. Ket no iyimtuod ti dadduma a natataengan no apay a dimo matulad ti maysa a gayyem wenno kabagiam, mabalin a mapasingkedan ti pagam-amkam unay—a saanka a normal!

Impatuldo ni April ti sabali pay a makagapu no apay a makapasair ti panamagdidilig. Kinunana: “No idiligdaka iti sabali, nangruna iti daydiay nasinged kenka, mabalin nga agimonka ken agsakit ti nakemmo kenkuana.” Napasaran daytan ni Mia. Mariknana a dagiti dadakkelna ken mannursurona kanayon nga idiligda isuna ken ni manangna. “Ibagbagada kaniak dagiti naaramidanna idi kas kaniak ti tawenna,” kinuna ni Mia. Ania ti resultana? “Panagriknak, kasla makiin-innartapak ken ni manangko. No dadduma, marurodak pay ketdin kenkuana.”

Talaga a makadangran dagiti ibunga ti panangidilig. Usigem ti napasamak kadagiti kasingedan a gagayyem ni Jesus. Idi maudi a rabii sakbay ti ipapatay ni Jesus, adda “nabara a supiat” dagiti apostol. Apay? Pagdidinniligenda ngamin ti bagbagida ken pagsusupiatanda no “siasino kadakuada ti kasla kadakkelan.” (Lucas 22:24) Nalawag nga adda dagiti makadangran a panangidilig. Ngem dakes kadi ti amin a panangidilig?

Dagiti Makagunggona a Panangidilig

Usigem ti agtutubo a ni Daniel ken ti tallo a Hebreo a gagayyemna a nadeskribir iti Biblia. Dagitoy nga agtutubo saanda a kayat ti mangan kadagiti naimas a taraon ti ari ti Babilonia nga iparit ti linteg ti Dios. (Levitico 11:4-8) Tapno makombinsirda ti mangay-aywan kadakuada a tumulong kadakuada, adda panangsubok nga insingasing ni Daniel. Kinunana a kalpasan ti sangapulo nga aldaw a pannanganda iti taraon a maipalubos iti Linteg ti Dios, ti koma mangay-aywan kadakuada idiligna ida iti dadduma nga agtutubo iti sangakabbalayan ti ari. Ania ti resultana?

Kuna ti Biblia: “Iti ngudo ti sangapulo nga aldaw nagparang a dagiti rupada [dagiti Hebreo] nasaysayaat ken naluklukmeg iti lasag ngem iti amin nga ubbing a mangmangan idi iti naimas a makmakan ti ari.” (Daniel 1:6-16) Laglagipenyo a ti naimbag a nagbanaganna ket saan a gapu ta gagangay a nalalaing ni Daniel ken ti gagayyemna ngem iti dadduma nga agtutubo. Imbes ketdi, ti kangrunaan a makagapu ket inkeddeng ngamin dagitoy a Hebreo nga agtutubo ti agtulnog kadagiti linteg ti Dios nga intedna iti ilina.

Ti kadi kasasaadmo ket umasping iti napasaran dagidi nga agtutubo a Hebreo? No surotem ti linteg ti Biblia maipapan iti naimbag a kababalin, nalawag a maisupadikanto iti dadduma nga agtutubo. Dadduma a tattao a mangpalpaliiw kenka mabalin a makitada ti nakaidumaam ket agsiddaawda isu nga ‘itultuloyda ti agsao a sibabassawang kenka.’ (1 Pedro 4:3, 4) Ngem ti dadduma makitada dagiti nasayaat a resulta ti naimbag a kababalinmo, isu a mabalin a matignayda pay ketdi nga agadal maipapan ken Jehova. (1 Pedro 2:12) Iti dayta a kasasaad, makagunggona ti pannakaidiligmo iti sabsabali.

Adda pay sabali a nasayaat a panggep ti panangidilig. Kas pagarigan, no idiligmo ti bagim kadagiti kakabsatmo, mabalin a pagarupem nga uray kaskasano umdasen ti ar-aramidem kadagiti naituding a trabahom iti pagtaengan. Ngem mabalin a naiduma ti panangmatmat dagiti dadakkelmo. Tapno matulongandaka a mangbalbaliw iti kapanunotam, mabalin nga agusarda iti pagarigan iti Biblia ken kiddawenda nga idiligmo ti kababalin ken tigtignaymo iti dayta a karakter iti Biblia.

Kas pagarigan, mabalin nga ipalagipda a nupay ni Jesus ket naawagan iti Apo ken Mannursuro, situtulok a binugguanna ti saka dagiti adalanna. (Juan 13:12-15) Mabalin a paregtaendaka a mangtulad iti kinapakumbaba ken kinagaget ni Jesus. Kinapudnona, iparparegta ti Biblia kadagiti amin a Kristiano, agtutubo ken natataengan, a kanayon nga idiligda ti bagida ken Kristo ken ikagumaanda a ‘sisisinged a suroten dagiti addangna.’ (1 Pedro 2:21) Dayta a kita ti panangidilig ti mamagtalinaed kadatayo a napakumbaba ken tulongannatayo a mangpatanor iti personalidad nga ad-adda a makaay-ayo ken Jehova.

Panangdaer Kadagiti Di Makaay-ayo a Panangidilig

Talaga a makapasuron ken makapaupay no saan a nainkalintegan ti panangidiligda kenka kadagiti kakabsatmo wenno iti maysa kadagiti kasadaram. Kasano a madaeram dayta? “Ti pannakatarus ti maysa a tao pudno unay a pabannayatenna ti ungetna,” kinuna ni masirib nga Ari Solomon. (Proverbio 19:11) Kasano a makatulong ti pannakatarus? Nalabit a saan a kas iti panangipagarupmo, mabalin a ti pagimbagam ti pampanunoten ti maysa nga agidildilig, kas iti ama, ina, wenno mannursurom. “No adda mangidilig kaniak iti sabali,” kinuna ni Cathy, “panunotek no ania ti kayatda a pangtulongan kaniak.” Naamiris ni Cathy a no positibo ti panangmatmatna iti dayta a banag, saan a maupay wenno masuron.

Ngem kasano ngay no sangkaidiligdaka iti sabali? Kas pagarigan, ti maysa nga ama wenno ina mabalin a kasla kanayon a negatibo ti panangidiligna kenka iti maysa kadagiti kakabsatmo. Mabalin a kayatmo ti makisarita ken ni tatang wenno nanangmo ken siraraem nga ibagam ti riknam maipapan iti dayta a banag. Mabalin a di ammo ni tatang wenno nanangmo dagiti negatibo nga epekto kenka dagita a panangidilig.

Ngem laglagipem nga adda “tiempo ti panagsao” ken kasta met ti “tiempo ti panagulimek.” (Eclesiastes 3:7) Imbes a makaungetka a dagus inton idiligdaka manen iti sabali, agurayka agingga nga agkalmaka ket kalpasanna, makisaritaka ken ni nanang wenno tatangmo wenno iti siasinoman a di nainkalintegan ti panangidildiligna kenka. No kasta ti aramidem, ad-addanto a makaguyugoy ti panagsaom.—Proverbio 16:23.

Masansan a saan unay a nakaro ti epektona ti negatibo a panangidilig no kanayon a panunotem dagiti paglaingam. Kinuna ni apostol Pablo ken Timoteo: “Awan koma a pulos ti asinoman a tao a mangumsi iti kinaagtutubom.” (1 Timoteo 4:12) Medio ubing pay ni Timoteo idi nadutokan nga agserbi kas Kristiano a manangaywan. Isu a mabalin nga adda dagiti nangidilig kenkuana kadagiti lallaki a natataengan wenno ad-adun ti kapadasanda. Ngem mabalin a saan a nainkalintegan dagita a negatibo a panamagdilig. Nupay agtutubo ni Timoteo, nakagun-od iti nawadwad a kapadasan bayat a nagdaliasat a kadua ni Pablo. Ammo ni Timoteo no kasano ti epektibo a panangusar iti Sao ti Dios. Sipapasnek met nga inaywananna dagiti kapammatianna.—1 Corinto 4:17; Filipos 2:19, 20.

Gapuna, no addanto manen ti mangidilig kenka iti negatibo a pamay-an, imtuodem ti bagim, “Nainkalintegan kadi ti pammabalawda?’ No medio agpayso ti imbagada, ikagumaam ti makasursuro manipud iti dayta. Ngem no ti panangidiligda ket nalawa ti saklawenna kas iti “Apay a dimo la matultulad ti kabsatmo?”—padasem a matmatan dayta iti positibo a wagas. Ikagumaam a kitaen ti paset a pakaparang-ayam.

Ni Jehova a Dios saanna a rukoden ti pategmo babaen ti panangidiligna kenka iti padam nga imperpekto a tao. (Galacia 6:4) Saan laeng a ti makinruar a langam ti kitkitaenna no di ket uray ti makin-uneg a kinataom. (1 Samuel 16:7) Kinapudnona, makitkita ni Jehova saan laeng a ti kinasiasinom no di ket uray pay ti ikagkagumaam a pagbalinan. (Hebreo 4:12, 13) Dina namnamaen nga awan ti pagkurangam ken kitkitaenna dagiti nasayaat a kualidadmo. (Salmo 130:3, 4) Ti laengen pannakaammom iti dayta ket makatulongen tapno madaeram ti panangidiligda kenka iti sabsabali.

Ad-adu pay nga artikulo iti serye nga “Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .” ti masarakan iti Web site a www.watchtower.org/ype

[Footnote]

PANUNOTEM

◼ Ania a kita dagiti panangidilig ti masansan a pakasuronam?

◼ No dagiti dadakkelmo kanayondaka nga idilig iti sabali, kasanom a daeran dayta?

[Blurb iti panid 12]

“Naragragsakak koma no daydiay mangbalbalakad kaniak dina koman dakdakamaten ti nagan ti sabali a tao ken dina la koman ibagbaga a nalalaingak koma ngem ti maysa a tao. Imbes ketdi, komendarannak koma nga umuna gapu kadagiti nasayaat a kalidadko ken siaayat a tulongannak a mangamiris kadagiti pagkapuyak.”—Natalie

[Ladawan iti panid 13]

Nalabit kayatmo a siraraem nga ilawlawag ti riknam no idildiligdaka