Tallopulo a Tawen a Nalimed a Panagipatarus

Kas insalaysay ni Ona Mockutė

Idi Abril 1962, nabistaak iti napnot’ tao a korte idiay Klaipeda, Lithuania. Naakusaranak kadagiti krimen maibusor iti kagimongan. Idi Oktubre 1961, naaresto ken naidarumak gapu iti narelihiosuan nga aktibidad a maibilang a krimen maibusor iti gobierno ti Soviet. Palubosandak a mangilawlawag no kasano ti pannakaaresto ken pannakaibaludko gapu iti nalimed a panagipatarusko kadagiti publikasion dagiti Saksi ni Jehova.

NAIPASNGAYAK idi 1930 iti makinlaud a Lithuania, nga asideg iti Baltic Sea. Sakbay nga impasngaynak ni nanangko, inlualona nga agbalinakto koma a madre. Kaskasdi, imbagana kaniak a diak pulos aglualo iti sango ti imahen ni San Pedro wenno iti dadduma pay a rebulto. Tinandaanak dayta, isu a diak agparparintumeng idiay simbaan nupay agparintumengak iti sango ti malabsak a krus no agawidak manipud eskuelaan.

Bayat ti Gubat Sangalubongan II—manipud 1939 aginggat’ 1945—naimatangak ti nakaro a kinaulpit a nangburibor unay kaniak. Maysa nga aldaw bayat ti panangsakup dagiti Aleman, agpurpuroskami ken ikitko iti berry iti kabakiran. Nakakitakami iti dua a nagaburanen a dadakkel nga abut nga ayan ti kaiparparsiak a dara. Gapu ta nadamagmi a nabiit pay a napapatay ti maysa a grupo dagiti Judio, a pakairamanan da Tese ken Sara a gagayyemko iti eskuelaan, impapanmi a dagitan ti nakaitabonanda. Urayak la a nakasangit iti pannakaklaatko isu a naikunak: “Diosko! Nakaim-imbagka ngem apay nga ipalpalubosmo dagitoy nakaam-ames a pasamak?”

Idi 1949, nagturposak iti haiskul idiay Klaipeda nga asideg iti balaymi, ket kalpasan dayta, intuloyko ti nagadal iti musika. Idi 1950, nakikaduaak kadagiti estudiante a sililimed a mangyus-ussuat iti napolitikaan a panagbalbaliw. Ngem di nagbayag, naibutaktak dayta isu a naarestoak ken ti 12 pay a kakaduak. Naibaludak idiay Klaipeda, ket sadiay ti damo a pannakaam-ammok iti maysa kadagiti Saksi ni Jehova.

Naammuak Dagiti Kinapudno iti Biblia

Adda bumaketen nga induronda nga inserrek iti seldami. Inisemannakami a pito nga agtutubo a babbai. Dinamagko kenkuana: “Nana, kadawyanna a malmalday dagiti maibalud, ngem nakaisemka latta! Apay nga imbaluddaka?”

“Gapu iti kinapudno,” kinunana.

“Ngem ania ti kinapudno?” insaludsodko.

Lydia Peldszus ti nagan daydi a babai. Isu ket Aleman a naaresto gapu iti pammatina kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Namin-adu a nagsaritaanmi ti maipapan iti Biblia. Dagiti makapabang-ar a kinapudno iti Biblia nga insuro kadakami ni Lydia binalbaliwanna ti biagko ken ti tallo pay a kaseldami.

No Kasano nga Immadu ti Pannakaammok iti Biblia

Gapu iti nalimed a napolitikaan nga aktibidadko maibusor iti panangsakup dagiti Soviet, nasentensiaanak a maibalud iti 25 a tawen ken 5 pay a tawen a pannakaidestiero. Babaen kadagiti Saksi a naam-ammok kabayatan ti pannakaibaludko ken panagtrabahok kadagiti kampo idiay Siberia, immadu ti pannakaammok maipapan iti Dios ken kadagiti panggepna. Dagita a Saksi ket kas ken Lydia a nadusa gapu iti pammatida.

Saan la nga immadu ti pannakaammok maipapan iti Biblia kadagidi a tawen, no di ket inranudko pay ti pammatik. Nupay saanak pay a nabautisaran kas simbolo ti dedikasionko iti Dios, dagiti opisial iti pagbaludan ken ti dadduma a padak a balud imbilangdak a maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Nawayawayaanak idi 1958, kalpasan ti walo a tawen a panangikarok iti sentensiak. Masaksakitak idi nagsubliak iti Lithuania ngem natibker ti pammatik ken Jehova.

Nangrugi ti Nalimed a Panagipatarus

Manmano dagiti Saksi a nabati iti Lithuania. Ti dadduma ket naibalud wenno naidestiero idiay Siberia. Idi 1959, dua a Saksi ti nagsubli manipud Siberia ket insingasingda nga ipatarusko iti Lithuaniano dagiti publikasion a naibasar iti Biblia. Naragsakanak a nangawat iti dayta a narigat a trabaho nga imbilangko kas pribilehio.

Idi Marso 1960, rinugiak ti nagipatarus, ket iti Hulio dayta a tawen, sililimed a nabautisaranak idiay Karayan Dubysa. Gapu iti ibubusor ti KGB (Soviet State Security Committee), diak makasarak iti pagtrabahuak isu a nakipagyanak kadagiti nagannakko a saan met a bumusbusor iti pammatik. Tinarakenko dagiti baka ni tatang ken dagiti baka ti dadduma a kaarrubami. Bayat a bambantayak dagiti animal, agipatpatarusak met. Nakapimpintas ti opisinak ta pungdol ti pagtugtugawak iti tengnga ti kasla alpombra a berde a karuotan. Asul a langit ti pannakabobidak ket ti luppok ti pannakalamisaanko.

Nupay kasta, naamirisko a peligroso ti panagipatarusko iti tay-ak a pagpaspastorak yantangay nalakadak a makita dagiti kameng wenno espia ti KGB. Isu nga idi addan dagiti mabalinko a paglemmengan nga agipatarus, pimmanawak idiay balaymi. No dadduma, agipatarusak iti uneg dagiti kamarin ket sadiay nga agmakiniliaak iti sibay ti pagaponan dagiti animal.

Awan ti koriente isu nga agtrabahoak iti aldaw. Tapno saan a madlaw ti tumanakatak a makinilia, adda nairanta a naaramid a molino ti angin (windmill) nga agwerwerret iti ruar ti kamarin. No sumipngeten, mapanakon mangrabii iti uneg ti balay saakto agsubli iti kamarin tapno maturog iti rabaw dagiti garami.

Idi Oktubre 1961, naarestoak ken ti dua pay a Saksi idi naduktalan ti trabahok a mainaig iti relihion. Dayta ti gapu ti pannakabistak idi 1962 kas nadakamatkon iti rugi daytoy a salaysay. Naragsakankami idi pinatgan dagiti autoridad ti publiko a pannakabistami ta makaipaaykami iti pangsaksi kadagiti adu a makaimatang. (Marcos 13:9) Nasentensiaanak iti tallo a tawen a pannakaibalud idiay Tallinn, Estonia. Iti ammok, siak pay la idi ti naibalud sadiay gapu iti pammatik. Pinasiardak dagiti opisial ti siudad ket inranudko ti pammatik kadakuada.

Panangituloy iti Panagipatarus

Apaman a nawayawayaanak iti pagbaludan idiay Estonia idi 1964, nagsubliak iti Lithuania. Sadiay nga intuloyko ti agipatarus kadagiti naibasar-Biblia a publikasion, kaaduanna iti Ruso a maipatarus iti Lithuaniano. Adu ti nasken a maipatarus. Nupay timmulong ti dadduma, sisiak ti nagserbi kas amin-tiempo a managipatarus iti lenguahe a Lithuaniano. Masansan a pito nga aldaw kada lawas a nagtrabahoak, manipud iti isisingising ti init agingga iti ilelennekna. No awan ti tulong ni Jehova, diak koma pulos naaddaan iti bileg a mangaramid iti dayta.

Sipapanunotak iti kinapateg ti trabaho isu a nagan-annadak. Masansan nga inrisgo dagiti kapammatiak ti bagida kasta met ti pamiliada tapno mailemmengdak, masuportaranda ti material a kasapulak, ken masalaknibandak. Nagbalinkami a nasinged gapu iti kasta a panagtitinnulongmi. Bayat nga agtartrabahoak, ti pakipagnanaedak a pamilia sipsiputanda no adda siasinoman a nalabit mangipulong kaniak. Tapno maipadlawda kaniak nga adda sumungsungad, batingtingenda babaen iti landok ti tubo ti heater. Apaman a mangngegko dayta a pakdaar, ilemmengko a dagus ti aniaman a mangted iti pamalatpatan iti ob-obraek.

No madlawmi nga adda agpalpaliiw iti ayanko a balay, insigida nga umakarak iti sabali a lugar ket masansan nga aramidek dayta iti rabii. Maysa idi a nadagsen a krimen ti agikut iti makinilia nga awan ti pammalubos dagiti autoridad, isu a sabali ti mangipan iti makiniliak iti pagakarak.

Pudno a sinalaknibannak ni Jehova. Nupay ammo dagiti opisial ti ar-aramidek, saanda a makasarak iti ebidensia. Kas pagarigan, idi 1973, walo a Saksi ni Jehova ti mabisbista. Pinaayabannak ti abogado ti gobierno tapno palutpotennak. Sipaprangka a dinamagna, “Mockutė, manon a literatura ti nayimprentam iti naglabas a tawtawen?”

Imbagak a diak masungbatan dayta isu a dinamagna, “Ania ngarud a kita ti saludsod ti masungbatam?”

Kinunak, “Masungbatak ti saludsod nga awan pakainaiganna iti dayta a trabaho.”

Nagbalbaliw ti Kasasaadmi

Idi dandanin agpatingga ti dekada 1980, mangrugin nga agbaliw ti kasasaad iti Lithuania. Saanen a kasapulan nga ilemmengan dagiti opisial ti gobierno. Isu nga idi 1990, nangrugi metten nga agipatarus dagiti sabsabali. Sa idi Setiembre 1, 1992, naipasdek ti bassit nga opisina a pagipatarusan iti Klaipeda, ti siudad a permanenten a nagnaedak.

No dagupen, 30 a tawen a nagtrabahoak kas managipatarus iti 16 a lugar. Awan idi ti bukodko a pagtaengan. Ngem anian a ragsakko a nakakita iti bunga ti nagbannoganmi! Adda itan agarup 3,000 a Saksi ni Jehova iti Lithuania. Ken ti trabaho a panagipatarus nga ar-aramidek idi bayat nga aglemlemmengak kadagiti kamarin ken kadagiti nalmeng a paset ti nadumaduma a balay ket maar-aramid itan iti komportable a sanga nga opisina iti Lithuania iti asideg ti siudad ti Kaunas.

Presko pay laeng iti panunotko daydi nakallalagip a pasamak iti nalamiis a selda ti pagbaludan iti Klaipeda 60 a tawenen ti napalabas. Dayta ti nangbalbaliw iti biagko! Kankanayon nga agyamanak iti naindaklan a Namarsua a ni Jehova, ta naammuak ti kinapudno maipapan kenkuana ken kadagiti panggepna, ken naidedikarko ti biagko kenkuana tapno aramidek ti pagayatanna.

[Blurb iti panid 13]

Dagiti makapabang-ar a kinapudno iti Biblia nga insuro kadakami ni Lydia bayat nga addakami iti pagbaludan binalbaliwanna ti biagko ken ti tallo pay a kaseldami

[Ladawan iti panid 12]

Ti pannakabistak ket naipablaak iti maysa a periodiko iti Soviet idi 1962

[Ladawan iti panid 14, 15]

Ti dadduma kadagiti impatarusko a naibasar-Biblia a literatura a mabalin a pakaibaludak

[Ladawan iti panid 15]

Ni Lydia ti nangisuro kaniak kadagiti kinapudno iti Biblia bayat ti pannakaibaludko

[Ladawan iti panid 15]

Ti dua a Saksi (kannigid) a nangisuro kaniak iti ad-adu pay maipapan iti Dios bayat ti kaaddak iti kampo a pagbaludan idiay rehion ti Khabarovsk, Russia idi 1956

[Ladawan iti panid 15]

Ti maysa a makinilia nga inusarko bayat ti nalimed a panagipatarusko