“Epidemia ti Talna”?

“EPIDEMIA ti Talna.” “Ay, Nakataltalna a Lubong.” “Agrairan ti Kappia.” Dagitoy ti sumagmamano a paulot’ diario a nangellaat kadagiti managbasa iti naglabas a maysa wenno dua a tawen. Iti intero a lubong, nakaskasdaaw ta ti nakalkaldaang ken makadidigra a damag ket nagbalin a makaparagsak. Aniat’ napasamak?

Karkarna, ta di pay unay nabayag, adu a dadakkel a gubat ti nagsardeng wenno nakessayan ti rinnisirisda iti las-ud lat’ sumagmamano a bulan. Idiay Africa, ‘nagraira’ ti talna idiay Angola. Iti Central Asia, inikkat ti Union Soviet dagiti soldadona idiay Afghanistan. Iti Central America, nages-es ti panaglalaban ti gobiernot’ Nicaragua ken dagiti rebelde a Contra. Iti Umabagatan a dayat’ Asia, immanamong dagiti Vietnamese nga umikkat idiay Kampuchea. Ti “epidemia ti talna” dimmanon pay iti Makintengnga a Daya idi nagsardeng ti mawaw-dara a gubat ti Iran ken Iraq.

Nalabit ad-adda pay a pagsiddaawan ti kabbaro nga atmospera iti baet dagiti superpower. Kalpasan ti 40 a tawen a nalamiis a gubat, kasla di nakapapati dagiti nainggayyeman a tignayda, dagiti ebkas ti agpadpada a pannakaseknanda, ken dagiti piho a panagkappia iti nagbaetan ti Union Soviet ken ti Estados Unidos. Sa, sigun iti The Economist, nagtenganen ti Europa ti kaundayan a nagtultuloy a periodot’ kappia sigun iti intero a nairekord a historiana. Talaga, ti talna sarsaritaen dagiti pagiwarnakan.

Aniat’ kaipapanan daytoy? Dandani kadin maipaay dagiti politiko ti “kappia iti tiempotayo”? Adda 51 a tawenen ti napalabas, idi sinao ni Neville Chamberlain a primero ministro ti Britania dagitoy a sao. Napaneknekan idi a nakas-ang ti kasunganina, di nagbayag kalpasanna, ta bimtak ti maikadua a gubat sangalubongan. Ita, matungpal met la kadi a talagan dagita a sao?