Panagrag-o iti Panagani Idiay India

Kas insalaysay ni F. E. Skinner

PARA kaniak daytat’ kasla saan a nakapapati​—21 a kumbension iti sangapulo a pagsasao, nasurok a 15,000 ti timmabuno tapno adalenda ti kaipapanan ti nadiosan a kinahustisia, ken 545 ti nabautisaran kas panangisimbolo ti ayat iti naindaklan a Dios ti kinahustisia, a ni Jehova! Kadagiti 9,000 a Saksi ni Jehova idiay India, daytoy ket tampok iti 1989. Ngem para kaniak daytat’ nangnangruna a pakaigapuan ti panagrag-o. Apay? Ngamin ta ngangngani diak maripirip ti kasta a grande a paspasamak idi damo a bimmaddekak iti daga ti India idi Hulio 1926. Iti daydi ket basbassit laeng ngem 70 nga agibumbunannag ti mensahe ti Pagarian ti adda iti intero a pagilian. Anian a nakaitudingan ti inawatko ken ti kaduak nasurok a 63 a tawtawen ti napalabasen!

No Kasanot’ Iyaayko Ditoy India

Idi Mayo 1926 timmabunoak iti dakkel a kumbension idiay London, Inglatera, ket kalpasanna dagus a nagsubliakon idiay pagtaenganmi sadi Sheffield. Dua nga aldaw kalpasanna, kalpasan ti panaggapuk iti tay-ak ti ministerio, nakitak ti telegrama nga agur-uray. Kuna dayta: “Kayatka a makita ni Hues Rutherford.”

Ni Brother Rutherford, ti maikadua a presidente ti Watch Tower Society, immay manipud Nueva York a maipaay iti nabiit pay a kumbension, ket isut’ adda pay laeng idiay London. Iti sumaganad a bigat nga addaakon iti tren nga agsubsubli idiay London, agpampanunotak, ‘Aniat’ kayat a sawen daytoy?’ Idiay sanga nga opisina, naipanak ken Kabsat Rutherford, ket sinaludsodannak: “Adda aya makunam uray sadino a paset ti lubong ti pagserbiam?”

“Awan,” insungbatko.

“Kayatmo kadi ti mapan idiay India?”

“Kaano ti kayatyo nga ipapanko?” insungbatko nga awan panagduadua. Gapuna, tallo a lawas kamaudiananna, siak ken ni George Wright ti addan iti barko nga agturong India. Agtawenak idi ti 31, ket awan panagduadua iti panunot ken pusok no aniat’ aramidek iti panagbiagko.

Panangikeddeng iti Kurso ti Panagbiag

Idi 1918 nalpasen ti umuna a gubat sangalubongan, ket kakkalpasko la unay ti uppat a tawen iti British army. Interesadoak iti potograpia ken radio transmission, ket dagiti nasasayaat a gundaway iti negosio silulukatda kaniak. Kasta met, pangpanggepekon ti mangasawa. Kaskasdi, maigiddato iti dayta, addaanak metten ti pannakaawat kadagiti bambanag nga isut’ mangbalbaliw ti intero a pangisentroak iti biagko.

Inakseptar ni tatangko ti maysa a set ti Studies in the Scriptures, ket maysa a colporteur, kas pannakaawag idi kadagiti payunir, ti nangrugi a nangiyadal ti Biblia iti pamiliami. Ti babai ket maysa idi a maestra. Idi agangay, maysa a bunggoy dagiti babbaro a kataebak ti mapmapan idiay balayna kada Sabado nga uminum ti tsa ken agadal ti Biblia. Maulit-ulit ti panangibagbagana kadakami nga ipaaymi ti bagbagimi ken Jehova, a kunkunana: “Dikay pulos bumdeng iti aniaman a maiparebbeng kadakayo.” Pinarparegtanakami met a di mangas-asawa.

Iti apagbiit kaslaak la nakigubal no aniat’ aramidek. Dagiti sasao ni Jesus iti daydiay agtutubo a baknang idiay Mateo 19:21 ti nakatulong kaniak: No kayatmo a naan-anayka, inka ilako ti amin nga adda kenka, ket itedmo kadagiti napanglaw ket maaddaankanto ti kinabaknang idiay langit, ket umayka surotennak.” Inyawatko ti panaglusulosko iti kompania a pagtartrabahuak, ket iti uneg ti tallo a bulan maysaakon a colporteur. Daytoy, agraman pangngeddeng nga agtalinaed a baro, ti nakakualipikar kaniak nga immawat iti dayta nagsudi a pannakaituding iti India agarup uppat a tawen kalpasanna.

Nakaay-ayat a Baro a Tay-ak

Siak ken ni George Wright ti natudingan a mangaywan ti panangikaskasaba ti Pagarian saan laeng nga idiay India no di ket kasta met idiay Burma (Myanmar itattan) ken Ceylon (a Sri Lanka itattan). Kalpasanna, ti Persia (Iran itattan) ken ti Afghanistan nainayonda. Ti kadakkel ti India ket basbassit laeng ngem ti Estados Unidos, ngem ti populasion ket maysa a bilang a mamin-adu daras ti kadakkelna. Daytat’ maysa a daga a nagduduma ti tartaraonna, kuskustombre, ken pagsasao, a dagiti tattao ket nagduduma kas iti narelihiusuan a pampammatida​—dagiti Hindu, Muslims, Parsis, Jains, Sikhs, ken Buddhists, agraman dagiti Katoliko ken Protestante.

Ti trabaho a panangasaba ti nangrugi idiay India idi 1905, ket naaddaan iti puersa idi ni Charles T. Russell, ti umuna a presidente ti Watch Tower Society, ket bimmisita idi 1912. Ti pannakipatang ni Russell ken A. J. Joseph, maysa a naregta nga agtutubo nga estudiante ti Biblia, nagturong iti permanente nga urnos iti agtultuloy a panangaskasaba. Impatarus ni Joseph dagiti literatura ti Biblia iti katutubona a pagsasao a Malayalam ket nalawa ti dinaldaliasatna ken nagpalpalawaganna, nangnangruna iti umabagatan nga India. Itatta, agarup kagudua kadagiti agibumbunannag ti India ti aggigian iti daytoy a paset a Malayalam ti pagsasaoda, nupay agarup 3 porsiento laeng iti populasion ti India ti agtaeng sadiay. Daytoy a paset, a dati nga isut’ Travancore ken Cochin, nagbalin nga Estado ti Kerala idi 1956.

Nagsinsinnublatkami ken ni George Wright a nangaywan iti opisina idiay Bombay ken rummuar iti nasaknap a panangaskasaba. Inusarmi a naan-anay dagiti perokaril idiay India, kabkabalio, ken karkariton. Iti kamaudianan nagusarkami metten ti kotse. Ti sistema idi ket basta agibati laeng kadagiti literatura ken agawis kadagiti tattao nga umay dumar-ay iti paggigimongan a maipaay iti panagadal ti grupo. Impamaysami dayta kadagiti Ingles pagsasaona a makunkuna a Kristiano.

Idi damo, naikkanak ti nagnagan ken direksion dagiti amin a suskritor ti Pagwanawanan. Kaaduan kadagitoy ti tattao nga agtartrabaho iti perokaril wenno telegrapo. Sinarungkarak ti tunggal maysa kadakuada tapno biruken dagidiay addaan pudpudno nga interes. Iti adu a tawtawen mapmapanak idiay Punjab iti umamianan nga India no Enero ken agpasiar manipud Lahore ingganat’ Karachi. Yantangay kaaduan ti kontra iti Biblia, dagiti purpurok a yan dagiti makunkuna a Kristiano ket bassit ken addayo.

Maysa a kabsat a lalaki ti makipagdaliasat kaniak kas manangipatarusko, ket makipagdagus ken makipangankami kadagiti tattao. Dagiti bumario aggigianda kadagiti balbalay a naaramid manipud pinatangken iti init a pitak, a dagiti atepda mabalin a pan-aw wenno tabla. Matmaturogda kadagiti charpoys, ti uppat-sakana a katre a kayo ti sangalna nga addaan nalagalaga a taltali. Masansan agtugaw dagiti mannalon iti rabaw dagiti charpoysda a siiiggem ti Biblia, nga agtabtabako ti pinalamiis-ti-danum a suako a ti pametpetanna ket kagudua ingganat’ maysa metro ti kaatiddogna, nga ukagenda dagiti agsasaruno a kasuratan bayat nga ilawlawagmi dagiti kinapudno ti Dios kadakuada. Dagiti miting iti ruar ket nakasaysayaat, ta ti kadakkelan a paset ti tawen ket awan tudona. Nupay kaaduan kadagiti Europeo ket supladoda unay a tumabuno ti kakasta a miting, dagiti Indians aguurnongda uray sadino.

Pinadpadasmi ti agipablaak ti literatura iti adu a pagsasao ingganat’ mabalin. Ti polieto a World Distress iti pagsasao a Kanarese ket nakabalballigi unay. Daytat’ nangtignay iti editor ti narelihiusuan a pagiwarnakan iti Kanarese a mangawis kadakami nga agisuplay kadagiti artikulo maipaay iti periodikona, ket iti kalalainganna a tiempo, impablaakmi ti libro a Deliverance kas serie kada dua a lawas.

Dagiti tawen manipud 1926 ingganat’ 1938 nakitana ti nawadwad a panangasaba babaen kadagiti naregta a payunir. Nagdaliasatkami iti rinibo a milia, ket nakaiwaras ti nagadu a literatura, ngem ti idudur-as ket nakisir. Idi 1938 adda laeng 18 a payunir ken 273 nga agibumbunannag kadagiti 24 a kongregasion a naiwarwaras iti intero nga India.

Bayat ti Gubat Sangalubongan II

Bimtak ti Gubat Sangalubongan II idi 1939, kaskasdi intultuloymi ti panangaskasabami. Kinapudnona, idi karrugi ti 1940 naiyusuat ti panangasaba iti lanlansangan. Uray dagiti kakabsat a babbai nga Indian nakipasetda, a daytat’ nakaskasdaaw gapu kadagiti lokal a kustombreda. Sumagmamano a tawen kalpasanna maysa nga estudiante ti Biblia ti nagkuna iti maysa a Saksi a nangikalikagum ti pannakiramanna iti kasta a trabaho: “Maysaak a babai nga Indian, ket rebbeng a saanak a makitkita a makitungtungtong iti lalaki iti lansangan gapu ta maibabainak iti intero a sangakaarrubaan. Diak mabalin ti makisao iti lalaki idiay lansangan uray no dayta ket maysa a kabagian.” Nupay kasta, dagiti kakabsattayo a babbai a Kristiano idiay India nagbalinda a nareregta a ministro iti publiko.

Kadagidiay immuna a tawtawen, naiyurnos met dagiti kumbension. Dagiti agsapa ket maus-usar iti panangaskasaba iti tay-ak, a buklen kaaduanna ti pannagna iti adu a milia a mangibagbaga kadagiti umili ken aglabas maipapan iti miting publiko. Nasurok a 300 ti timmabuno iti maysa kadagitoy, a dagiti sesion ti maang-angay iti linong ti palapala a kawayan ken bulong ti niog. Ngem awan pagsayaatanna ti panangikeddeng ti oras a panangrugi, ta mammano a tattao ti adda relona. Basta umayda lattan no mariknadat’ umay, ket dagiti miting mangrugin no adda umdasen a dumngeg a nagtataripnong. Dagiti parparaipus agtultuloyda nga agsangpet bayat a madaman ti miting.

Masansan ti programa ket madama pay laeng agingganat’ alas dies ti rabii, ket kalpasanna adut’ kasapulan a magna ti sumagmamano a milia tapno agawid. No sellag dayta, nasaysayaat manen; nalamiis ken makaay-ayo. No awan bulan, pumidot dagiti tattao ti palatang ti niog ket tiritirenda dayta a pagbalinen nga aluten. No nasindianen, ti aluten sumilnag ti nalabaga. No kayatda ti kanayonan a lawag, iwasiwasda ti aluten iti angin agingga a daytat’ agliab. Daytoy ti mangted supisiente a lawag tapno masarakanda ti dalanda iti natibagkol a daga.

Agarup itoy a tiempo nga imparit ti gobierno ti panagangkat ti literatura ti Sosiedad para iti India ken Ceylon. Inagawda ti bassit a pagimalmalditanmi idiay Travancore, ket ti sentral a gobierno nangiruar ti bilin a mangiparparit ti panagimprenta kadagiti literaturatayo. Iti kamaudianan, idi 1944, maysa kadagiti kakabsattayo a nalaing iti pisioterapia ti mangag-agas ken ni Sir Srivastava, a ministro iti Viceroy’s Cabinet, ket ti tema maipapan ti panangiparit naiyeg iti atensionna.

“Dika agdanag,” naibaga iti kabsattayo. Inlawlawag kenkuana ni Sir Srivastava a ni Mr. Jenkins (maysa a ministro a kontra iti trabahotayo) ket agretiron iti mabiit ket maysa a naimbag a gayyem ni Sir Srivastava ti mangsukat kenkuana. “Ibagam ken Mr. Skinner nga umayto,” imparegta ni Sir Srivastava, “ket isut’ iyam-ammokto ken ni Sir Francis Mudie,” ti kasukat ni Jenkins. Idi agangay, naayabanak; nakisaoak ken ni Mr. Mudie, ket ti panangiparit opisial a naikkat idi Disiembre 9, 1944.

Dagiti Rason a Pagrag-oan

Ti dakkel a panggapuan ti panagrag-o immay idi 1947 idi dagiti immuna a misionero a nasanay idiay Gilead simmangpetda idiay India. Ti isasangpetda naigiddan iti kangitingitan a tiempo iti historia ti India, ta iti dayta a tawen, idi Agosto 15, nagun-odanda ti independensia manipud turay a British. Idi nabingay ti nasion iti Hindu nga India ken Muslim a Pakistan, napasamak dagiti nadara a panagpipinnatay. Agpapanpay kastoy, dua a graduado ti Gilead ti naibaon idiay Pakistan, a nagbalin a nagwaywayas a nasion idi Agosto 14. Di nagbayag sangapulo pay a misionero ti agtartrabaho idiay India a mismo, ket adu pay ti simmangpet a timmulong kadagiti sumaganad a tawtawen.

Daytat’ nangyeg ti kanayonan pay a panagrag-o iti pusok bayat a naiyusuat dagiti organisasional a pampamay-an. Nangrugi ti trabaho iti sirkito idi 1955 idi ni kabsat Dick Cotterill, a nagturpos iti Gilead, ti nadutokan kas ti immuna a manangaywan ti sirkito. Nagserbi a simamatalek agingganat’ ipapatayna idi 1988. Kalpasanna, idi 1960, naaddaankami ti immuna a regular nga urnos ti manangaywan ti distrito, a dakkel naitulongna kadagiti sirkito. Kalpasan ti 1966 awanen napalubosan a ganggannaet a misionero a makastrek iti pagilian. Ngem di nagbayag nalukatan ti trabaho dagiti espesial payunir, ket dagiti kualipikado nga Indian a payunir naibaonda kadagiti adu a paset ti India. Itatta, addada agarup 300 iti daytoy a trabaho.

Idi laeng 1958 a naragpatmi met laengen ti 1,000 nga agibumbunannag ti Pagarian. Ngem kalpasanna nangrugi manen a pumartak, ket itan addaankamin ti nasurok a 9,000. Mainayon pay, ti 1989 a timmabuno iti Memorial a 24,144 ipakitana nga adu pay dagiti interesado nga agsapsapul ti tulong. Itan ti Sri Lanka ket naisinan a sanga. Anian a rag-o ti pannakakita a rimmang-ayda manipud dua laeng nga agibumbunannag idi 1944 ingganat’ nasurok a 1,000 itattan, agpapan pay ti agtultuloy a panaglalaban iti pagilianda.

Ti iyaadu dagiti agibumbunannag kinaipapananna ti panagdakkel met iti sangami. Kalpasan ti 52 a tawen idiay nakasigsiglat a Bombay, ti hedkuartermi immakaren idi 1978 iti arubayan nga ili ti Lonavla. Diak pulos impagpagarup a maaddaankami kadagiti adelantado nga alikamen kas kadagiti MEPS a kompiuter ken ti dakkel a duat’ kolorna a pagimprentaan ti literatura iti adu a pagsasao nga Indian. Itatta, iruruarmin Ti Pagwanawanan iti 9 a pagsasao ken dadduma a literatura iti 20 a nagduduma a pagsasao.

Uray di ibagbagan, dagidi aldaw ti dua-tao a sangami ket nabayag a naglabasen. Itan addaankamin ti pamilia ti Bethel a nasurok a 60 dagiti miembrona! Iti edad a 95, maragsakanak ta addaak pay laeng iti amin-tiempo a serbisio iti sanga nga opisina ken agserserbi kas miembro ti Branch Committee ti India. Ken nangnangruna a maragsakanak a makakita iti trabaho a panagani kadagitoy maudi nga al-aldaw. Pudno unay, a banag a pagragsakan dayta.