TOPIKO ITI AKKUB
No Dumteng ti Didigra—Dagiti Addang a Mangsalbar iti Biag
“Dandaniak natumba idi adda nakapigpigsa a bimtak. Nagasuk ket nauram ti nangato a building a pagtrabtrabahuak.”—Joshua.
Ginggined . . . bagyo . . . iyaatake dagiti terorista . . . pammaltog idiay eskuelaan. Dagita ti mabasbasa iti headline ti damdamag. Makariknatayo iti buteng no makabasatayo iti kakasta a didigra wenno kalamidad, ngem nakarkaro pay no mapadasantayo a mismo dagita. Ania ti mabalinmo nga aramiden sakbay, kabayatan, ken kalpasan ti maysa a didigra tapno dakdakkel ti tsansam a makalasat?
SAKBAY—AGSAGANA!
AWAN ti pilpilien ti didigra. Ti panagsagana ti kapatgan a maaramidam tapno makalasat. Ngem ania ti isaganam?
Isagana ti panunot. Ekspektarem a talaga a mapasamak ti didigra ket mabalin a maapektaranka ken dagiti tattao nga ay-ayatem. Naladawen no agsaganaka laeng kalpasan ti didigra.
Agbalin a pamiliar kadagiti didigra a posible a mapasamak iti lugaryo. Ammuen no sadino dagiti pagkamangan wenno pagbakuitan. Kitaen no nalagda ti balayyo ken natalged ti nakaibangonanna. Ikkaten dagiti mabalin a pakaigapuan iti puor. Mangikabil kadagiti smoke detector, ken siguraduen a suktan dagiti bateria dagita uray maminsan laeng iti kada tawen.
Isagana dagiti emergency supply. Mabalin nga agawan ti koriente, danum, ken linia ti telepono, ken awan ti agbiahe a lugan. No adda luganmo, pagtalinaedem a kagudua ti karga ti tangkena. Kanayon koma met nga adda makan, danum, ken emergency kit iti balayyo.—Kitaem ti kahon a “Kompleto Kadin ti Kasapulam?”
Ti panagsagana ti kapatgan a maaramidam tapno makalasat
Ilista dagiti numero a pangkontakan kadagiti gagayyemmo nga adda iti asideg ken adayo.
Iplano ken praktisen ti iruruar. Ammuem ti kaasitgan a pagruaran iti ayanyo a building, ken isuroyo iti annakyo no ania ti aramidenda no addada iti eskuelaan ket adda mapasamak nga emerhensia. Agtutulagkayo a pamilia no sadino ti pagkikitaanyo—kas iti maysa nga eskuelaan wenno libraria—maysa iti asideg ken maysa iti ruar ti komunidadyo. Irekomenda dagiti autoridad a praktisenyo a sangapamiliaan ti mapan kadagita.
Iplano a tulongan ti sabsabali, a pakairamanan ti lallakay, babbaket, ken masaksakit.
KABAYATAN—AGKUTI A DAGUS
Inyestoria ni Joshua a naibaga itay: “Idi mangrugin ti puor, adu ti saan a nagkuti a dagus. Nasango pay ti dadduma ti mangiddep iti kompiuter wenno mang-refill iti pagkargaan iti danum. Imbaga ti maysa a lalaki, ‘Aguraytay pay laeng siguro.’” Uray no saan a nangikankano ti dadduma, impukkaw ni Joshua: “Rummuartayon!” Iti dayta a kanito, kasla nariing dagiti katrabahuanna iti pudno a mapaspasamak ket simmurotda a bimmaba iti agdan. “No adda matumba, bangonenyo ken dikayo agsarsardeng,” inulit-ulit nga impukkaw ni Joshua. “Makaruartayo amin!”
No adda puor. Agkaradap ken dagus a mapan iti kaasitgan a pagruaran. Narigat ti makakita gapu iti asuk, ken kaaduan kadagiti natay iti puor ket gapu ta nakalang-abda iti asuk. Ibati dagiti personal a bambanag. Napateg ti kada segundo ta mabalin nga uray apagdarikmat laeng a panangitantan, biag ti kasukatnan.
No agginggined. Mapan iti sirok ti natibker a lamisaan wenno iti asideg ti makin-uneg a diding. Namnamaem nga adda dagiti aftershock, wenno nakapkapsut a paraipus ti ginggined, isu a rummuarka a dagus ken umadayo kadagiti building. Baka saan a dagus a makasangpet dagiti eksperto nga umarayat isu a no kabaelam, arayatem ti dadduma.
No ag-tsunami. No bigla nga agsanud ti danum ti baybay, mapanka a dagus iti nangatngato a lugar. Kalpasan ti umuna a dakkel a dalluyon, ekspektarem nga adda pay sumarsaruno a daddadakkel a dalluyon.
No adda ipo-ipo wenno bagyo. Madagdagus a mapan iti natalged a paglemmengan.
No aglayus. Dika agtaltalinaed iti nalayus a patakder. Dika tumaptapog wenno agmaneho iti layus ta mabalin a kontaminado dayta ken delikado gapu kadagiti naiwara ken nadadael a bambanag, nakalukat nga imburnal, ken naputed a linia ti koriente.
Ammom kadi? Ti dua a pie (feet) nga agay-ayus a danum ket umanayen tapno mayanud ti maysa a lugan. Kaaduan kadagiti matmatay iti layus ket gapu iti panangipilitda nga agmaneho iti agay-ayus a danum.
No ibilin ti gobierno nga agbakuitkayon, agtulnogkayo a dagus! Ipakaammom kadagiti gagayyemmo ti ayanmo ta baka irisgoda ti biagda a mangbirok kenka.
No ibilin ti gobierno nga agbakuitkayon, agtulnogkayo a dagus!
Ammom kadi? No adda didigra, mabalin a mas mapangnamnamaan ti teks ngem tawag.
No ibilin dagiti autoridad nga agtalinaedkayo iti balay wenno iti pagkamangan, dikay rumrummuar. No bilang ta adda kemikal, biolohikal, wenno nuklear nga aksidente wenno iyaatake, dikay rumrummuar ken iserrayo amin a pagserkan ti angin, agraman ti amin a ridaw ken tawa. No adda nuklear a panagbettak, mapan iti kababaan a paset ti balayyo tapno makissayan ti pannakaisarang iti radiasion. Agdengngeg iti damdamag iti TV wenno radio. Saan a rumrummuar agingga nga iyanunsio ti gobierno a saanen a delikado ti aglawlaw.
KALPASAN—AGTALINAED A NATALGED!
Tapno maliklikan ti sakit ken peligro, laglagipen dagitoy a suhestion:
Makikadua kadagiti gagayyem agingga a posible, imbes nga iti maysa a pagkampuan.
Pagtalinaeden a nadalus ti ayanyo.
Agusar kadagiti proteksion no agdalus. No posible, agisuot iti guantes, nalagda a sapatos, hard hat, ken mask. Agannad kadagiti linia ti koriente ken nakalemmeng a beggang.
Ituloyyo latta ti inaldaw a rutinayo a kas iti dati agingga a posible. Masapul a makita ti annakyo a kalmado ken positibokayo. Adalenyo dagiti leksionda iti eskuelaan, agay-ayam, ken agdayawkayo kas pamilia. Dimo unay pakariribukan dagiti damdamag maipapan iti trahedia, ken dimo ipalubos a gapu iti danag ken pannakadismayam ket saanen a nasayaat ti panangtratom iti pamiliam. Agpatulong ken tumulong.
Kalpasan ti didigra, ituloyyo latta ti inaldaw a rutinayo a kas iti dati
Akseptaren a dakkel ti mapukaw gapu iti didigra. Ti prioridad ti gobierno ken ti dadduma pay nga organisasion ket tumulong kadagiti nadidigra tapno agtultuloyda nga agbiag, saan ket a tapno isubli ti amin a napukaw. Tapno agtultuloy nga agbiag, kasapulan ti nadalus a danum, makan, bado, ken pagdagusan.—1 Timoteo 6:7, 8.
Kitaem no kasano a naapektaran ti emosionmo ket agpatulongka. Kaaduanna a mapasamak daytoy no kimmalman ti kasasaad. Karaman kadagiti sintoma ti panagdandanag, nakaro a liday, ken agbaliwbaliw a rikna (mood swing). Marigatan met ti dadduma nga agpanunot, agtrabaho, ken maturog. Makisaritaka iti mannakipagrikna a gayyem.
Nupay nalasatan ni Joshua ti puor, adu ti natay nga am-ammona. Timmulong kenkuana dagiti Kristiano a panglakayen ken mental-health professional. “Impasiguradoda a normal laeng ti panagladingitko ken aglabasto met laeng dayta,” kuna ni Joshua. “Kalpasan ti innem a bulan, naksayanen dagiti nakabutbuteng a tagtagainepko. Idi agangay, naawan met laeng ti dadduma a sintoma.”
Gapu kadagiti didigra, makariknatayo iti kinaawan hustisia. Kas resultana, adda dagiti mangpabasol iti Dios. Adu met ti makonkonsiensia a kas ken Joshua. “Mapampanunotko latta no dadduma nga ad-adu koma pay ti naisalakanko,” kunana. “Nabang-aranak ta ammok nga asidegen nga iyeg ti Dios ti pudpudno a hustisia ken ilintegna ti amin a kamali. Ngem iti agdama, ipatpategko ti kada aldaw nga agbibiagak ken ar-aramidek ti amin tapno maannadak ti biagko.”—Apocalipsis 21:4, 5.a
a Para iti ad-adu pay nga impormasion maipapan kadagiti kari ti Dios para iti masanguanan ken no apay nga ipalpalubosna ti panagrigrigat, kitaem ti libro nga Ania a Talaga ti Isursuro ti Biblia? Mai-download iti www.jw.org/ilo.