Kapitulo 24

Iti Pannakabalin ti Tao? Wenno iti Espiritu ti Dios?

TI ANNONGEN nga insaad ni Jesu-Kristo kadagiti pasurotna kasla imposible no ti kalawana. Nupay mammanoda idi, masapul nga iwaragawagda ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios iti amin a mapagnaedan a daga. (Mat. 24:14; Ara. 1:8) Saan laeng a nakadakdakkel dayta a trabaho no di ket nasken nga iringpasda nupay no kasla imposible ngamin, kas imprangka ni Jesus kadagiti adalanna, a guraendanto ida ket maidadanesdanto iti amin a nasnasion.​—Mat. 24:9; Juan 15:19, 20.

Nupay sinangoda ti sangalubongan nga ibubusor, sireregget a tungtungpalen dagiti Saksi ni Jehova ti trabaho nga impadto ni Jesus. Ti kalawa ti dimmanonanen ti panangasaba ket pudno a nakabatbatad, ken talaga a karkarna. Ngem aniat’ namagbalin a posible dayta? Maipuon kadi iti natauan a pannakabalin wenno kinalaing? Wenno maigapu ngata iti panagandar ti espiritu ti Dios?

Ipalagip kadatayo ti rekord ti Biblia maipapan iti pannakaisubli ti pudno a panagdaydayaw sadi Jerusalem idi maikanem a siglo K.K.P. a saan koma a liplipatan ti mismo nga akem ti Dios no iti kaitungpalan ti pagayatanna. Nalabit sapulen dagiti nailubongan a komentarista iti sabali a makagapu a napasamak dayta. Nupay kasta, idi inlawlawagna no kasano a matungpal ti panggepna, tinudingan ti Dios ni propeta Zacarias a mangideklara: “‘Saan a babaen iti puersa militar, wenno babaen iti pannakabalin, no di ket babaen iti espirituk,’ kinuna ni Jehova dagiti buybuyot.” (Zac. 4:6) Saan nga agkedked dagiti Saksi ni Jehova a mangibaga a kastoy ti pannakairingpas itatta ti pannakaikasaba ti mensahe ti Pagarian​—saan a babaen iti panangusar iti puersa militar, wenno babaen ti personal a pannakabalin wenno impluensia ti aniaman a prominente a grupo dagiti tattao, no di ket gapu iti panagandar ti espiritu ni Jehova. Suportaran kadi dagiti ebidensia daytoy a kumbiksionda?

“Saan nga Adu a Mamasirib kas iti Linalasag”

Idi sinuratanna dagidi immuna a Kristiano idiay Grecia, binigbig ni apostol Pablo: “Kitaenyo ti pannakaawisyo, kakabsat, ta saan nga adu a mamasirib kas iti linalasag dagiti naawis, saan nga adu a mannakabalin, saan nga adu a natan-ok; no di ket pinili ti Dios dagiti minamaag a bambanag ti lubong, tapno babainenna dagiti mamasirib; ket pinili ti Dios dagiti nakapuy a bambanag ti lubong, tapno babainenna dagiti napigsa a bambanag; ket pinili ti Dios dagiti awan kapapaayanna a bambanag ti lubong ken dagiti bambanag a maum-umsi, dagiti banag a di pay timmaud, tapno pukawenna dagiti bambanag nga addan, tapno awan lasag nga agpasindayag iti imatang ti Dios.”​—1 Cor. 1:26-29.

Dagidi mismo nga apostol ni Jesus nagtaudda kadagiti trabahador. Uppat dagiti dumadaklis. Maysa ti agsingsingir idi ti buis, a ti panggedanna linais dagiti Judio. Dagitoy nga apostol ket lallaki a minatmatan dagiti klero a Judio kas “awan adalda ken gagangay,” a mangipasimudaag a ti edukasionda ket saan a kadagiti nangato nga unibersidad. (Ara. 4:13) Dina kaipapanan daytoy nga awan nagbalin a Kristiano a nangato ti nailubongan wenno relihiuso nga edukasionna. Ni apostol Pablo nasursuruan babaen ken edukado a Gamaliel, a miembro ti Sanhedrin dagiti Judio. (Ara. 22:3) Ngem, kas kuna ti kasuratan, “saan nga adu” ti kasta.

Paneknekan ti historia a “ni Celsus, a Romano a pilosopo idi maikadua a siglo K.P., sinaona a kas panglais a dagiti “obrero, sapatero, mannalon, dagiti awanan ammo ken dagiti nakakatkatawa kadagiti tattao, isuda ketdi ti naregta a mangikaskasaba iti Ebanghelio.” (The History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries, ni Augustus Neander) Nupay sinarangetda ti pananglais ken nadawel a panangidadanes kadakuada ti Imperio ti Roma, aniat’ nangpakired kadagidi pudno a Kristiano a nangitultuloy ti panangiwaragawagda iti naimbag a damag? Kinuna ni Jesus a dayta ket babaen iti nasantuan nga espiritu.​—Ara. 1:8.

Kadagitoy moderno a tiempo, inumsida met dagiti Saksi ni Jehova gapu ta, kaaduanna, ket gagangay a tattao, a saan a dagitay tangtangaden toy lubong ti kategoriada iti biag. Maysa kadagiti immuna nga adipen ni Jehova itoy moderno nga aldaw a nangiyam-ammo iti mensahe ti Pagarian kadagiti taga Denmark ket maysa a sapatero. Idiay Switzerland ken Francia, maysa a hardinero. Kadagiti adu a parte ti Africa, ti mensahe isut’ inawit dagiti trabahador nga agakar-akar. Idiay Brazil, nakiraman dagiti marino. Adu kadagiti Saksi a Polaco ket minero ti karbon idiay umamianan a Francia.

Gapu ta natignayda unay iti naadalda manipud Sao ti Dios buyogen ti tulong dagiti publikasion ti Watch Tower, tinarigagayanda nga ipakitat’ ayatda ken Jehova babaen iti panagtulnogda kenkuana, isu nga inakoda ti trabaho a kinuna ti Sao ti Dios nga aramiden dagiti pudno a Kristiano. Nanipud idin, minilion pay a naggapu iti amin a kita ti panagbiag ti nakitimpuyog itoy a trabaho. Ebanghelisadorda amin.

Dagiti Saksi ni Jehova laeng ti mangbukel iti relihiuso nga organisasion ditoy lubong a tunggal miembro ket personal a mangaskasaba kadagiti dida kapammatian, sungbatanda dagiti saludsodda manipud Biblia, ket idagadagda kadakuada nga isaaddat’ pammatida iti Sao ti Dios. Dagiti dadduma a relihiuso nga organisasion bigbigenda a daytoy koma ti aramiden dagiti amin a Kristiano. Dagiti dadduma pinadasda a paregtaen dagiti miembro ti simbaanda a mangaramid iti dayta. Ngem dagiti laeng Saksi ni Jehova ti di agsarday a mangar-aramid iti dayta. Makindireksion, makimbalakad, makinkukua ti naipanamnama a naayat a suporta, ken makinkarkari ti nanggutugot kadakuada a mangaramid itoy a trabaho a likliklikan dagiti dadduma? Damagenyo a mismo kadakuada. Uray pay no ania a nasion ti ayanda, isungbatda: “Ni Jehova.” Asino, ngarud, ti masapul a maitan-ok?

Akem a Naipadto Para Kadagiti Anghel ti Dios

Idi dineskribirna dagiti mapasamak bayat ti panagngudo daytoy sistema dagiti bambanag, impakita ni Jesus a saanto laeng a dagiti pasurotna ditoy daga ti makiraman iti panangurnong kadagiti agayat iti kinalinteg. Idiay Mateo kapitulo 13, iti panangisalaysayna iti pannakaurnong dagiti maudi a kameng a makipagturay kenkuana iti nailangitan a pagarian, kinuna ni Jesus: “Dagiti agani isuda dagiti anghel.” Ket kasanot’ kalawa ti pangurnonganda kadagitoy nga “annak ti pagarian”? Inlawlawag ni Jesus: “Ti talon isu ti lubong.” Gapuna dagidiay maurnong aggapuda kadagiti kaadayuan a paset ti lubong. Aktual kadin a napasamak daytoy?​—Mat. 13:24-30, 36-43.

Talaga a kasta! Nupay dagidi Estudiante ti Biblia ket sumagmamano la a ribo ti bilangda idi simrek toy lubong kadagiti maudi nga al-aldawna idi 1914, ti mensahe ti Pagarian nga inkasabada napardasna a linikmut ti globo. Iti Oriente, kadagiti pagilian ti Europa, Africa, ken dagiti America, agraman dagiti isla, inabrasa dagiti indibidual ti oportunidad nga agserbi kadagiti interes ti Pagarian ti Dios ket naurnongda iti nagkaykaysa nga organisasion.

Idiay Makinlaud nga Australia, kas ehemplo, dimmanon ken Bert Horton ti mensahe ti Pagarian. Dina pulos naginteresan ti relihion a nakaitimpuyoganna; isu a nakinamin iti politika ken kadagiti aktibidad dagiti union. Ngem idi inikkan ni nanangna iti publikasion ti Watch Tower a The Divine Plan of the Ages ket inrugina a binasa agraman ti Biblia, ammona idin a nabirukanna ti kinapudno. Sigagagar nga inranudna dayta kadagiti katrabahuanna. Idi nabirukanna dagiti Estudiante ti Biblia, siraragsak a nakitimpuyog kadakuada, nabautisaran idi 1922, simrek iti amin-tiempo a ministerio, ket indatagna ti bagina nga agserbi uray sadino a lugar a pangiturongan ti organisasion ni Jehova.

Idiay kasumbangir ti daga, ni W. R. Brown, a datin a nangaskasaba kadagiti isla ti Caribbean, nagturong idiay Africa idi 1923 tapno isaknapna ti mensahe ti Pagarian sadiay. Isu ket saan nga independiente a mangaskasaba nga addaan personal a mision. Nakidanggay met iti organisado nga ili ni Jehova. Intukonna ti bagina nga agserbi no sadinot’ pakasapulan, ket inawatna ti Makinlaud nga Africa a teritoriana kas panangsurotna iti panangiwanwan ti opisina ti hedkuarter. Dagidi personal a nabenepisiaran iti ministeriona natulonganda met a nangapresiar iti kinapateg ti nasinged a pannakidanggay iti organisasion ni Jehova.

Dimmanon met idiay Sud America ti pannakaiwaragawag ti Pagarian. Nabayagen a nadlaw ni Hermán Seegelken sadi Mendoza, Argentina, ti panaginsisingpet dagiti iglesia a Katoliko ken Protestante. Ngem idi 1929 nangngegna met ti mensahe ti Pagarian, sigagagar nga inakseptarna, ket inrugina nga inranud kadagiti sabali, kas pannakikaykaysana kadagiti adipen ni Jehova iti intero a lubong. Napasamak iti intero a globo dagiti kasta nga umarngi a kapadasan. Dagiti tattao “manipud iti tunggal tribo ken dila ken ili ken nasion,” nupay naiwarada no iti geograpia ken nagduduma a kabibiag ti sasaadenda, saanda la nga immimdeng no di ket intukonda ti bagida nga agserbi iti Dios. Naurnongda iti nagkaykaysa nga organisasion a mangiringpas iti trabaho nga impadto ni Jesus para iti daytoy a tiempo. (Apoc. 5:9, 10) Ania ti makagapu iti daytoy?

Kuna ti Biblia a dagiti anghel ti Dios addaandanto iti napateg nga akem iti dayta. Gapu itoy, agkallangoganto ti pannakaiwaragawag ti Pagarian iti intero a globo a kas iti uni ti trumpeta nga agtaud iti gubuayan a nabilbileg ngem tao. Kinapudnona, idi 1935 nakagtengen dayta iti 149 a daga​—idiay amianan, abagatan, daya, ken laud, manipud maysa nga ungto ti daga agingga iti sabali nga ungto.

Idi damo, “bassit nga ipastoran” laeng ti nangipakita ti napudno a panangipateg iti Pagarian ti Dios ken situtulokda nga agserbi kadagiti interesna. Daytat’ impadto ti Biblia. Nakitimpuyog kadakuada itan ti napardas ti iyaaduna a “dakkel a bunggoy,” nga agdagupdan iti minilion manipud kadagiti amin a nasion. Naipadto met dayta iti Sao ti Dios. (Luc. 12:32; Juan 10:16; Apoc. 7:9, 10) Dagitoy a tattao saan nga isuda dagitay agkuna laeng a kamengda ti maymaysa a relihion ngem, kinapudnona, nabingaybingayda gapu kadagiti panangmatmat ken pilosopia a mangwarawara iti lubong a nanglikmut kadakuada. Dagiti Saksi ni Jehova saan a basta sarsaritaendat’ Pagarian ti Dios ngem ti kinapudnona agtaltalekda iti turay dagiti tao. Uray no irisgoda ti biagda, agtulnogda iti Dios kas agturay. Nalawag a kuna ti Biblia a ti pannakaurnong dagita a tattao nga “agbuteng[da] iti Dios ken ited[da] ti dayaw kenkuana” maaramidto iti sidong ti panangiwanwan dagiti anghel. (Apoc. 14:6, 7; Mat. 25:31-46) Kumbinsido unay dagiti Saksi a daytoy ket aktual a napasamaken.

Namin-adun, a bayat a makiramramanda iti ministerio, naimatanganda dagiti makakumbinsir nga ebidensia ti nailangitan a panangiwanwan. Kas ehemplo, sadi Rio de Janeiro, Brazil, adda grupo dagiti Saksi a malmalpasdan ti panagbalaybalayda iti maysa a Domingo idi a maysa a kaduada kunana: “Kayatko pay nga ituloy ti mangasaba. Diak ammo no apay kayatko ti mapan iti dayta a balay.” Insingasing daydiay nangimaton iti grupo nga ituloydanto daytan iti sabali nga aldaw, ngem impilit ti agibumbunannag. Iti dayta a balay nabirukan ti Saksi ti maysa a babai, nga agar-arubos ti lua iti rupana, a kinunana nga ikarkararagna nga adda koma tumulong. Adda nakasaritana idin a Saksi ngem saanna a naginteresan ti mensahe ti Biblia. Nupay kasta, ti bigla nga ipapatay ni lakayna isut’ nakabigbiganna a kasapulanna ti naespirituan a tulong. Binirbirukna ti Kingdom Hall, ngem dina nabirukan. Sireregget a nagkarkararag iti tulong ti Dios, ket itan dimtengen iti balayna. Di nagbayag isu ket nabautisaran. Isut’ kumbinsido a dinengngeg ti Dios ti kararagna ket nagtignay tapno sungbatanna dayta.​—Sal. 65:2.

Maysa a babai nga Aleman a Saksi ni Jehova a dati nga agnanaed idiay Nueva York inyugalina a dawaten ti panangiwanwan ti Dios no isu ket mangasaba. Adda babai nga interesado a birbirukenna, iti linawanlawas, idiay kalsada, gapu ta dina ammot’ balay dayta. Iti maysa nga aldaw idi 1987, idi a ti Saksi mapanen mangasaba, inkararagna: “Jehova, ammom ti ayanna. Pangngaasim ta tulongannak a mangbiruk kenkuana.” Sumagmamano a minuto kalpasanna, nakitana ti babai nga agtugtugaw iti restauran.

Naiparparna kadi dayta? Kuna ti Biblia a dagiti pudno a Kristiano isudat’ “trabahador a kadua ti Dios” ket dagiti anghel naibaonda “nga agserbi kadagidiay nga agtawidto iti pannakaisalakan.” (1 Cor. 3:9; Heb. 1:14) Kalpasan nga imbaga ti Saksi iti daydiay babai no kasanona a nabirukan, inakseptar ti babai ti awis nga agtugawda ket usigenda pay nga ad-adda ti Biblia iti dayta met la nga aldaw.

Panangidanon iti Naimbag a Damag Kadagiti ‘Di Mastrek a Teritoria’

Intultuloy nga inkagumaan dagiti Saksi ni Jehova nga indanon iti mensahe ti Pagarian kadagiti amin a daga. Ngem saan laeng a daytoy ti rason no apay a naaramidanda dayta. Nakitada a nagsaknap ti mensahe ti Pagarian uray kadagiti lugar a napaay dagiti amin a naannad pannakaiplanona a pamuspusanda.

Kas pangarigan, saan la a namimpinsan idi 1920’s ken 1930’s, a naidatag ti panagpakpakaasi kadagiti opisial ti gobierno iti dati nga Union Soviet tapno palubosanda koma a maiserrek dagiti literatura ti Biblia dita a daga wenno maiyimprenta dagita sadiay. Negatibo a kanayon idi ti sungbatda. Sumagmamano idi dagiti Saksi ni Jehova idiay Union Soviet, ngem adu pay a tulong ti masapulda tapno mairingpas ti trabaho a panangasaba nga imbaga ti Sao ti Dios a maileppas. Adda ngata mabalinda nga aramiden tapno makatulongda?

Makapainteres, ta idi nalpas ti Gubat Sangalubongan II, natakkuatan ti nasurok a sangaribo a Saksi ni Jehova, agraman dagiti adu a tattao nga adda idiay dati a dumaya a Poland a sinakup idan ti Union Soviet. Idiay kampo konsentrasion ti Ravensbrück, naam-ammo ti ginasut nga agtutubo a babbai a Ruso dagiti padada a balud a Saksi ni Jehova. Dadduma kadagitoy a babbai indedikarda ti bagida ken Jehova idi a tiempo, ket kalpasanna naisublida kadagiti nagduduma a paset ti Union Soviet. Ginasut pay a sabsabali dagiti nagbalin a residente ti Union Soviet gaput’ panagbaliw dagiti nasional a pagbedngan idi madamat’ gubat. Dayta a resulta ket saan nga implano ti gobierno a Soviet. Saan nga inyurnos ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova dayta. Ngem daytat’ nagserbi a kaitungpalan ti impadto ti naipaltiing a Sao ti Dios. Kas panangkomentona kadagitoy a pasamak, kinuna Ti Pagwanawanan: “Iti kasta makita no kasano, a sigun iti panangiwanwan ti Apo, mabalinna a patauden dagiti saksi iti uray ania a daga, a sadiay itangkayagda ti gandat ti kinapudno ket maipakaammo ti nagan ni Jehova.”​—Ruar ti Pebrero 1, 1946.

Saan la a maymaysa a pagilian ti nagkuna kadagiti Saksi ni Jehova: ‘Diyo mabalin ti sumrek ditoy!’ wenno, ‘Diyo mabalin ti mangasaba ditoy.’ Naulit-ulit a napasamak dayta iti intero a daga, a literal kadagiti pinullo a daga, a masansan kas resulta ti panangsugsog dagiti klero kadagiti opisial ti gobierno. Idi agangay, binigbig met laeng ti dadduma kadagitoy a pagilian ti legal a kasasaad dagiti Saksi ni Jehova. Ngem uray pay sakbay a binigbigda ida, inabrasan dagiti rinibo a tattao iti uneg dagiti pagbednganda ti panagdaydayaw ken Jehova, a Namarsua iti langit ken daga. Kasano a naaramid dayta?

Masarakan iti Biblia ti simple a sungbat, nga adda prominente nga akem dagiti anghel ti Dios iti panangidanon kadagiti tattao iti kada nasion ti naganetget nga awag: “Agbutengkayo iti Dios ket itedyo kenkuana ti dayag, ta dimtengen ti oras ti panangukomna, ket ngarud agdaydayawkayo iti Daydiay nangaramid iti langit ken iti daga ken baybay ken kadagiti ubbog dagiti danum.”​—Apoc. 14:6, 7.

Balligi Nupay Gistay Imposible Dagiti Sarangten

Ti sinaranget dagiti Saksi ni Jehova kadagiti dadduma a daga ket saan laeng a basta pannakaiparit ti ministerioda iti publiko no di ket inkagumaanda ida nga ikisap a naan-anay.

Idi Gubat Sangalubongan I, nagnunumo dagiti klero idiay Estados Unidos ken Canada a pagpatinggaen ti trabaho dagiti Estudiante ti Biblia, a kas nagan dagiti Saksi ni Jehova idi. Pagaammo unay ti publiko daytoy. Nupay adda dagiti legal a garantia ti wayawaya ti panagsao ken ti relihion, sinugsogan dagiti klero dagiti opisial ti gobierno tapno pawilanda dagiti literatura dagiti Estudiante ti Biblia. Adu kadakuada ti naaresto ken naipupok a di mapiansaan; dadduma ti sidadangkok a pinangpang-orda. Nasentensiaan dagiti opisial ti Watch Tower Society agraman dagiti nasinged a kaduada a maibalud iti adu a tawen sigun kadagiti bista ti korte nga idi agangay natakkuatan nga imbalido. Kastoy ti kinuna ni Ray Abrams iti librona a Preachers Present Arms: “No anagen ti intero a kaso maawatan a dagiti simbaan ken dagiti klero isudat’ namunganay iti ganuat a mangikisap kadagiti Russellites,” nga isut’ nagan a pinanglais dagidi klero kadagiti Estudiante ti Biblia. Ngem kalpasan ti gubat, dagiti Estudiante ti Biblia ad-adda manen ti bilegda a nangipablaak iti Ari ni Jehova, a ni Jesu-Kristo, ken iti Pagarianna. Naggapuan ti napabaro a bilegda? Impadto ti Biblia ti kasta a mapasamak ket kinunana a dayta ket maipuon iti “espiritu ti biag a naggapu iti Dios.”​—Apoc. 11:7-11.

Idi nagturay dagiti Nazi idiay Alemania, kimmaro ti pannakaidadanes dagiti Saksi ni Jehova kadagiti daga a sinakup dagiti Nazi. Inarestoda ida ken nadangkok ti panangtratarda kadakuada. Impawilda ti trabahoda. Kamaudiananna, idi Oktubre 1934, imbuson dagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova iti intero nga Alemania dagiti rehistrado a surat a nagturong iti gobierno nga inlanadda a silalawag nga awan napolitikaan a gandatda no di ket determinadoda nga agtulnog iti Dios kas agturay. Naigiddato, nagipatulod dagiti kongregasion dagiti Saksi iti intero a lubong kadagiti telegrama kas panangsuportarda kadagiti Kristiano a kakabsatda idiay Alemania.

Iti daydi met la nga aldaw, Oktubre 7, 1934, idiay opisina ni Dr. Wilhelm Frick, sadi Berlin, indeklara ni Adolf Hitler a sigegemgem ti imana maipapan kadagiti Saksi ni Jehova: “Maikisapto daytoy a puli manipud Alemania!” Saan a sinsinan a pangam-ames daydi. Adu dagiti inarestoda. Sigun iti kumpidensial a surat ti Prussian Secret State Police a napetsaan ti Hunio 24, 1936, adda “naisangsangayan a Buyot dagiti Gestapo” a naporma a manglaban kadagiti Saksi. Kalpasan ti naganetget a panagsagana, inyusuat dagiti Gestapo ti kampaniada a mangtiliw kadagiti amin a Saksi ni Jehova ken amin a suspetsaenda a kas Saksi. Idi naangay dayta a ganuat nakiraman ti intero nga organisasion dagiti polis, ket didan inas-asikaso dagidiay kriminal.

Impasimudaag dagiti report nga idi agangay adda 6,262 a Saksi nga Aleman a naaresto. Ni Karl Wittig, a dati nga opisial ti gobierno nga Aleman nga uray isu ket naipupok met kadagiti nadumaduma a kampo konsentrasion, insuratna kalpasanna: “Awan sabali a grupo dagiti balud . . . ti nagsagaba iti kinasadista dagiti soldado nga SS a kas kakaro ti linak-am dagiti Estudiante ti Biblia. Kinasadista daydi nga awan sardayna a panangtutuok iti pisikal ken mental, a ti kakas-ang dagita awan pagsasao ditoy lubong a makadiskribir.”

Aniat’ resultana? Sigun iti libro a naipablaak idi 1982, inako ni Christine King: “Kadagiti laeng Saksi [no idilig kadagiti dadduma a relihiuso a grupo] a di nagballigi ti gobierno.” Insapata ni Hitler nga ikisapna ida, ket ginasut dagiti napapatay. Kaskasdi, napaliiw ni Dr. King: “Ti trabaho [a panangikasaba iti Pagarian ti Dios] nagtultuloy ket idi Mayo 1945 sibibiag pay laeng ti ganuat dagiti Saksi ni Jehova, idinto ta ti Socialismo Nasional ket awanen.” Inlawlawagna pay: “Dida pulos nakikompromiso.” (The Nazi State and the New Religions: Five Case Studies in Non-Conformity) Apay a ni Hitler, nga addaan ti nagsayaat pannakaarmasna nga armada, napalalot’ pannakasanayda a polis, ken nagadu a kampo a pagikisapanna, dina naitungpal ti panangam-amesna nga ikisap daytoy sangkabassit ken awan armasna a grupo a minatmatan daytoy lubong kas gagangay a tattao? Apay a di mabalinan dagiti dadduma a nasion a pasardengen ti aktibidadda? Apay a, saan laeng a mammano a naiputputong nga indibidual, no di ket dagiti Saksi ni Jehova kas sapasap a grupo ti nagtalinaed a natibker nupay sinarangetda ti nakas-ang a pannakaidadanes?

Ti sungbat ket agminar iti masirib a balakad nga inted ni Gamaliel, maysa a mannursuro iti Linteg, kadagiti padana a miembro ti Sanhedrin dagiti Judio idi tinamingda ti umarngi a kaso a nakainaigan dagiti apostol ni Jesu-Kristo. Kinunana: “Dikay biangan dagitoy a tattao, no di ket baybay-anyo ida; (ta, no daytoy a panggep wenno daytoy nga aramid aggapu kadagiti tattao, marbanto; ngem no aggapu iti Dios, dikayto mabalin a rebbaen;) di la ket ta, rumsua a sumupringkayo iti Dios.”​—Ara. 5:38, 39.

No kasta ipakita dagiti kinapudno ti historia a ti kasla imposible a trabaho nga intuding ni Jesus nga iringpas dagiti pasurotna nupay sarangtenda ti kasla imposible a kasasaad ket mairingringpasen saan a babaen iti pannakabalin ti tao no di ket babaen iti espiritu ti Dios. Kas kinuna a mismo ni Jesus idi nagkararag iti Dios: “Ama, amin a bambanag mabalin kenka.”​—Mar. 14:36.

[Blurb iti panid 547]

“‘Babaen ti espirituk,’ kinuna ni Jehova dagiti buybuyot”

[Blurb iti panid 548]

Aniat’ nangpakired kadakuada nga agtultuloy a mangasaba nupay adda pananglais ken nadawel a pannakaidadanes?

[Blurb iti panid 549]

Pammaneknek ti panangiturong dagiti angel

[Blurb iti panid 551]

‘Kabaelan ti Apo a patauden dagiti Saksi iti sadinoman a daga’

[Blurb iti panid 553]

Dagiti nagkaykaysa a tattao a nangpaneknek iti natibker a pammati iti sango ti nawadwad a pakarigatan