Panagtaraken iti Elepante — Watchtower ONLINE A LIBRARIA

Panagtaraken iti Elepante

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY INDIA

ITI igid ti Karayan Narmada, adda maysa a mahout wenno mangtartaraken iti elepante nga aglutluto iti taraonna. Imbatina ti ubing pay nga anakna iti nagbaetan dagiti kammauna ken sungo ti agin-inana nga elepantena. Namin-adu a pinadas ti ubing ti pumanaw ngem “ti nakailad nga elepante siiinayad nga usarenna ti sungona a mangisubli iti ubing iti disso a nangibatian ti ama kenkuana,” kuna ti libro a Project Elephant. “Aglutluto latta ti ama ken agkompiansa a natalged ti anakna.”

Sipud pay idi 2000 K.K.P., dagiti pangtrabaho nga elepante ket agserserbin iti tao. Idi un-unana, nasanay dagiti elepante kangrunaanna para iti pannakigubat. Ditoy India ita, masansanayda nga agtrabaho iti industria ti panagtroso, kadagiti narelihiosuan a piesta ken kasar, iti panagipatalastas, kadagiti sirkus, ken uray iti panagpalama. Kasano a nagbalin a naamo dagitoy nga elepante? Ken kasano ti pannakasanayda?

Kurso iti Panangsanay Kadagiti Elepante

Adu a pagtaraknan iti elepante ditoy India ti makabael a mangaywan kadagiti urbon nga elepante a natiliw, nabaybay-an, wenno nadangran iti kabakiran. Maysa kadagita a pagtaraknan ket adda idiay Koni, iti estado ti Kerala. Ditoy ti pakasanayan dagiti urbon tapno agbalindanto a pangtrabaho nga elepante. Nasken a magun-odan ti mahout ti panagtalek ti urbon. Ti panangpakan ket maysa a napateg a pamay-an iti pananggun-od iti panagtalek. Mailasin ti urbon ti boses ti mangtartaraken kenkuana, isu a no maayaban a mangan, agdardaras nga umasideg tapno uminum iti gatas ken mangan iti napalet a mijo. Sa la masanay nga agtrabaho dagiti urbon inton agtutubodan. Mangrugida nga agtrabaho inton agtawendan iti 25. Adda pagannurotan ti gobierno idiay Kerala a no agtawenen ti elepante iti 65, didan pagtrabahuen dayta.

Tapno natalged ti panagsakay iti elepante, nasken a nasanay a naimbag ti mahout. Sigun iti Elephant Welfare Association ti Trichur, Kerala, ti kabbaro a mahout ket nasken nga agsanay a naimbag iti tallo a bulan wenno nasursurok pay. Saan la a masanay no kasano a pagtulnogenna ti elepante kadagiti maipaay a bilin no di ket adalenna pay ti amin a mainaig iti panangtaraken iti dayta nga animal.

Nabaybayag a sanayen ti nataenganen nga elepante. Manipud iti ruar ti kulongan ti elepante, ti mahout suruanna ti tarakenna a mangtarus kadagiti ibagana a bilin. Idiay Kerala, agarup 20 a bilin ken senias ti usaren ti mahout tapno maaramid ti elepante ti maipaobra kenkuana. Nalawag ken napigsa ti panagbilin ti mahout ken kagiddan dayta, agusar iti kayo tapno maipakitana ti kayatna nga aramiden ti elepante. No agtulnog ti elepante, adda maited iti dayta a paboritona. No siguradon ti mahout a nagayyemnan ti elepantena, sumreken iti uneg ti kulongan sana apro-aprosan dayta tapno ad-adda nga agtalek kenkuana ti tarakenna. Inton agangay, mabalinen nga iruar—ngem nasken ti panagannad ta saan pay nga interamente a naamo dayta. No mapadigus ken maipasiar ti elepante, maikawar dayta iti tengnga ti dua nga elepante a maus-usar iti panagsanay, agingga a di pay nabatad a naan-anayen a naamo dayta.

Inton matarusanen ti elepante dagiti maibaga nga aramidenna, agsakay ti mahout sana suruan nga agtulnog kadagiti bilin maibatay iti panaggaraw ti saka ti mahout. Tapno agabante ti elepante, italmeg ti mahout dagiti tangan ti sakana iti likud ti lapayag ti elepante. Tapno met agatras, italmegna dagiti mukodna iti abaga ti tarakenna. Tapno saan a mariro ti elepante, maysa la a mahout ti agibaga kadagiti bilin nga aramidenna. Kalpasan ti tallo wenno uppat a tawen, maawatanen ti elepante ti amin a maipaaramid kenkuana ken dinanton pulos malipatan dagita. Nupay bassit laeng ti utek ti elepante no idilig iti bagina, nakalalaing dayta nga animal.

Panangtaripato iti Elepante

Masapul a mataripato a naimbag ti elepante tapno kanayon a nasalun-at ken nasaranta. Nasken nga inaldaw a madigus. Bayat a madigdigus, agusar ti mahout kadagiti bato ken bunot ti niog a panglidlid iti napuskol ngem nalamuyot ken sensitibo a kudilna.

Kas pammigat, isaganaan ti mahout iti napalet a trigo, mijo, ken bukbukel a maawagan iti horse gram. Isaganaanna met iti ruot, bulbulong ti kawayan, ken palma kas kangrunaan a kanen ti tarakenna. Magustuan ti elepante no adda mailaok a saan a naluto a carrot ken unas. Kaan la a kaan dagiti elepante. Kasapulanda ti agarup 140 a kilo a taraon ken agarup 150 a litro a danum iti kada aldaw! Tapno maay-ayo ti tarakenna, masapul nga ipaay ti mahout dagita a kasapulanna.

No Maabusoda

Saanmo a mapuersa nga agtrabaho ti naamo nga elepante iti India no saanna a kabaelan dayta. Lumabanda met no pagsasawan wenno ranggasan ida dagiti mahout. Sigun iti Sunday Herald a periodiko iti India, adda maysa a kalakian nga elepante a “naghuramentado . . . kalpasan a minaltrato dagiti mahout. Nagpagunggan ti elepante idi binasbasnotan ti mahout . . . isu a naineksionan iti pangpaturog.” Idi Abril 2007, impadamag ti India Today International: “Iti laeng napalabas a dua a bulan, nasurok a 10 nga elepante ti naghuramentado kadagiti piesta ken sipud idi Enero itay napan a tawen, 48 a mahout ti pinapatay dagiti nagpagunggan nga elepante.” Masansan a mapasamak dayta no tiempo ti tinawen a panagkalkal dagiti kalakian nga elepante a maiparna iti panawen ti panagdadakep wenno panagsapulda iti asawaenda. Tiempo daytoy nga umadu ti testosterone ti nasalun-at a kalakian nga elepante. Kas resultana, umuyong ken agbaliwbaliw ti kababalinda kadagiti kalakian nga elepante ken kadagiti tattao. Agpaut ti kastoy a kasasaadda iti 15 nga aldaw agingga iti tallo a bulan.

Ti sabali pay a kasasaad a mangpaunget iti elepante ket no mailako dayta ken agbaliwen ti mangtaraken a mahout. Nabatad a nasinged ti elepante iti dati a mangtartaraken kenkuana. Tapno di maikawa, masansan a ti dati a mahout ti mangitulod kenkuana iti baro a pagnaedanna. Sadiay nga agtinnulong ti dua a mahout agingga a mairuam ti baro a mahout iti kababalin ti elepante. No matay ti mahout ken masukatan iti sabali, dakdakkel manen ti rumsua a parikut. Ngem mairuamto met laeng ti elepante iti baro a kasasaadna.

Nupay mabalin a kabuteng ti dadduma a tattao daytoy a nagdakkel nga animal iti takdang, ti elepante a nasayaat ti pannakasanayna ket agtulnog iti naasi a mangtartaraken kenkuana. No naasi ti mahout iti tarakenna, saannan a kasapulan pay nga igalut dayta no panawanna. Mangitukal laeng iti kayo iti saka ti elepante sana bilinen a di pumampanaw. Nakataltalna met ti elepante isu a saan a matumba ti tukalna. Kas nadakamat iti rugi daytoy nga artikulo, ti panagtinnulong ti elepante ken ti mahout ket agpadpada a makapasiddaaw ken makapikapik. Wen, ti nasayaat a mahout mapagtalkanna ti tarakenna.

[Kahon/Ladawan iti panid 18]

TAO KEN ELEPANTE—NABAYAGEN NGA AGKADKADUA

Nabayagen nga agtartaraken ti tao kadagiti elepante. Nalabit ti kalatakan a pagarigan idi ugma ket ni Hannibal a heneral dagiti Cartago. Idi maikatlo a siglo K.K.P., ti siudad ti Cartago iti Amianan nga Africa ket makigubgubat iti Roma iti maaw-awagan a Punic War a nagpaut iti 100 a tawen. Nangurnong ni Hannibal iti buyot dagiti soldado iti siudad ti Cartagena, Espania ta planoda a rauten ti Roma. Linabsanda nga immuna ti Pyrenees tapno mastrekda ti lugar a maaw-awagan itan iti Francia. Sigun iti magasin nga Archaeology, dayta ti “maysa kadagiti katuturedan a panangraut iti historia,” ta ti armada—a buklen ti 25,000 a soldado, 37 nga elepante iti Africa, ken adu a pangen ti animal a nagkarga kadagiti abastoda—dinaliasatda dagiti kabambantayan agingga idiay Italia. Inibturanda ti lamiis, dagiti bagyo ti niebe, dagiti panagreggaay ti dadakkel a batbato, ken dagiti nauyong a tribu iti kabambantayan. Narigatan unay dagiti elepante iti dayta a panagdaliasat ta natayda amin bayat ti umuna a tawen ni Hannibal idiay Italia.

[Credit Line]

[Ladawan iti panid 17]

Lidlidlidan ti mahout ti napuskol ngem nalamuyot ken sensitibo a kudil ti elepantena

[Credit Line]

[Picture Credit Line iti panid 16]