Bucharest—Siudad nga Addaan iti Dua a Buya
BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY ROMANIA
ITI DAMO A PANANGKITA, kasla maymaysa a pasdek ti masirpatam iti nagtugmokan ti langit ken ti daga iti Bucharest. Dayta ket ti Palasio ti Parliamento (1), a pagaammo idi panawen dagiti Komunista kas Balay Dagiti Umili. Dayta a simple ti langana a pasdek ket karaman kadagiti kadadakkelan a patakder iti lubong, ken maysa kadagiti kangrunaan a pagpasiaran dagiti turista iti siudad.
Iti dadduma a wagas, irepresentar dayta a palasio ti moderno a buya ti Bucharest. Ngem agduduma ti panangmatmat dagiti umili maipapan iti dayta a nagdakkelan a pasdek. Inanamaenda a maapresiar met koma dagiti turista ti sabali pay a buya ti siudad—ti nagpintas nga arkitektura iti napalabas.
Ti Nagkauna a Kabesera
Idi 1862, naideklara ti Bucharest kas ti kabesera ti pagilian a Romania. Bayat ti 1851 agingga iti 1900, nagpartak ti idudur-as ti siudad. Iti igid dagiti kalsada a naintaran iti kaykayo, agsasaruno a naibangon dagiti nagdadakkel ngem nagpipintas a pangpubliko a pasdek a dinisenio dagiti Pranses nga arkitekto. Gapu iti adu a parke, hardin ken plasana, naawagan dayta iti hardin a siudad. Ti Bucharest ket maysa met kadagiti kaunaan a siudad iti lubong a dagiti kalsadana ket nasilawan kadagiti umasping iti hasag. Idi 1935, naipasdek iti nagpintas nga Abenida ti Kiseleff ti Arko ti Balligi (2), nga umasping iti Arc de Triomphe iti Champs-Élysées idiay Paris. Gapu iti nangayed a buya ti siudad, saan a maikawa ti maysa a Pranses bayat ti kaaddana sadiay. Kinapudnona, napanaganan pay ketdi ti Bucharest kas ti Bassit a Paris iti Daya.
Kalpasan ti Gubat Sangalubongan II, napasaran ti Bucharest ti naisangsangayan a panagbalbaliw idi inturayan dayta dagiti Komunista. Kakatlo iti sentro ti siudad nga ayan ti adu a nabayagen a pasdek ti narakrak tapno maibangon dagiti apartment. Bayat ti 1960 ken 1961 laeng, agarup 23,000 nga apartment ti naibangon. Idi 1980, nangrugi a naiplano ti pannakaibangon ti Balay Dagiti Umili. Idi agangay, nakabitan dayta iti ginasut a kandelero. Nagaramidda pay iti 90 a metro ti kaunegna a nalagda a paglemmengan iti uneg ti daga no adda mapasamak a panagbomba. Mamitlo a daras a dakdakkel dayta ngem iti Palasio ti Versailles idiay Francia yantangay nasurok a 360,000 a metro kuadrado ti kalawa ti suelona, 12 ti kadsaaranna, ken 1,100 dagiti siledna. Nawaknitan ti nalawa a disso iti daan a paset ti ili tapno maibangon ti palasio ken ti naranga a kalsada—a nalawlawa ngem iti Champs-Élysées—nga agturong agingga iti sango dayta. Kadagidiay makaammo iti dati a buya ti Bucharest, dandani didan malasin ti siudad.
Para iti adu nga umili, ti nagdakkel a palasio ket maysa a nakas-ang a palagip iti daydi pimmusayen a diktador a ni Nicolae Ceauşescu a nagpaibangon iti dayta. Gapu iti tarigagayna a mangibangon iti pasdek a pakaidayawanna, nangukkon iti nasurok a 700 nga arkitekto, ken pinullo a ribu a trabahador a nagobra iti tallo a reliebo iti 24 nga oras iti kada aldaw. Idi 1989 a panagpatingga ti turayna, di pay naileppas dayta a palasio nupay ti nagastos iti daytan ket nasurok a maysa a bilion a doliar.
Ti Sabali a Buya
Nagpaiduma ti buya ti siudad iti nabatbati a paset ti daan nga ili. Makitam pay la sadiay ti nangayed nga arkitektura ti nagkauna a Bucharest. Iti Museo ti Bario (3)—a maysa kadagiti adu a museo iti siudad—makitam pay laeng ti nadumaduma a kasasaad ti panagbiag kadagiti bario ti Romania. Iti natalinaay a parke a tumannawag iti danaw, nasurok a 50 a balbalay iti bario ken dadduma pay nga estruktura manipud iti intero a Romania ti saggaysa a nayakar tapno maaramid daytoy a nagpintas a lugar. Tunggal balay ket maibilang a museo ta makitam sadiay dagiti ramramit, pagsapulan, ken kasasaad iti pagtaengan ti maysa a Romaniano. Naiduma unayen dayta iti moderno a Bucharest.
Agiinnasideg dagiti nagkauna ken kabaruan a pasdek iti daytoy a siudad. Gagangay a makitam nga agaabay dagiti pasdek a naibangon iti nagduduma a panawen ti historia (4). Gapuna, ti dua a buya ti Bucharest ket agpadpada a makitam iti siudad a pakasarakam kadagiti bambanag iti napalabas ken iti agdama.
[Dagiti Ladawan iti panid 10]
1 Palasio ti Parliamento
2 Arko ti Balligi
3 Museo ti Bario
4 agaabay dagiti pasdek a naibangon iti nagduduma a panawen ti historia
[Credit Line]
© Sari Gustafsson/hehkuva/age fotostock