Ti Nakalkaldaang a Kasasaad Dagiti Pating
BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY MEXICO
MANMANO laeng nga animal ti mapagbutbutngan unay a kas kadagiti pating. Iti intero a lubong, iti promedio, adda mapattapatta a 75 nga iyaatake dagiti pating kadagiti tattao iti kada tawen. Agarup 10 kadagita ket makapapatay. Ti pating ket agdinamag nga agkaan iti tao gapu iti nasaknap a damag maipapan iti iyaatakeda, agraman ti pannakaipabuyada kadagiti sine kas narungsot nga animal. Siempre, rumbeng nga agannadtayo kadagiti pating. Ngem no an-anagen, ad-adu ti matmatay gapu kadagiti buaya ken iti silud dagiti uyokan ngem iti iyaatake dagiti pating.
Iti sabali a bangir, tattao ti mangat-atake kadagiti pating. Sigun iti magasin a Premier, kastoy ti kinuna ti maysa a managsirarak ti organisasion nga Argus Mariner Consulting Scientists: “Iti kada tawen, 100 a milion a pating ti makalkalap. Nakaad-adu unay dayta ta no pagsisilpuentayo ida, maminlima a marikus ti daga.” Nagbiit a bimmassit ti bilangda gapu kadagiti sumaganad a rason: matayda gapu iti panagkalap, manmanoda nga agpasngay, nabayagda a dumakkel, napaut ti panagsikogda, ken apektado iti polusion dagiti paset ti baybay a pagpasngayanda. Mientras bumassit unay ti bilangda, adunto manen a tawen ti kasapulan sakbay nga umaduda.
Kaaduanna, dagiti pating ket makalap gapu kadagiti pigarda. Gapu ta pagarupenda a makaagas ken makaparugso, nakapatpateg dagita para iti dadduma a taga-Asia.a Ti sopas a pigar ti pating ti kangrunaan a ramenna ket nakanginngina ta uray la nga aggatad ti sangamalukong iti agingga iti $150 (agarup ₱7,275)! Tapno laeng mapennek ti tarigagay ti adu a taga-Asia, siraranggas a maikkat dagiti pigar ti pating. Dakkel a panangsayang dayta tangay dagiti laeng pigarna ti maala. Kalpasanna, ti pating ket maibelleng iti taaw a sadiay ti in-inut a pakatayanna gapu iti bisin wenno pannakalmes.
Nasken a Masalbar Dagiti Pating
Rumbeng kadi a maseknantayo iti nakalkaldaang a kasasaad dagiti pating? Nalabit ad-adda a maasiantayo kadagiti elepante ken balyena ngem kadagiti pating. Ngem nasken a bigbigentayo a napategda iti pannakataginayon ti balanse a kasasaad ti amin a sibibiag a parsua iti taaw. Kas pagarigan, adda maitulong ti panagkaanda iti dadduma nga ikan tapno makontrol ti kaadu dagita.
Iti adu a pagilian, awan ti regulasion maipapan iti panagkalap kadagiti pating. Ti Mexico ti maysa kadagiti pagilian a masansan nga agkalkalap iti pating, a sadiay nasurok a 30,000 a tonelada ti makalapda iti kada tawen. Ngem itay nabiit, kalpasan ti 10 a tawen a debate, nangipaulog dayta a pagilian iti linteg a mangiparit iti panagala kadagiti pigar ti pating. Malaksid iti dayta, agsipud ta umad-adu dagiti mangayat iti pigar ti pating, umad-adu met dagiti ilegal a mangngalap kadagiti paset ti taaw iti intero a lubong a maiparit a pagkalapan. Kas pagarigan, kastoy ti insennaay ti direktor iti Galápagos National Park Service: “Iti napalabas a sumagmamano a tawen, bigla nga immadu dagiti ilegal nga agal-ala iti pigar ti pating ditoy Galápagos. Dakkel a panguartaan dayta nga uray la nabuangay ti sindikato dagiti mangngalap.”
Tapno masalbar dagiti pating, dadduma a pagilian ti nangaramiden iti positibo nga addang—iparitdan ti panagala iti pigar. Ngem namakdaar ni Charlotte Mogensen, maysa nga opisial ti World Wildlife Fund, nga ad-adu pay ti kasapulan ngem iti dayta. Kinunana: “Agpegpeggad latta dagiti pating iti intero a lubong. Parparegtaenmi dagiti amin nga organisasion a saanda la nga ipaiparit ti panagala kadagiti pigar no di ket mangipaulogda koma kadagiti paglintegan iti panangala iti impormasion maipapan kadagiti pating, ken malimitaran koma ti bilang dagiti makalap a pating tapno saanda a maibus.”
Makaparagsak ta ti Namarsua kadagiti atap nga animal dina ipalubos nga agtultuloy ti inaagum a pananggundaway kadagiti nangayed a parsuana. Karaman kadagita ti nakabutbuteng ngem nakapatpateg a pating.—Apocalipsis 11:18.
[Footnote]
a Naduktalan a dagiti pigar ti pating ket aduan iti elemento a mercury, a pakaigapuan ti pannakabaog dagiti lallaki.
[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 17]
IMPORMASION MAIPAPAN KADAGITI PATING
Kadakkelda: Ti whale shark (ngato) a kadakkelan a kita ti pating ket mabalin a dumakkel iti kaatiddog a 18 a metro ken dumagsen iti sumagmamano a tonelada. Ngem saan nga agkaan iti tao yantangay dagiti babassit a mula ken ikan ti kanenna.
Kapaut ti pannakaisikogda: Maisikogda iti 22 a bulan.
Kaadu ti maipasngayda: Mapattapatta a 2 agingga iti 10 ti ipasngay ti maysa a kabaian. Kaaduan a kita ket maipasngay imbes a mapessaan.
Kapartak ti idadakkelda: Kaaduanna, mabalindan ti agpaadu inton agarup 12 agingga iti 15 ti tawenda.
Kapaut ti biagda: Narigat a maammuan ti kapaut ti biag ti kaaduan a kita. Ngem ti kita a napanaganan iti aggressive great white (baba) ket napattapatta nga agbiag iti 60 a tawen.
[Credit Lines]
Seawatch.org
© Kelvin Aitken/age fotostock
[Ladawan iti panid 16, 17]
Iti nasurok a 300 a kita ti pating, 62 ti agpegpeggaden a maungaw
[Credit Line]
© Mark Strickland/SeaPics.com
[Ladawan iti panid 17]
Uray ti agarup media kilo a pigar ti pating ket mabalin a mailako iti $200 (agarup ₱9,300) wenno nasursurok. Ti agsumbangir a panga ti great white shark ket mabalin a mailako agingga iti $10,000 (agarup ₱465,500)
[Credit Line]
© Ron & Valerie Taylor/SeaPics.com