“Dikay Koma Papukaw ti Gunggonayo”
“Dikay koma papukaw ti gunggonayo babaen ti siasinoman nga aginpapakumbaba . . . [ken] sipapalangguad gapu iti panunotna a linalasag.”—COLOSAS 2:18.
1, 2. Kasano a nagadu dagiti nagtignay a maibusor iti agnanayon a paginteresan dagiti padada a tattao, ket mabalinyo kadi ti mangisitar kadagiti kanayonan a pangarigan iti daytoy manipud idiay Biblia?
TI IMMUNA a tao a managbasol, ni Eva, ti naiturong iti ipapatayna babaen iti maysa a napigpigsa ngem tao nga espiritu a parsua. Ti maikadua a managbasol, ni Adan, ti ginargari ti asawana—a maysa laeng a tao.—1 Timoteo 2:14; Genesis 3:17.
2 Ni Eva ti damdamo kadagiti agsasaganad nga indibidual a ti panangdagdagna, no naipangag, ti nagaramid koma a maibusor iti agnanayon a paginteresan dagiti padana a tattao. Denggenyo bayat a dagiti sasaoda maiyallingag iti intero a Biblia! Ti asawa ni Potipar ken Jose: “Kaiddaennak.” (Genesis 39:7) Ti asawa ni Job: “Idiam ti Dios ket matayka!” (Job 2:9) Dagiti Israelitas ken Aaron: “Ala, iyaramidannakami kadagiti didiosen a mapanto iti sanguananmi.” (Exodo 32:1) Ni Pedro ken ni Jesu-Kristo: “Apo, kaasiam ta bagim; uray kaanoman saan koma a maaramid kenka daytoy.”—Mateo 16:22.
3. Ania a pammakdaar ti inted ni Pablo idiay Colosas 2:18, ket kas resultana ania a salsaludsod ti pinataudna?
3 Masansan amin dagita a panangpilpilit ti nagbanag iti pannakadadael iti maysa kadagiti ad-adipen ni Jehova. Gapuna nupay pudno a dagiti Kristiano “addaanda iti pannakidangadang . . . a maibusor kadagiti espiritu iti kinadakes,” masansan met a dagiti pada a tattao ti mangipapaay iti umuna a peggad. (Efeso 6:12) Gapuna namakdaar ni apostol Pablo: “Dikay koma papukaw ti gunggonayo babaen ti siasinoman.” (Colosas 2:18) Ania daytoy a gunggona? Ket apay a sumagmamano kadagiti ad-adipen ni Jehova napukawda dayta babaen ti itutulokda iti impluensia dagiti imperpekto a tattao? Kas sungbat, sukimatentayo dagiti kasasaad idiay Colosas nga isut’ nangtignay ken Pablo a nangted iti daytoy a pammakdaar.
4, 5. (a) Ania a narelihiusuan nga impluensia ti adda idiay Colosas? (b) Ania ti Gnosticismo, ket ania a napeggad nga epekto ti mabalin a patauden ti impluensiana?
4 Ti Colosas ket maysa a lugar a naglalaokan ti adu a relihion. Dagiti katutubo a taga Frigia ket emosionalda a tattao a naigamerda unay iti espiritismo ken ti idolatroso a panagan-anito. Sa adda met dita dagiti umili a Judio iti siudad, a naibalud pay met iti Judaismo. Ti kinaasideg ti Colosas kadagiti kangrunaan a daldalan ti komersio ti nangibunga met iti agtultuloy a panagayus dagiti adu a sangaili. Mabalbalin, dagitoy a ganggannaet kaay-ayoda unay ti mangbusbos kadagiti panawenda nga awan ar-aramidenda a mangibagbaga wenno dumdumngeg iti banag a baro. (Idiligyo iti Aramid 17:21.) Daytoy ti nangiturong ti panagsaknap dagiti baro a pilosopia, a maysa kadakuada isu ti nagin-inayad ti iruruarna a Gnosticismo. Kuna ti eskolar a R. E. O. White: “Ti Gnosticismo ket maysa a kasasaad ti kapanunotan a kas ti kasaknap iti teoria ti ebolusion itatta. Nalabit a daytat’ nagbalin a nalatak idi umuna a siglo wenno nasapsapa pay ket nagtengna ti kinatan-okna idi maikadua a siglo. Pinagtipon dayta dagiti pilosopiko a panangpugpugto, panagan-anito, dagiti sinasalamangka a seremonia, ken no dadduma dagiti panatiko ken no maminsan dagiti narugit pay a kulto.”
5 Iti kasta a kasasaad, ti relihion idiay Colosas ti kasla nagbalin a maysa a kita ti agtultuloy a panageksperimento—ti mestiso a panaglalaok ti Judaismo, pilosopia a Griego, ken dagiti pinapagano a misticismo wenno di mapupuotan a pannakaammo maipapan iti Dios. Ti kadi Kinakristiano maigamerto met kadakuada?
‘Mapukaw ti Gunggona’—Kasano?
6. (a) Kasano a nakontra dagiti sasao ni Pablo ti impluensia dagiti pagano a pilosopia ken Jadaismo? (b) Apay nga adda idi pannakasapul kadagiti Kristiano nga “agannad”?
6 Ti nabileg a surat ni Pablo kadagiti taga Colosas ti nakalapped koma iti impluensia iti asinoman a mangtarigagay a mangilaok ti Judaismo ken ti pagano a pilosopia iti Kinakristiano. Maulit-ulit inyegna iti atensionda ni Kristo. Nagsurat ni Pablo: “Isu [ni Kristo, saan a ti asino a Judaizer (sumursurot iti Judaismo) wenno pilosopo a pagano] a nakailemmengan dagiti isuamin a gameng ti sirib ken pannakaammo.” Maigunamgunam kadagiti taga Colosas nga “agtultuloykayo a makipagna a sangsangkatunos kenkuana [ni Kristo], a maparamutkayo ken mapadakkelkayo kenkuana ket mapalagdakayo iti pammati.” Ta no saan, mabalin a maiyaw-awanda. Gapuna namakdaar ni Pablo: “Agannadkayo: di la ket ta adda mangkayaw kadakayo gapu iti pilosopiana ken makaallilaw a sursuro kas maiyallubog kadagiti sarsarita a natauan, ken maiyallubog kadagiti nailubongan a pamunganayan a bambanag ken saan a maiyannurot ken Kristo.”—Colosas 2:3, 6-8.
7. (a) Apay a mabalin a dagiti pannursuro dagiti pagano a pilosopo ken dagiti Judaizers ti nakaawis iti sumagmamano kadagiti Kristiano? (b) Apay a dagiti pannursuroda kinapudnona ket “makaallilaw a sursuro”?
7 Nalabit sumagmamano kadagiti baro a paspasurot ni Jesu-Kristo nariknada ti pukaw ti kinadayag ti misticismo wenno ti pammarparegta ti pilosopia. Dadduma kadagiti Judio a Kristiano ti mabalin nga addaanda met iti panagil-iliw a maipaay kadagiti awan mamaayna a tradision ti Judaismo. Dagiti sursuro dagiti pilosopo a pagano ken dagiti Judaizers ti mabalin ngarud a maaddaan iti panangallukoy kadagiti kakasta a tattao. Kaskasdi, nupay kasano ti panangkumbinsir wenno kinalamuyot ti panagsasao dagitoy ulbod a mannursuro awan met maipaayda no di dagiti “makaallilaw a sursuro.” Imbes nga ilawlawagda koma ti nadalus a sursuro ti Dios, tultuladenda laeng ‘dagiti pamunganayan a bambanag ti lubong’—dagiti awan mamaayna a pilosopia, sursuro, ken pammati. Ti panangabrasa kadagidiay errado a kapanunotan kaipapananna ti pannakadadael ti maysa a Kristiano. Gapuna, kuna ni Pablo: “Dikay koma papukaw ti gunggonayo babaen ti siasinoman.”—Colosas 2:18.
8. (a) Ania ti “gunggona,” ket ania a kasuratan ti mangsuportar iti sungbatyo? (b) Kasano a dagiti napulotan a Kristiano mapukawda ti “gunggona”?
8 “Ti gunggona” ket isu ti immortal a biag kadagiti langlangit. Daytat’ naiyarig iti gunggona a maited iti maysa a nagballigi a mannakilumba kalpasan ti makabannog unay a panagtarayna. (1 Corinto 9:24-27; Filipos 3:14; 2 Timoteo 4:7, 8; Apocalipsis 2:7) Ti kamaudiananna, ni laeng Jehova a Dios baeten ken Jesu-Kristo ti mabalin a mangdiskualipikar iti maysa manipud iti lumba maipaay iti biag. (Juan 5:22, 23) Nupay kasta, no iti maysa nga ulbod a mannursuro iyegna ti maysa a Kristiano iti sidong ti pannursurona, mabalin a daytoy addaan iti epekto ti panangilibak kenkuana iti dayta a gunggona. Daydiay naallilaw ti mayadayonto unay manipud iti kinapudno a mabalin nga isut’ pakapaayanna a mangileppas iti lumba!
Ti Personalidad dagiti Ulbod a Mannursuro
9. Ania nga uppat a bambanag ti mangiladawan kadagiti ulbod a mannursuro kadagiti taga Colosas?
9 Ngarud, adda aya aniaman a pamay-an, a pangbigbigan ti maysa a tao a rantana a ‘pukawen ti gunggona ti maysa a Kristiano’? Wen, ta nangted ni Pablo ti langa ti personalidad dagiti ulbod a mannursuro idiay Colosas. Ti kasta a tao (1) “aginpapakumbaba ken pagragsakanna ti agrukbab kadagiti anghel”; (2) “‘agtalged’ kadagiti bambanag a nakitana”; (3) ket “sipapalangguad gapu iti panunotna a linalasag”; idinto a (4) “saan nga agtalinaed iti ulo,” a ni Jesu-Kristo.—Colosas 2:18, 19.
10. Kasano a dagiti ulbod a mannursuro ‘nagragsakanda ti panaginpapakumbaba’?
10 Anian a nagsikap a pananglansi! Babaen ti dina panangikankano iti panangilunod ni Jesus iti aglablabes a panagayunar, nangiparang ti ulbod a mannursuro ti maysa a makaay-ayo a langa ti panaginpapakumbaba. (Mateo 6:16) Kinapudnona, ti ulbod a mannursuro ‘pagragsakanna’ ti panangaramid iti panangipabuya iti panagayunar ken dadduma pay a langa iti narelihiusuan a panangilibak iti bagi. (Colosas 2:20-23) Ti naliday a panagruprupana ti siaannad a nairanta tapno mangipamatmat iti ulbod a kinasanto. Kinapudnona, ti ulbod a mannursuro ket ‘agar-aramid ti kinalintegna iti sanguanan dagiti tao tapno pagpasindayawna kadakuada.’ (Mateo 6:1) Ngem amin daytoy ket sinsinan, “aginpapakumbaba.” Kas ti panangiyebkas ti The Expositor’s Bible: “Ti maysa a tao a makaammo nga isut’ napakumbaba, ken aleng-aleng maipapan iti dayta, ti kumita kadagiti pagsulian dagiti naliday a matmatana iti aniaman a sarming a sadiay makitana ti kabukbukodanna a bagi, ket saan a napakumbaba a pulos.”—Kuami dagiti italiko.
11. (a) Ania ti panagrukbab kadagiti anghel? (b) Aniat’ adda a pammaneknek nga adda idi ti panagdayaw wenno panagrukbab kadagiti anghel idiay Colosas?
11 Nupay kasta, daytoy sinsinan a kinapakumbaba ti mangnayon ti kasla kinapudno iti maysa a maikontra nga aramid—ti “panagrukbab kadagiti anghel.” Saan nga inlawlawag ni Pablo nga eksakto no kasanot’ pannakaaramid daytoy a panagdayaw. Ngem, ti ebidensia, a ta daytat’ maysa a langa ti ulbod a panagdayaw nga adda idi idiay Colosas iti adun a siglo. Ti maikapat a siglo a konsilio idiay arubayanna a Laodicea nasarakanna a nasesita ti panangideklarana: “Rebbeng a di tallikudan dagiti Kristiano ti Iglesia ti Dios, ken . . . umawag iti nagnagan dagiti anghel. . . . No adda asinoman, ngarud, a masarakan a mangar-aramid iti daytoy a pribado a panagrukbab iti ladawan, mailunod koma.” Nupay kasta ti maikalima-siglo a teologo ken eskolar a ni Theodoret impamatmatna a “daytoy a bisio” ti panagrukbab kadagiti anghel ti adda pay met laeng idi kaaldawanna. Agingga itoy nga aldaw, ti Iglesia Katolika “iparparegtana kadagiti matalek nga ayatenda, pagraemanda, ken awaganda dagiti anghel,” inyurnosda dagiti “Misa ken Nasantuan a Sasaad a pammadayaw kadagiti anghel de la guardia.”—New Catholic Encyclopedia, tomo I, panid 515.
12. Kasano koma ti panagrason dagiti ulbod a mannursuro a ti panagrukbab kadagiti anghel ti maawat?
12 Ti panangusarna iti pamunganayan a linea ti panagrasrason umas-asping kadagiti teologo a Katoliko, mabalin a maikuna ti maysa nga ulbod a mannursuro: ‘Anian a nakaskasdaaw a pribilehio ti adda kadagiti anghel! Saan kadi a naiyallatiw ti Linteg ni Moises babaen kadakuada? Saanda kadi a nasinged iti Dios idiay langit? Rebbengna nga ikkantay dagitoy a mannakabalin a parsua iti maiparbeng a dayawda! Saan kadi a panangipakita ti pudpudno a kinapakumbaba iti biangtayo? Ta, ti Dios nakangatngato, ket datayo a tattao nakababbaba! Ngarud, dagiti anghel makapagserbida kas dagiti manangibabaettayo iti iyaadani iti Dios.’
13. (a) Ti kadi panagrukbab kadagiti anghel maawat? (b) Kasano a ti ulbod a mannursuro ‘“agtalged” kadagiti bambanag a nakitana’?
13 Ti panagdayaw kadagiti anghel iti aniaman a langana, nupay kasta, ket di umiso. (1 Timoteo 2:5; Apocalipsis 19:10; 22:8, 9) Ngem mabalin a ti ulbod a mannursuro padpadasenna nga iwagteng daytoy nga isusuppiat babaen ti ‘“panagtalged kadagiti bambanag a nakitana.’ Sigun iti The Vocabulary of the Greek Testament, daytoy a balikas ti nausar “iti misterio a relihion a mangipamatmat iti tampok a paset iti pannakaiyam-ammo, inton dagiti mystês [dagiti agdadamo] ‘sumrekda’ iti baro a biag a pakiramananna ita iti dios.” Babaen iti panangusar kadagiti napaganuan a pamayan ti panagsao, linais ni Pablo ti pamay-an ti panangitangsit ti ulbod a mannursuro iti bagina babaen ti kaadda ti naisangsangayan a pannakaawatna—a nalabit mabalin a kunana pay nga addaan iti sobre natural a sirsirmata.
14. Kasano a dagiti ulbod a mannursuro ‘sipapalangguadda gapu iti panunotda a linalasag’?
14 Nupay kunkunana nga isut’ naespirituan, nupay kasta, ti ulbod a mannursuro kinapudnona ti timmangsit nga awanan iti umiso a gapuanan gapu iti panunotna a linalasag. Ti sibabasol a lasag ti nangmantsa iti panangmatmatna ken dagiti motibona. “Sipapalangguad” gaput’ kinatangsit ken kinamapagpannakkelna, ti panunotna ti “adda kadagiti ar-aramid a dakes.” (Colosas 1:21) Dakdakes pay ngem iti amin, saanna a salsalimetmetan ti ulo, ni Kristo, nga ad-adda nga ikkanna ti ad-adu a kinapateg ti panagpampanunot dagiti taga lubong ngem ti pannursuro ni Jesus.
Kaskasdi a Maysa a Peggad?
15. (a) Ania dagiti kababalin a makitkita met iti sumagmamano a Kristiano itatta? (b) Sadino ti namunganayan dagita a kababalin, ket kasanot’ pannakaidiligda iti balakad ti Biblia?
15 Ti gunggona a biag nga agnanayon—idiay langit wenno iti maysa a paraiso a daga—ti kaskasdi a nakatukon pay met laeng kadagiti ad-adipen ni Jehova. Pudno a dagiti Gnostics ken dagiti Judaizers nabayag nga awandan. Kaskasdi addada pay met indibidual a manglapped ita iti maysa a Kristiano a manggun-od iti daytoy a gunggona. Mabalin a saanda met a gaggagaraen nga aramiden dayta. Nupay kasta, agsipud ta palpalubosanda ti bagbagida a maapektaran nga aglablabes kadagiti “pilosopia ken makaallilaw a sursuro” daytoy a sistema, mabalin a maikunada:
‘Pagregreggetak ti agbalin a nasingpet, ngem narigat no addaanka ti maysa a negosio. Daytoy ket maysa a naagum unay a lubong, ket no maminsan kasapulan ti makikompromiso.’ (Idiligyo daytoy a panangmatmat iti Proverbio 11:1; Hebreo 13:18.)
‘Kayatmo a sawen a maysaka pay la nga asawa nga agtagibalay? Nagbalbaliwen ti panawen! Apay a dika mangala ti trabaho ket mangaramidka ti maysa a banag a maipaay iti biagmo!’ (Idiligyo iti Proverbio 31:10-31.)
‘Ammok a ti trabahok ti mangguped iti panawenko a maipaay kadagiti pannakigimong ken dagiti ministerio iti tay-ak. Ngem kasapulanna ti adu a kuarta tapno masuportaran ti estilo ti panagbiagmi. Ket aniat’ pagdaksanna ti maaddaan iti sumagmamano a napipintas a bambanag?’ (Pagdinniligenyo daytoy a panagrason iti Lucas 21:34, 35; 1 Timoteo 6:6-8.)
‘Naumaakon a makangkangeg kadagiti panglakayen a kanayon nga agsasao maipapan iti serbisio iti tay-ak! Agtrabahoak iti intero a maysa a lawas ket maikariak met a makapaginana kadagiti ngudo ti lawas.’ (Idiligyo iti Lucas 13:24; Marcos 12:30.)
‘Ti panagpayunir ket saan nga agpaay iti tunggal maysa. Malaksid pay, iti agdama nga ekonomia kasapulam ti maysa nga edukasion iti unibersidad no kayatmo nga agballigika.’ (Pagdinniligenyo daytoy iti Mateo 6:33; 1 Corinto 1:19, 20; 1 Timoteo 6:9-11.)
Ti materialistiko ken nainlasagan a panagrasrason ket maysa a nasken a paset “dagiti nailubongan a pamunganayan a bambanag”—dagiti kangrunaan a pagannurotan ken pammati dagiti taga lubong! Ti isusuko iti dayta ti makapataud iti awan remediona a naespirituan a pannakadangran.
16. Kasano a no dadduma agbalinda itatta kas managinsisingpet nga uk-ukom?
16 Dagiti dinutokanda ti bagbagida nga uk-ukom ken mannursuro ti mangiparang pay ti sabali a peggad. Kas kadagidiay adda idiay Colosas, pagbalinenda nga isyu wenno suppiat dagiti personal a bambanag. Masansan a mailadladawanda nga “aginpapakumbaba.” (Colosas 2:16-18) Ti nakasansanto a kababalinda ti mangiparangarang iti di umiso a motibo—ti tarigagay a mangitan-ok iti bagbagida ngem kadagiti dadduma. Masansan nga “aglablabes ti kinalintegda,” a nadaras a lumbesda iti adda man a nasasao wenno impablaak ti ‘matalek nga adipen.’ Gapuna masansan a mangpataudda kadagiti supsuppiat maipapan kadagiti bambanag kas ti panaglinglingay, panangtaripato ti salun-at, dagiti estilo ti panagkawkawes ken panagbubuok, wenno ti panagusar kadagiti inumen a de alkohol. (Eclesiastes 7:16; Mateo 24:45-47) Iti kasta ti atension ti maiturongen a maiyadayo manipud kadagiti naespirituan a bambanag ket maipamaysan kadagiti nainlasagan a tartarigagay.—Idiligyo iti 1 Timoteo 6:3-5.
17, 18. (a) Kasano a dadduma ‘nagtalgedda iti’ personal a panangmatmatda, ken apay a napeggad daytoy? (b) Aniat’ salaysayen ti sumaganad a leksiontayo?
17 Itatta, dadduma ti madandanonda pay nga ‘alaen ti takderda’ kadagiti personal a panangmatmat iti Kasuratan wenno ibagada nga addaanda iti naisangsangayan a pannakaawat. Maysa a babai, a makatawen pay laeng a nabautisaran, kunaenna nga isut’ maysa kadagiti napulotan ket impatona a daytoy ti nangted iti kanayonan a kinapateg dagiti kapanunotanna. Gapuna inyebkasna ti napigsa a panagtarigagayna a “mangisuro ken mangparegta kadagiti dadduma iti maysa nga opisial a kapasidad. (Ngem kitaenyo ti 1 Timoteo 2:12.) Yantangay kagura ni Jehova ti “panangitan-ok iti bagi met laeng ken kinatangsit,” rebbengna a dagiti Kristiano addaanda koma ti nanumo a panangmatmat kadagiti kabukbukodanda a kapanunotan. (Proverbio 8:13) Lisianda ti silo ti panagbalin a “sipapalangguad gapu iti panunot[da] a linalasag.” (Colosas 2:18) Siasinoman a mangitan-ok kadagiti personal a kapanunotanda ken ikabilda ti balakad ti dinutokan ni Kristo a ‘matalek nga adipen’ iti di umiso a lawag ket saanda a kumkumpet a sititibker iti ulo. Ngarud, nalawag, a dagiti nasungdo a Saksi ni Jehova rebbeng nga agannadda a maibusor kadagiti dakes nga impluensia a mabalin a mangpukaw kadakuada iti gunggona iti biag.
18 Kaskasdi a ni Satanas us-usarenna ti tao a manglapped ti padana a tao manipud pananggun-odda iti biag. Ania pay dagiti sumagmamano a pamay-an a pangus-usaran ti Diablo iti daytoy nga estratehia? Ket kasano a kumpet a sipipigsa ti maysa a Saksi ni Jehova iti gunggona?
Malagipyo Pay Aya?
◻ Ania a narelihiusuan nga impluensia ti namagpeggad kadagiti Kristiano idiay Colosas idi ugma?
◻ Aniada dagiti pakabigbigan a kababalin dagidiay a mangpukaw “ti gunggona” dagiti Kristiano?
◻ Kasano a maipamatmat dagiti dadduma a Kristiano a naimpluensiaanda babaen kadagiti “nailubongan a pamunganayan a bambanag”?
◻ Kasano a mabalin a maiturong dagiti ulbod a mannursuro dagiti Kristiano iti di umiso a kurso?