Constantine

APAY a masapul a paginteresam ti maipapan iti maysa kadagiti nagkauna nga emperador ti Roma? Ngamin, dagiti napolitikaan ken narelihiosuan nga aramid ni Constantine ti mangim-impluensia kadagiti patpatien ken kaugalian ti nagadu a tattao agingga ita. Kitaentayo no kasano.

DAGITI SIMBAAN—NAGBALIN A LEGAL SA NAGUNDAWAYAN

Idi 313 C.E., inturayan ni Constantine ti Makinlaud nga Imperio ti Roma ket inturayan met ni Licinius ken Maximinus ti Makindaya. Impalubos da Constantine ken Licinius ti nawaya a panagdaydayaw ti amin a pakairamanan dagiti Kristiano. Prinotektaran ni Constantine ti Kristianidad ta patienna a dayta a relihion ti mamagkaykaysa iti imperiona.a

Nadismaya ngarud ni Constantine idi maammuanna a nasinasina dagiti simbaan gapu kadagiti riri. Kayatna nga agtutunosda isu nga inkagumaanna ti mangipasdek iti “umiso” a doktrina sa impaannurotna dayta. Tapno maala dagiti obispo ti anamong ni Constantine, masapul nga ikompromisoda dagiti narelihiosuan a patpatienda. Dagidiay nagkompromiso ket nalibre iti buis ken nakaawat iti suporta. Sigun iti historiador a ni Charles Freeman, ti panangakseptar iti ‘umiso’ a bersion ti Nakristianuan a doktrina ket saanen a basta mainaig iti relihion no di ket mainaig dayta iti dakkel a gatad ti kuarta ken impluensia. Kas resultana, nagdakkel ti nagbalin nga impluensia dagiti lider ti simbaan iti nailubongan nga ar-aramid. “Naaddaan ti Simbaan iti manangsalaknib,” kinuna ti historiador a ni A.H.M. Jones, “ngem naaddaan met iti apo.”

ANIA A KITA TI KRISTIANIDAD?

Ti pannakialiansa ni Constantine kadagiti obispo ket nagresulta iti relihion nga addaan kadagiti doktrina a Nakristianuan ken napaganuan. Saan nga adayo a mapasamak dayta ta ti panggepna ket tapno maaddaan ti imperiona iti agduduma ngem agtutunos a relihion, saan a tapno mabirokanna ti narelihiosuan a kinapudno. Maysa pay, pagano nga imperio ti iturturayanna. Tapno agpada a maparagsakna dagiti pagano ken agkunkuna a Kristiano, inrantana a saan a nalawag ti takderna iti kaaduan nga ar-aramidna ken panangiturayna, sigun iti maysa a historiador.

Nupay ibagbaga ni Constantine a supsuportaranna ti Kristianidad, agbibiag latta kas pagano. Kas pagarigan, makiramraman iti aramid mainaig iti astrolohia ken espiritismo—ar-aramid a kondenaren ti Biblia. (Deuteronomio 18:10-12) Iti Arch of Constantine idiay Roma, isu ket nailadawan nga agdatdaton kadagiti pagano a didiosen. Intultuloyna a pinadayawan ti dios-init babaen ti panangikabilna iti ladawan dayta a didiosen kadagiti sinsilio ken panangsuportana iti kulto a panagdaydayaw iti dios-init. Idi lakayen, pinalubosanna ti bassit nga ili ti Umbria, Italy nga agipatakder iti templo para iti pamiliana ken iti bagina sa nangdutok iti papadi nga agserbi sadiay.

Di nagbayag sakbay ti ipapatay ni Constantine idi 337 C.E., isu ket nagpabautisar kas “Kristiano.” Patien ti adu nga eskolar nga intantanna dayta tapno mataginayonna ti napolitikaan a suporta dagiti Kristiano ken pagano iti imperiona. Napagduaduaan la ketdi ti sinseridad ti ibagbagana a pammatina ken Kristo gapu iti reputasionna ken naladaw a panagpabautisarna. Nupay kasta, daytoy ti sigurado: Ti relihion a pinagbalin ni Constantine a legal ket nagbalin a nabileg a napolitikaan ken narelihiosuan nga organisasion a nangtallikud ken Kristo ken nangakseptar iti lubong. Kinuna ni Jesus maipapan kadagiti pasurotna: “Saanda a paset ti lubong, a kas kaniak a saan a paset ti lubong.” (Juan 17:14) Timmaud ti nagadu a relihion manipud iti dayta a relihion a nailubongan ti ar-aramidna itan.

Ania ti kaipapanan amin dagitoy kadatayo? Kaipapananna a ditay koma akseptaren lattan dagiti pannursuro ti aniaman a relihion no di ket masapul a sukimatentayo dagita iti tulong ti Biblia.—1 Juan 4:1.