Pitik ti Puso

● Adda ti pusom iti sentro ti sistema ti panagrikus ti dara (circulatory system) ken nakagaggaget nga agtrabaho. No adultokan, agpitik ti pusom iti nasurok a 100,000 a daras kada aldaw. Uray no dika agkutkuti, agtartrabaho latta dagiti masel ti pusom—doble pay ketdi ti panagtrabahoda no idilig kadagiti masel ti saka no tumarayka. Ken no kasapulan, kabaelan pay ti pusom a doblien ti kapardasna iti las-ud laeng ti 5 a segundo. Kadagiti adulto, ti kaadu ti dara a maibomba ti puso ket 5 a litro kada minuto—mapattapatta a 5 a litro ti kaadu ti dara iti bagi—agingga iti 20 a litro kada minuto bayat ti panagehersisio.

Ti panagpitik ti pusom ket konkontrolen ti apag-isu ti pannakadeskribirna kas nagsayaat ti pannakadiseniona a sistema ti nerbio (nervous system). Siertuen daytoy a sistema a dagiti makinngato a paspaset (atrium) ti puso ket umun-una nga agkeppet babaen ti apagdarikmat a pannakaitantan ti panagkeppet dagiti makimbaba a paspaset (ventricle). Makapainteres ta ti lab-dab nga uni a mangngeg dagiti doktor iti stethoscope-da ket naggapu kadagiti agserra a balbula ti puso, saan a kadagiti agbitekbitek a masel ti puso.

Maysa a Bilion a Pitik

Kadawyanna, ti kapartak ti panagpitik ti puso dagiti animal ket kasupadi ti kadakkel ti bagida—kaipapananna a no dakdakkel ti animal, nabambannayat ti panagpitik ti pusona. Kas pagarigan, 25 a daras kada minuto ti promedio a pitik ti puso ti elepante, idinto ta 1,000 a daras kada minuto ti pitik ti puso ti bassit a billit a maawagan iti canary! Bumannayat ti panagpitik ti puso ti tao manipud 130 kada minuto no kappasngay agingga iti sumurok-kumurang a 70 kada minuto no adulton.

Agparang nga agbiag laeng ti kaaduan a mamalia iti agarup maysa a bilion a pitik ti puso. Gapuna, makapagbiag iti agarup tallo a tawen ti utot nga agpitik ti pusona iti 550 kada minuto; idinto ta mabalin nga agbiag iti nasurok a 50 a tawen ti blue whale nga agpitik ti pusona iti 20 kada minuto. Ngem naiduma ti tao. No ti pitik ti pusotayo ti pagibatayan, agbiagtayo koma laeng iti agarup 20 a tawen. Nupay kasta, ti nasalun-at a puso ti tao ket makapagpitik iti tallo a bilion wenno ad-adu pay isu a makapagbiag iti nasurok a 70 wenno 80 a tawen!a

Nupay kasta, awan kadatayo ti mayat a manglimitar iti kaatiddog ti biagna maibatay iti espesipiko a bilang ti pitik ti puso ta tarigagayan unay dagiti tattao ti agbiag nga agnanayon. Kinapudnona, natural ti kasta a tarigagay, ta ti Dios inkabilna dayta kadatayo. Maysa pay, umas-asidegen ti tiempo inton mapukawen ti basol—a pakaigapuan ti ipapatay. (Roma 5:12) Kas resultana, “awanton ni patay,” kuna ti Apocalipsis 21:3, 4.

[Footnote]

[Diagram/Ladawan iti panid 29]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

PUSO

Kannawan nga atrium

Kannigid nga atrium

Kannawan a ventricle

Kannigid a ventricle