Dagiti Makagapu iti Kinaliday

AGDUMA ti kinaliday ken ti panagmaymaysa. Sigun iti maysa a diksionario, ti kinaliday ket “rikna ti panagmaymaysa a masansan a nabuyogan iti iliw a maaddaan iti kakadua.” Kuna met la dayta a diksionario a ti panagmaymaysa ket mabalin a tumukoy iti kasasaad nga “inranta . . . ti maysa a tao nga iputputong ti bagina.”

Adda ngarud dagiti kasasaad a nasayaat ti agmaymaysa. Adu ti mayat nga agmaymaysa tapno makapagkararag wenno makapagutobda, kas iti inaramid idi ni Jesu-Kristo. (Mateo 14:13; Lucas 4:42; 5:16; 6:12) Nupay kasta, ti kinaliday ket nasaem a rikna. Ania dagiti makagapu iti kinaliday?

● Agmaymaysa iti Aduan-Tao a Siudad

Kadagiti dadakkel a siudad, agaassideg ti pagtaengan ti rinibu wenno minilion pay ketdi a tattao. Ngem nakaskasdaaw ta dayta ti makagapu nga umad-adu ti naliday. Okupado ti panagbiag iti siudad nga uray la awan tiempo ti adu a makisarita kadagiti kaarrubada isu a dida agaammo. Umad-adu ti naliday nalabit gapu iti kinaawan panagtalekda kadagiti dida am-ammo ken panangsalaknibda iti personal a biagda.

● Pannakamaltrato Dagiti Empleado

Aniaman ti saadda, naliday ken marikna dagiti empleado a kasla awan serserbida gapu iti wagas ti pannakaimanehar dagiti dadakkel a negosio ken industria. Masansan a ma-stress ken madagdagsenan dagiti trabahador.

Maysa pay, sistematiko nga iyakar-akar dagiti dadakkel a kompania dagiti empleadoda isu a malidliday, madandanagan, ken marikrikna dagita a trabahador a naiputputongda. No maipapan iti iyaadu dagiti agpakpakamatay nga empleado ti dadduma a kompania iti Francia, kuna ti International Herald Tribune a marikna ti adu nga empleado a Pranses a “nalabes unayen ti maipapaaramid kadakuada gapu iti napartak a panagbalbaliw ti ekonomia.”

● Nabaaw a Komunikasion

Kinuna ti Hapones a propesor a ni Tetsuro Saito: “Dagiti cell phone ken nadumaduma pay nga alikamen pakapuyenda ti abilidadtayo a makikomunikar a sisisinged.” Idiay Australia, kuna ti The Sunday Telegraph: ‘Gapu iti teknolohia, ad-addan a naikay dagiti tattao. Kaykayatdan ti ag-e-mail wenno ag-text imbes a makisarita iti personal.’

Ni Rachel a 22 anyos ken taga-Francia imbagana no apay a malidliday: “Madlawko a manmanon nga agregget dagiti tattao a makipagkita gapu ta panagkunada ket umdasen ti panag-text, panag-e-mail, ken pannaki-chat-da iti Internet. Ngem ad-adda laeng a maldayak.”

● Iyaakar iti Pagnaedan

Gapu iti krisis ti ekonomia, adu ti umakar iti pagnaedanda tapno makastrekda wenno makapagtalinaedda iti trabaho, isu a mayadayodan kadagiti kaarruba, gagayyem, kaeskuelaan, ken no dadduma kadagiti kapamiliada. Marikna dagidiay immakar a kasda la mula a naparut ngem nabati dagiti ramutda.

Malaglagip pay laeng ni Francis ti isasangpetna idiay Francia manipud Ghana. Kinunana: “Nakalidlidayak ta sabali ti lenguaheda, nalamiis ti klima, ken awan gagayyemko.”

Kastoy met ti malagip ti imigrante a ni Behjat idi napan idiay England: “Marigatanak a makibagay iti kulturada. Adda dagiti am-ammok ngem awan ti pudno a gagayyemko ken kapamiliak a pangipeksaak koma kadagiti pakaseknak ken marikriknak.”

● Ipapatay ti Ay-ayaten

Dakkel a kawa ti maysa no matay ti asawana nangnangruna no nabayag nga inaywananna sakbay a nauyos ti biagna. Iti nabalo, masansan a sumken ti nakaro a liday.

Kuna ti taga-Paris a biuda a ni Fernande: “Marigatanak unay ta diakon maipeksa ti marikriknak ken lakayko a kasingedan a gayyemko.” Kuna met ni Anny a kailiwna ni lakayna nangruna no agaramid kadagiti napateg a desision mainaig iti salun-at wenno dadduma pay a banag.

● Diborsio, Panagsina, ken Di Inranta a Kinaawan Asawa

Ti diborsio wenno panagsina ket masansan nga agbunga iti kinaliday ken pannakapaay. Dagiti annak ti kangrunaan a maapektaran, a nakarkaro nga amang ngem iti dati a pagarup. Patien ti dadduma nga eksperto a ti annak dagiti nagdiborsio ket dakdakkel ti posibilidadna a nalidayda inton dadakkeldan.

Kadawyanna a pasaray naliday dagiti di makasarak iti kayatda a pakiasawaan. Ad-adda pay a maldaangda no makangngegda kadagiti di naannad a komento a kas iti, “Agasawaka ketdin tapno naragragsakka.”

Malidliday met dagiti agsolsolo a nagannak. Naragsak ti agbalin a nagannak ngem adda dagiti kakuykuyogna a problema, a bukbukod a solbaren dagiti agsolsolo a nagannak.

● Panaglakay, Panagbaket, ken Kurang a Kapadasan Dagiti Agtutubo

Nalabit masansan a naliday dagiti lallakay ken babbaket uray no saan ida a binaybay-an dagiti kapamiliada. Mabalin a pasaray bisitaen met ida ti kakabagian wenno gagayyemda, ngem kasanon kadagiti aldaw ken lawas nga awan sumarungkar kadakuada?

Iti sabali a bangir, kadawyanna a makarikna dagiti agtutubo iti kinaliday. Adu kadakuada ti nairuamen nga agmaymaysa nga agbuya iti TV, agay-ayam kadagiti video game, ken agkompiuter iti adu nga oras.

Posible kadi a marisut daytoy nasaknap a parikut? Kasano a madaeran ti maysa ti kinaliday?

[Blurb iti panid 5]

“Nakalidlidayak ta sabali ti lenguaheda, nalamiis ti klima, ken awan gagayyemko”