Pudno Kadi a “Gasat Laeng”?
“AWAN aniamanna no siasinoka wenno ania ti ar-aramidem,” kinuna ti agsensennaay a tao, “dagiti bambanag a kastoy mabalin a mapasamakda.” Dagiti tipping ti granito ti natnag manipud iti maysa a pasdek, a nangpapatay iti gayyemna. “Gasatna,” kinunana a sikakalma.
Ngem pudno kadi a datayo ti awan-gawayna a mangitungpal iti panggep iti banag a maawagan gasat? Daytoy a saludsod ti nangriron kadagiti tattao bayaten dagiti siglo, ket adda naimbag a rason. Kas napaliiw ni Ari Salomon: “Ti lumba saan nga agpaay kadagiti nasiglat, wenno ti bakal kadagiti napigsa, uray pay dagiti kinabaknang kadagiti tattao a mannakaawat, uray pay ti parabur kadagiti tattao a nalaing.” (Eclesiastes 9:11) Ania ti makagapu iti kasta a nagdudumaan?
Inlawlawag ni Salomon: “Ti panawen ken ti di mapakpakadaan a pasamak mapasamakda kadakuada amin.” Ngem adu ti mamati a ti Dios ti nangikeddeng ti nagtungpalanda. Kas pangarigan, adu ti umanamong iti teoria ti maika-16-siglo a teologo a ni John Calvin a “naikeddengen nga immuna a pagtungpalan.” Dadduma a klero ti agkuna nga inkeddengen ti Dios dagiti indibidual a maisalakan. Ni Calvin, nupay kasta, inawatna daytoy a ti nainkalintegan ken nakabutbuteng a panangipapan a ti tattao naikeddengda met iti pannakakondenar! Inawaganna daytoy ti decretum horribile, wenno “ti nakaam-amak a keddeng,” iti Dios.
Dadduma ti agkedked a ti kasta a doktrina ti mangaramid iti Dios a makimbiang iti basol. Ngem iti panangikagumaan a mangsungbat “ti maysa nga awan mamaayna a tao” a mangbusor iti teoriana, sipupungtot a simmungbat ni Calvin: “Daytoy napanglaw a tao dina makita a babaen ti panangawatna kadagiti ulbod a pagarup a pagpambar iti kinahustisia iti Dios, daddadaelenna ti pannakabalinna.” Saan a nakapapati ken ni Calvin a ti mannakabalin-amin a Dios dina ikutan ti naan-anay a pannakaammo nga immuna kadagiti mapasamak.
Ti panamati iti naikeddeng a pagtungpalan wenno gasat ti mangipaay iti nauneg nga epekto iti pamay-an ti panagbiag iti maysa a tao. Ngem pudno kadi nga isuro ti Biblia a naikulongtayon iti naikeddengen a masanguanan, a datayo ti basta biktiman iti “gasat”?