Naikeddeng Kadin ti Masakbayantayo?
DAGITI Kristiano, Muslim, Judio, Hindu, wenno manamati iti sabali a relihion—dagiti tattao nga addaan nadumaduma a pammati agsagsagabada iti trahedia ken agledleddaang gapu iti daytoy.
Kas pagarigan, idi Disiembre 6, 1997, adda nakaal-alinggaget a trahedia a napasamak iti siudad ti Irkutsk idiay Siberia. Kapangpangato pay laeng ti nagdakkel nga AN-124 a pagkarga nga eroplano idi nagiddep ti dua kadagiti makinana. Ti eroplano, a kargado iti gasolina, nagtupak iti lugar a kabalbalayan. Linamut ti apuy ti sumagmamano a balay, a nakatayan ken nakadangran ti adu nga awan gawayna nga agnanaed sadiay, a pakairaman dagiti inosente nga ubbing.
Iti dayta a lugar ti Siberia a nakapasamakan ti aksidente, nalabit a nadumaduma ti narelihiosuan a panangmatmat dagiti tao. Dadduma ti mabalin a mamati iti Kristianidad, ngem mabalinda pay laeng a panunoten a ti trahedia ket resulta ti gasat. Mabalin a panunotenda ken ti dadduma pay a, ‘Pagayatan ti Dios dayta, ket no saan a natay iti kastoy a pamay-an dagidiay natay, mataydanto met laeng iti sabali a pamay-an—gasatda dayta.’
Ti kasta a panagpampanunot, mayebkas man wenno saan, iyanninawna ti maysa a konsepto a nasaknap iti adu a relihion iti intero a globo—gasat. Adu a tao ti mamati a ti masanguanantayo, manipud pannakayanaktayo agingga iti aldaw ti ipapataytayo, ket naikeddengen.
Ti pammati iti gasat addaan nadumaduma a porma, a mamagrikut iti nasaklaw a kaipapananna. Ti gasat gagangayen a kaipapananna a ti aniaman a banag a mapasamak, tunggal tignay, tunggal pasamak—naimbag man wenno dakes—ket di maliklikan; naituding daytoy a mapasamak gapu ta inkeddengen daytoy ti nangatngato a puersa, a di kabaelan a kontrolen ti tao. Ti kasta a konsepto ket masarakan iti astrolohia, iti karma ti Hinduismo ken Budismo, kasta met iti doktrina ti Kakristianuan a predestinasion. Iti nagkauna a Babilonia, mamati dagiti tao a ti gasat ken ti masanguanan ket konkontrolen dagiti didiosen babaen iti naisurat a dokumento. Naikuna a siasinoman a didiosen nga addaan kontrol kadagitoy a “tapi ti gasat” ti mabalinna nga ikeddeng ti gasat dagiti tao, dagiti pagarian, ken uray dagiti didiosen a mismo.
Adu a manamati ti agkuna a babaen ti panangibilin ti Dios sakbay ti pannakayanak dagiti tao, inkeddengen ti Dios ti amin a mapasamak kadagiti tao, agraman ti kapaut ti biagda, no agbalindanto a lalaki wenno babai, nabaknang wenno napanglaw, naliday wenno naragsak. Amin daytoy naikuna nga adda iti panunot ti Dios wenno naisuraten iti maysa a libro sakbay a mapasamak. Gapuna a saan a karkarna a kunaen ti manamati no dumteng ti didigra, “mektoub,”—adda a naisurat! Adda dagiti agkuna a tangay antemano nga ammon ti Dios ti amin a banag, ammona la ketdi met no asino ti agtulnog kenkuana ken no asino ti sumukir. Isut’ gapuna nga adu ti mamati a sakbay pay a mayanak ti maysa a tao, inkeddengen ti Dios no isu ket naituding iti agnanayon a kinaragsak iti Paraiso wenno umawat iti agnanayon a pannakailunod.
Mabalin a mariknayo nga umasping unay daytoy iti doktrina a predestinasion nga isursuro ti sumagmamano a simbaan ti Kakristianuan. Ti kangrunaan a Protestante a nangitandudo iti predestinasion ket ti maika-16 a siglo a Repormador a Pranses a ni John Calvin. Inikkanna iti kayulogan ti predestinasion kas “ti agnanayon a paglintegan ti Dios, nga iti daytoy inkeddengna no ania ti kayatna nga aramiden iti tunggal tao. Saan nga amin ket naparsua nga agpapada ti kasasaadda, no di ket ti biag nga agnanayon maituding iti sumagmamano ken agnanayon a pannakailunod para iti dadduma.” Kinuna pay ni Calvin: “Saan laeng a nasaksakbay a nakita ti Dios ti panagbasol ti immuna a tao, ken ti pannakadadael ti kaputotanna; no di pay ket maipaay iti bukodna a pagragsakan inyurnosna daytoy.”
Nupay kasta, saan nga amin a kameng dagiti relihion a mangisursuro iti predestinasion wenno gasat ket personal a mamati iti daytoy. Siuumiso nga ibagbaga ti sumagmamano a dakdakamaten dagiti narelihiosuan a kasuratan ti wayawaya ti tao nga agpili. Kinapudnona, adda dakkel a kontrobersia maipapan kadagiti kababalin ti tao, no dagitoy ket bunga ti nakem ti tao wenno dagitoy ket intuding ti Dios. Kas pagarigan, ikalkalintegan ti dadduma a ti tao rumbeng a nawaya nga agpili ken agtignay, tangay ti Dios, a nalinteg, makikuenta iti tao sigun kadagiti aramidna. Ibagbaga ti dadduma a ti Dios ti mangparparnuay kadagiti aramid ti tao ngem uray kaskasano “magun-od” ti tao dagitoy ken addaan sungsungbatan kadagitoy. Nupay kasta, kaaduanna, adu ti mamati a tunggal pasamak, dakkel ken bassit, iti inaldaw-aldaw a panagbiagtayo ket intudingen ti Dios.
Ania ti patienyo? Inkeddeng kadin ti Dios ti masanguananyo? Talaga kadi a dagiti tao adda wayawayada nga agpili, ti kabaelan a mangaramid iti praktikal a panagpili maipapan iti masanguananda? Agingga iti ania nga agpannuray kadagiti bukodtayo nga aramid ti pagtungpalantayo? Ikagumaan ti sumaganad nga artikulo a sungbatan dagitoy a saludsod.
[Picture Credit Line iti panid 3]
SEL/Sipa Press