Panangtulong Kadagiti Annak nga Addaan iti Depekto ti Abilidadda nga Agsursuro
BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY MEXICO
Marigatan nga agbasa ni Steven. Tunggal ammona a pagbasaenda iti uneg ti klase, agpanaas ti tianna.
Uray ania ti ar-aramiden ti mannursurona, kasla latta kinaraykay ti manok ti surat ni Maria. Adu nga oras ti busbosenna a mangileppas iti asaynmentna.
Uray ulit-uliten a basaen ni Noah ti asaynmentna, dina makabesado dayta ken nababa dagiti gradona.
DA Steven, Maria, ken Noah ket adda depekto ti abilidadda nga agsursuro, a ti kaaduan kadagita ket mainaig iti parikut iti panagbasa. Kas pagarigan, dagidiay addaan iti dyslexia masansan a mapagsisinnukatda dagiti agkakaarngi a letra. Adda met ti makunkuna a dysgraphia (parikut mainaig iti panagsurat) ken dyscalculia (parikut mainaig iti matematika). Kaskasdi, nasirib ti kaaduan kadagidiay addaan iti depekto ti abilidadda nga agsursuro.
Karaman kadagiti sintoma a mangipakita nga adda depekto ti abilidad ti maysa nga agsursuro ket ti naladaw a panagsao, masansan a di umiso a panangibalikas kadagiti sasao, kasla ubing a panagsao, narigat a panangikabesa kadagiti letra ken numero, di pannakaibalikas kadagiti letra uray kadagiti simple laeng a sasao, mapagsisinnukat dagiti agkakaarngi ti unina a sasao, ken marigatan a sumurot kadagiti instruksion.a
Panangtulong iti Anakyo
Ania ti mabalinyo nga aramiden no agparang nga adda depekto ti abilidad ti anakyo nga agsursuro? Umuna, ipaeksamenyo ti panagdengngeg ken panagkitana tapno makitayo no talaga a dagita ti makagapu.b Kalpasanna, ammuenyo ti makuna ti doktor iti kasasaadna. No matakuatan nga adda depekto ti abilidad ti anakyo, kasapulanna ti suportayo. Laglagipenyo a ti depekto nga agsursuro ket awan pakainaiganna iti kinasaririt ti ubing.
Gundawayanyo ti aniaman nga espesial a programa nga ituktukon ti eskuelaan ti anakyo, kas iti panagpa-tutor. Kiddawenyo a makitinnulong kadakayo ti mannursurona. Nalabit a mapalubosan ti anakyo nga agtugaw iti sango ken maikkan iti ad-adu a tiempo a mangileppas kadagiti asaynmentna. Agpadpada nga isurat ken isao koma ti mannursurona dagiti itedna nga instruksion ken palubosanna a mangala iti oral nga eksaminasion. Gapu ta masansan a mananglilipat ken saan nga organisado dagiti ubbing nga addaan iti depekto ti abilidadda nga agsursuro, maikkanda koma kadagiti kanayonan a libro a mabalinda nga iyawid. Adda koma kompiuter a mangkorehir iti ispeling a mausar iti klase wenno no agaramidda iti asaynmentda.
Mangyeskediulkayo iti inaldaw nga abbaba a panagbasa. Nasaysayaat no napigsa ti panagbasa ti ubing nga addaan iti dyslexia tapno ammo ti nagannak no ania ti pangtulonganna. Basaenyo nga umuna iti napigsa, bayat a sursuroten dayta ti anakyo. Kalpasanna, duakayo a mangbasa iti napigsa. Sa ipabasayo dayta kenkuana. Pagusarenyo iti ruler nga ibatogna iti basbasaenna ken iti pagmarka kadagiti narigat a sasao. Mabalinyo nga aramiden daytoy iti uneg ti 15 a minuto iti kada aldaw.
Adda dagiti praktikal a pamay-an tapno mapasayaat ti abilidad iti matematika, kas iti panangsúkat kadagiti rekado, panagusar iti ruler no agkarpintero, wenno panaggatang. Makatulong met ti graphing paper ken tsart no agsolbar iti matematika. No adda parikut iti panagsurat, padasenyo ti agusar kadagiti papel a nalawa ti baet dagiti liniana ken lapis a napuskol ti suratna. Dagiti adda magnetona a letra a nakadekket kadagiti metal ket makatulong iti anakyo nga agsursuro iti ispeling.
Adda pay dagiti makatulong a pamay-an ti panangisuro kadagiti addaan iti ADHD. Sakbay a kasaritayo ti ubing nga adda parikutna mainaig iti panagatension, perrengenyo. Naulimek koma ti lugar a pangaramidanna kadagiti asaynmentna ken masansan a paginanaenyo. Usarenyo ti nakaro a kinaaktibona tapno mangaramid kadagiti aktibidad nga agkalikagum iti kinasaranta, kas iti panangipasiar iti aso.
Posible nga Agballigi
Gundawayanyo ti aniaman a paglaingan ti anakyo. Komendaran ken gunggonaanyo ti aniaman a naaramidanna, kasanoman ti kabassit dayta. Pasimplienyo dagiti narigat a trabaho tapno mariknana nga adda met maar-aramidanna. Agusarkayo kadagiti ladawan wenno tsart dagiti rumbeng nga aramidenna tapno mairingpasna ti maysa a proyekto.
Napateg a ti agtutubo masursurona ti agbasa, agsurat, ken agkuenta. Ngem no maikkan iti umiso a pammaregta ken tulong, manamnamayo a makasursuro ti anakyo, nupay mabalin a sabali ti pamay-anna ken napapaut ti panagsursurona.
[Footnotes]
a Dagiti addaan iti depekto ti abilidadda nga agsursuro ket masansan nga addaan iti Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), nga agminar babaen ti kinaalikuteg, kellaat a panagbaliw ti ugali, ken narigat a panangipamaysa iti atension. Kitaenyo ti Agriingkayo! a Pebrero 22, 1997, panid 5-10.
b Tallo a daras a dakdakkel ti posibilidad a dagiti ubbing a lallaki ti madayagnos nga addaan iti dyslexia ken naal-alikutegda ngem kadagiti ubbing a babbai.
[Kahon iti panid 11]
NAGBALIN A PAGLAINGAN TI DEPEKTO ITI PANAGSURSURO
“No kitkitaek dagiti nakasurat a sasao, kaslada laeng gulis a nagduduma ti korteda. Kasla sasao iti ganggannaet a lenguahe. Awan ti kaipapananda kaniak malaksid no adda mangibasa. Pagarupen dagiti mannursuro a nasadutak, awan panagraem ken panagreggetko, wenno saanak nga agim-imdeng kadagiti leksion. Ngem saan a pudno dagita. Agim-imdengak ken ar-aramidek ti amin a kabaelak, ngem talaga a marigatanak nga agbasa ken agsurat. Adda dagiti asignatura a nalaka kaniak kas iti matematika. Idi ubingak, alistoak a makasursuro kadagiti bambanag kas iti isport, paglaingan (trade skill), arte, ken aniaman a trabaho a pakausaran ti ima, basta awan la ketdi ti pakainaiganna iti panagbasa ken panagsurat.
“Idi agangay, pinilik dagiti de mano a trabaho. Daytoy ti nangilukat kaniak iti pribilehio a makapagtrabaho iti lima a proyekto a panagibangon dagiti Saksi ni Jehova iti nagduduma a paset ti lubong. Gapu ta kasapulak ti dakdakkel a panagregget nga agbasa, ad-adun ti malagipko kadagiti nabasak. Kas estudiante ti Biblia, nagdakkel a tulong daytoy kaniak, nangnangruna iti Nakristianuan a ministeriok. Isu nga imbes a matmatak a pagkapuyan daytoy a depekto, ibilangko dayta kas paglaingan.”—Peter, addaan iti dyslexia ken amin-tiempo a ministro dagiti Saksi ni Jehova.
[Ladawan iti panid 10]
Mabalin a nasigo dagiti ubbing a mangidrowing kadagiti mangmangngegda