Nadisenio Kadi?

Ti Pagtudok ti Alumpipinig

● Ti kabaian nga alumpipinig nga agabut iti kayo idepositona dagiti itlogna iti uneg ti puon ti saleng. Gapu iti dayta a pamay-anna, natignay dagiti sientista a mangpartuat kadagiti nataltalged ken nasaysayaat nga instrumento a pagopera.

Usigem: Ti alumpipinig kutukotanna ti puon ti saleng babaen ti pagtudokna (ovipositor)—kasla dagum a tubo nga addaan iti dua a “balbula” nga agsinnublat a lumumlom. Tunggal maysa ket napno iti sungani a ngipen a kas iti ragadi. Ti ngipen ti maysa a balbula ket kumagat iti kayo isu a maisagud bayat nga in-inut met a lumumlom ti sabali a balbula. Ti ngipen dayta a balbula ket kumagat metten iti kayo, maisagud, sa lumumlom manen ti umuna a balbula. Napaspas nga agsinnublat dagiti balbula a kumpet sa lumumlom isu a silalaka a makakutukot iti agarup sangapulgada (agingga iti 20 mm) iti kayo, a di man la agkillo wenno matukkol dayta bayat ti proseso.

Tinulad dagiti sientista ti pagtudok ti kabaian nga alumpipinig isu a nakaaramidda iti baro nga instrumento a pagopera iti utek. Ti pannakausarna ket umasping iti panaggaraw ti pagtudok. Ti silicon a dagumna ket buklen ti dua nga agsinsinnublat nga aggaraw a balbula, nga addaan kadagiti bassiusit a ngipen. Makalumlom dagiti balbula kadagiti nauuneg a paset ti utek ngem bassit la ti madangran a pasetna. Nupay kasta, adda pay sabali a pagsayaatan dayta nga instrumento. Inlawlawag ti magasin a New Scientist: “Kas pagarigan, saan a kas kadagiti maus-usaren a nasikkil nga instrumento a pagopera, umdasto ti kalap-it dayta a maipalasat kadagiti katalgedan a ruta, ket maliklikan dagiti delikado a paset ti utek bayat ti operasion.” Gapu iti kasta nga instrumento, maksayan ti kaadu ti kasapulan a panangsugat tapno madanon dagiti nauneg a paspaset.

Ania ti makunam? Naiparna la kadi a timmaud ti pagtudok ti kabaian nga alumpipinig nga agabut iti kayo? Wenno nadisenio dayta?

[Diagram iti panid 25]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

Bayat a ti maysa a balbula ket lumumlom iti kayo, agpangato ti sabali a balbula isu a maisagud dagiti ngipen dayta

Kayo

Agsinnublat a puersa

[Picture Credit Lines iti panid 25]

Alumpipinig: David R. Lance, USDA APHIS PPQ, Bugwood.org; diagrama: J. F. V. Vincent and M. J. King, (1996). Ti mekanismo ti panagkutukot dagiti pagabut ti alumpipinig. Biomimetics, 3: 187-201