KAPITULO 25

Mabalinko Kadi ti Agbiag a Naragsak no Agsolsolo ti Nagannak Kaniak?

“Dagiti ubbing a dua ti dadakkelda ket adda bukodda a kuarto ken makagatangda kadagiti baro a kawes. Ngem siak, adda kakuartok ken manmano a maaddaanak kadagiti kawes a kayatko. Kuna ni Nanang a dina kabaelan ti gumatang. Gapu ta nagadu ti kasapulan nga iwakasko iti pagtaenganmi bayat nga adda ni nanang iti pagtrabahuanna, panagriknak ket kaslaak katulong ken maikapkapisakon iti kinaubingko.”​—Shalonda, 13.

AWAN duadua a nasaysayaat ti sangakabbalayan nga addaan iti dua a naayat a nagannak. Ti ama ken ina nga agbimbinnulig iti pagtaengan ket ad-adda a makaipaay iti pannarabay, proteksion, ken suporta. “Naim-imbag ti dua ngem ti maymaysa,” kuna ti Biblia, “agsipud ta no duada nasaysayaat ti trabahoda.”​—Eclesiastes 4:9, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

Iti laksid dagiti nadakamat a pagimbaganna, bumasbassit ti bilang dagiti sangakabbalayan nga addaan iti dua a nagannak. Kas pagarigan, sakbay nga agedad iti 18 dagiti ubbing idiay Estados Unidos, nasurokton a kagudua kadakuada ti makapadas iti biag iti poder ti maysa laeng kadagiti nagannak kadakuada.

Nupay gagangayen ti sangakabbalayan a maysa laeng ti agak-akem a nagannak, mababain pay laeng dagiti agtutubo nga adda iti kastoy a kasasaad. Dadduma ket malapunos kadagiti problema a mapasaranda. No agsolsolo ti nagannak kenka, ania dagiti parikut a pakaipasanguam? Iti sumaruno a linia, isuratmo ti parikut a pakaburiboram unay.

․․․․․

No saanmo a naynay a masagrap ti ayat ken panangaywan ti maysa kadagiti dadakkelmo, kayatna kadi a sawen a nakalkaldaang ti biagmo? Saan a pulos! Agdepende ti kinaragsakmo iti panangmatmatmo iti kasasaad. Kuna ti Proverbio 15:15: “Amin dagiti aldaw daydiay naparigatan dakesda; ngem daydiay maay-ayatan ti pusona addaan padaya a patinayon.” Kas ipasimudaag daytoy a proverbio, saan a dagiti kasasaad no di ket ti kababalin ti maysa a tao ti ad-adda a mangapektar iti kaririknana. Ania ti mabalinmo nga aramiden tapno ‘maayatan ti pusom’ iti laksid dagiti kasasaadmo?

Sarangtem Dagiti Negatibo a Karirikna

Umuna, ikagumaam ti saan nga agpaapektar kadagiti negatibo a komento ti sabsabali. Kas pagarigan, adda dagiti mannursuro a saan a nasayaat ti panagsasaoda kadagiti estudiante nga agsolsolo ti dadakkelda. Adda pay dagiti mangipapan nga aniaman a saan a nasayaat a kababalin ket resulta ti saan a kompleto a sangakabbalayan. Ngem isaludsodmo iti bagim: ‘Dagiti kadi agibagbaga iti kasta ket talaga nga am-ammodak ken ti pamiliak? Wenno ul-ulitenda laeng kadi ti nangngegda nga imbaga ti dadduma maipapan iti pamilia dagiti agsolsolo a nagannak?’

Iti Biblia, namin-adu a nadakamat ti termino nga “awan amana nga ubing,” ngem saan a pulos a nausar dayta iti wagas a mangipababa. Kinapudnona, iti dandani amin a nagparanganna, ipakpakita ni Jehova ti naisangsangayan a pannakaseknanna kadagiti annak dagiti agsolsolo a nagannak.a

Iti sabali a bangir, adda met dagiti maseknan ngem napalalo ti annadda no makisaoda kenka. Kas pagarigan, mabalin a bumdengda a mangibalikas kadagiti sasao a kas iti “ama,” “panagasawa,” “diborsio,” wenno “patay,” di la ket ta masaktan wenno mabainanka. Makaburibor kadi kenka dayta? No wen, sitataktika nga ilawlawagmo kadakuada nga awan ti rumbeng a pagdanaganda. Ni Tony nga agtawen iti 14 ket dina pulos naam-ammo ti pudno nga amana. Kunana nga agkitakit ti dadduma a mangibalikas iti sumagmamano a sao ngem no makitungtong kadakuada, irantana nga usaren dagita. “Kayatko a maammuanda a diak ibain ti kasasaadko,” kinunana.

Liklikam ti Agpanunot iti “No la Koma”

Natural laeng ti agleddaang no nagsina dagiti dadakkelmo wenno pimmusay ti ipatpategmo a nagannak. Nupay kasta, inton agangay masapul nga aklonem ti kasasaadmo. Kastoy ti balakad ti Biblia: “Saanmo a kunaen: ‘Apay a napasamak a dagiti immun-una nga aldaw nasaysayaatda ngem kadagitoy?’” (Eclesiastes 7:10) Iti daytoy a banag, kastoy ti irekomenda ti 13 ti tawenna a ni Sarah, a nagsina dagiti dadakkelna idi 10 ti tawenna: “Saanmo a parigaten ti bagim iti kapapanunot iti ‘no la koma,’ wenno ipapanmo a dagiti problemam ket gapu ta agsolsolo ti nagannak kenka, wenno nasaysayaat ti biag dagiti ubbing a dua ti dadakkelda.” Nasayaat daytoy a balakad agsipud ta uray ti “kasayaatan” a pamilia ket addaan met kadagiti parikut.

Iladawam iti panunotmo ti pamiliayo kas maysa a grupo dagiti paragaud iti bangka. Kadawyanna a ti bangka ket mapunno kadagiti paragaud, ngem no iti pamilia ti agsolsolo a nagannak, maysa a miembro ti awan isu nga ad-adu bassit ti trabahuen ti tunggal miembro. Kayat kadi a sawen dayta a din agballigi ti pamilia? Saan! No la ket ta agtitinnulong ti tunggal miembro, tumpaw ti bangka ken makadanon iti destinasionna.

Ar-aramidem Kadi ti Pasetmo?

Ania dagiti espesipiko a banag a mabalinmo nga aramiden tapno masiertom a maar-aramidmo ti pasetmo a kas iti dadduma pay a miembro ti pamiliayo? Usigem ti sumaganad a tallo a singasing:

Sursuruem ti aginut. Kuarta ti dakkel a pagparikutan ti kaaduan a pamilia dagiti agsolsolo a nagannak. Kasanoka a makatulong? Kuna ni Tony a nadakamat itay: “Dagiti kaeskuelaak agpagatangda kadagiti nangina a sapatos ken bado kadagiti dadakkelda. Saanda a mapan ageskuela no dida maigatangan. Idinto ta siak ket saan a nangina ken saan a baro dagiti kawesko ngem naurnos ken nadalusda. Al-aluadak no ania ti adda kaniak. Ngamin, ar-aramiden ni nanangko ti amin a kabaelanna ket diak kayat a manayonan dagiti pakaringgoranna.” No ikagumaam, matuladmo ni apostol Pablo a nagkuna iti kastoy: “Nasursurokon ti mapnek iti aniaman nga adda kaniak . . . , tapno iti sadinoman, iti amin a tiempo, . . . , mariknak latta ti pannakapnek.”​—Filipos 4:11, 12, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

Tapno makainut, liklikam ti pananggastar iti aniaman. (Juan 6:12) Kuna ti agtutubo a ni Rodney: “No addaak idiay balay, nakaan-annadak ta diak kayat ti makabuong wenno makaiwagat iti aniaman. Kanayonan man ngaminen a paggastuan no agpatarimaan wenno sukatan ti mapukaw. Iddepek met dagiti silaw wenno de koriente nga alikamen no saan a maus-usar. Makatulong ti kastoy tapno basbassit ti bayadanmi iti koriente.”

Agdisnudoka. Adu nga agsolsolo a nagannak ti bumdeng a mangipatungpal kadagiti paglintegan iti sangakabbalayan, wenno agkitakitda nga agpatulong kadagiti annakda iti trabaho iti balay. Apay? Pampanunoten ti dadduma a mapunnuanda ti kinaawan ti maysa a nagannak babaen ti panangpanam-ayda iti biag ti annakda. ‘Diak kayat a maikapis dagiti annakko iti ragsak ti kinaubing,’ mabalin a kunada.

Nalabit maragsakanka no awan ti maipatungpal a paglintegan iti pagtaenganyo wenno no dinaka pagtrabahuen ti nagannak kenka gapu ta iti panagriknana ket basolna no apay a kasta ti kasasaadyo. Ngem no maay-ayatanka iti kasta, ad-adda laeng a manayonan ti dadagsen ti nagannak kenka imbes a mapalag-anan. Apay a dika ketdi agdisnudo a tumulong? Usigem ti situtulok nga aramiden ni Tony. Kunana: “Agtartrabaho ni nanangko iti ospital ket masapul a maplantsa ti unipormena isu a siakon ti mangplantsa iti dayta.” Ngem saan kadi a trabaho dayta ti babai? “Kasta ti ipagarup ti dadduma, ngem ar-aramidek dayta ta isu pay a maitulongko ken nanangko,” insungbat ni Tony.

Ipariknam ti panangapresiarmo. Malaksid iti panangipaay iti praktikal a tulong, mabang-aran ti nagannak kenka no ipariknam ti panangapresiarmo kenkuana. Insurat ti maysa nga agsolsolo a nagannak: “Masansan a no malmalday wenno agpupungtotak nga agawid gapu ta nabannogak iti trabahok, agdisnudo ti balasangko nga agluto ken agidasar.” Innayonna: “Arakupennak met ti barok.” Ania ti epektona ti kasta a kinadungngo dagiti annakna? “Dagus a sumayaat ti panagriknak,” kunana.

Isuratmo ditoy no ania kadagiti tallo a punto a nadakamat ti nasken a parang-ayem a nangnangruna. ․․․․․

Ti panagbiag iti sidong ti agsolsolo a nagannak ket tumulong kenka a mangpatanor kadagiti galad a kas iti kinamanangngaasi, panangipangpangruna iti pagimbagan ti sabsabali, ken kinamapangnamnamaan. Kanayonanna, kinuna ni Jesus: “Ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.” (Aramid 20:35) Dakkel a ragsak ti itdenna kenka no tulongam ti agsolsolo a dadakkelmo.

Siempre adda latta tiempo a kailiwmo a dua koma ti dadakkelmo. Nupay kasta, sursuruem nga aramiden ti amin a kabaelam sigun iti ipalubos ti kasasaadmo. Kasta ti inaramid ti balasitang nga agnagan Nia. “Kalpasan a pimmusay ni tatangko,” kunana, “adda nangibaga kaniak a ‘ti kinaragsak ket saan a nakadepende iti kasasaadmo no di ket agdepende dayta iti aramidem ken iti kababalinmo.’ Diak nalipatan dayta. Dagita a sasao ti mangipalpalagip kaniak a nasken a saanko nga ipalubos ti kasasaadko a manglapped iti panagbalinko a naragsak.” Mabalinmo met a tuladen ti kasta a panangmatmat. Laglagipem a ti kinaragsakmo ket saan a nakadepende iti kasasaadmo no di ket iti panangmatmatmo ken iti panagtignaymo.

ADU PAY TI MABASAM MAIPAPAN ITI DAYTOY A TOPIKO ITI TOMO 1, KAPITULO 4

[Footnote]

KANGRUNAAN A TEKSTO

“Saan la a ti pagimbaganyo ti kitaenyo. Kitaenyo met ti pagimbagan ti tunggal maysa.”​—Filipos 2:4, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

BALAKAD

No iti panagkunam ket ad-adu ngem iti kabaelam ti naited kenka a responsabilidad, sitataktika nga isingasingmo iti nagannak kenka ti sumaganad:

● Mangipaskil iti listaan dagiti trabaho ti tunggal miembro ti pamilia.

● No kasapulan, baliwan ti pannakabingaybingay dagiti trabaho ken ited dagitoy kadagiti makabael.

AMMOM KADI . . . ?

Ti panangibaklaymo kadagiti responsabilidad iti pagtaengan ket makatulong tapno nasapsapaka nga agmataengan no idilig kadagiti agtutubo nga addaan dua a nagannak ken basbassit ti responsabilidadda.

DAGITI ARAMIDEK!

Parmekek dagiti negatibo a rikriknak babaen ti ․․․․․

No napalalo ti annad dagiti tattao no makisaoda kaniak, kastoy ti ibagak ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Apay nga idumduma ti dadduma a tattao dagiti annak dagiti agsolsolo a nagannak?

● Apay a mabalin a bumdeng ti nagannak kenka nga agpatulong kadagiti trabaho iti balay?

● Kasanom a maiparikna iti nagannak kenka ti panangapresiarmo kenkuana?

[Blurb iti panid 211]

“Sipud idi nagsina dagiti dadakkelko, kanayonkamin a makapagtungtong a naimbag ken nanangko; nakasingsingedkami itan.”​—Melanie

[Ladawan iti panid 210, 211]

Ti pamilia nga addaan agsolsolo a nagannak ket kasla bangka nga awan ti maysa kadagiti paragaudna​—gapu ta kurang ti grupo, narigrigat bassit ti panaggaudda ngem agballigida no la ket agtitinnulongda