Ti Pannakakumberte ni Constantino—Iti Ania?
TI NAIKUNA a pannakakumberte ti Romano nga emperador a Constantino ti nabayagen a nangpainteres kadagiti estudiante ti relihion. Sigun iti mismo a salaysayna, iti bisperas ti panagdadangadang idi 312 K.P., a nangabakanna, ni pagano a Constantino nakakita kano iti maysa a sirmata ti krus nga addaan sasao a: “Iti daytoy [a tanda] mangparmekka.” Isu ti “nakumberte” di nagbayag kalpasanna (idi 313 K.P.) ket pinagpatinggana ti pannakaidadanes dagiti Kristiano iti imperio a Romano. Imparegta ni Constantino daydi agdama a porma ti Kinakristiano kas relihion ti Estado, ken nakibiang pay kadagiti makin-uneg a panagsusuppiat ti simbaan. Nupay kasta, isu met ti nagaramid kadagiti bambanag a namagduadua ti kinapudno ti pannakakumbertena ket saan a nabautisaran aginggat’ sakbay la unay ti ipapatayna agarup 24 a tawen kamaudiananna.
Iti maysa nga artikulo idiay Bible Review, ti numismatista ken doktoral nga estudiante ti teolohia a ni Stanley A. Hudson impalgakna no kasano a ti welga ti panagaramid ti sinsilio bayat ti panagturay ni Constantino ket nangted kadagiti makakayaw nga impormasion iti daytoy a tema. Agingga idi tiempo ni Constantino, gagangayen kadagiti sinsilio a Romano a mangiladladawan kadagiti popular a didiosen a Romano. Ngem kinuna ni Hudson a kalpasan ti pannakakumberte ni Constantino, bumassit a bumassit dagiti tema a pagano—malaksid ti maysa. Dagiti sinsilio a mangiladladawan ken ni Sol, ti init a didiosen—a dati a paborito ni Constantino—ket aglaplapusanan ti pannakapabrikada. Apay?
Dua a posibilidad ti insingasing ni Hudson. Umuna, mabalin a ti pannakakumberte ni Constantino ket nagin-inut—agpapan pay ti dramatiko a sirmatana. Wenno mabalin nga aktual a ni Constantino nariruanna ni Sol nga isu ni Jesus. Ti sincretismo (kumbinasion ti nagduduma a langa ti pammati) ket saanen a karkarna uray itatta. Kas pangarigan, idiay Latin America, ti kasakbayan ni Columbus a didiosa a da Pacha-Mama ken Tonantzin ket madaydayawda pay iti nagan ni Birhen Maria. Iti dayta met a pamay-an, mabalin a dinaydayaw ni Constantino ni Sol babaen iti nagan ni Jesus.
Ti kasta a sincretismo ilawlawagna no apay a ti maika-25 ti Disiembre, ‘ti panagkasangay ti di maparmek nga init,’ ti napili kas aldaw a pananglaglagip ti pannakaiyanak ni Jesus. Dayta met ti makatulong kadatayo a makakita no apay a ti sinsilio a naaramid a manglaglagip ti ipapatay ni Constantino ket adda ti naikitikit a “DV Constantinus” (“Nasantuan a Constantino”). Daytoy ipakitana nga, agpapan pay ti pannakakumbertena ken pannakabautisarna kalpasanna, namatmatan ni Constantino kas dios kalpasan ti ipapatayna, a kas met laeng dagiti pagano nga emperador sakbayna.
[Picture Credit Line iti panid 7]
Ti Metropolitan Museum of Art Impatawid ni Mrs. F. F. Thompson, 1926 (26.229)