Ti Maikatlo a Milenio—Tungpalennanto Aya Dagiti Namnamayo?
NANGRUGIN ti countdown. Ti digital a relo nga addat’ sanguanan ti sentro ti kultura idiay Beaubourg sadi Paris, Francia, ipakpakitana ti bilang dagiti segundo a mabatbatin. Itultuloyna ti di magawidan a panagbilangna agingganat’ tengngat’ rabii ti Disiembre 31, 1999. Iti dayta a tiempo, mapasamak ti maysa a banag a naminsan laeng a nasaksian iti Kadawyan a Panawentayo: ti iseserrek iti maysa a baro a milenio, ti maikatlo a milenio.
“Ti 2000 ket, iti maysa a pamay-an, ‘kadadakkelan a namnamaen a pasken’ pay laeng iti historia,” insingasing ti sosial a managsirarak a ni Bernward Joerges a taga Berlin, Alemania. Apay a mainanama ti kasta? Tutal, ti tawen 2000 ket maysa laeng a petsa a mainayon iti panagayus ti panawen. Maysa pay, ti petsa ket bigbigbigen laeng dagidiay mangan-annurot iti Akinlaud a kalendario. Sigun iti Islāmiko a kalendario, ti 2000 K.P. agtinnag iti Islāmiko a tawen 1420; sigun iti kalendario a Judio, 5760 A.M.
Ngem iti panagsaludsod iti pagiwarnak a Sueko a Dagens Nyheter, inlawlawag ni Propesor Joerges: “Gaput’ kolonialismo ken imperialismo, ti Gregoriano a kronolohiatayo, a mangrugi iti naipato a pannakaiyanak ni Kristo, ket immadelantar kadagiti dadakkel a paset ti lubong.” Ngarud agbalinto ti tawen 2000 kas sangalubongan a tanda ti tiemplo iti kalalainganna a paset ti sangatauan. Kuna ni Propesor Joerges: “Amin a tattao inaigdanto ti pribado a biograpoda agraman amin pay a dadduma iti daytoy a pasamak.”
Kaskasdi, ad-adut’ adda iti isip dagiti tattao ngem ti basta panangtanda ti tiempo. “Dagiti dadakkel a proyekto ken programa a ‘mangtanda,’ mangted pateg ken mangrambak iti daytoy a pasamak ket madamada a maar-aramiden iti amin a paset ti panagbiag ken iti amin a tukad ti kagimongan,” kuna ni Joerges. Innayonna pay nga “iti intero a globo, dagiti dadakkel a managaramid-proyekto a negosiante ken ‘dagiti appo ti pabuya’ ket mangar-arapaap ken mangputputardan kadagiti dadakkel a pasken.” Dadduma a mammadles kunkunada a “malmestayto iti layus dagiti libro iti napalabas a siglo. Amin a managipablaak agmauyongdanto maipapan iti panagbaliw ti milenio. Ti maysa nga estasion ti TV iti Akinlaud nga Alemania palplanuenna ti 24-oras a brodkas ti ileleggak ti init iti intero a daga.”
Ti pagiwarnak sigurado met a mangted importansia maipapan iti kaudian a maladaga a maipasnay iti 1999 ken ti kaunaan a maiyanak iti 2000. Dagiti periodista magagarandanto a mangsapul kadagiti sumagmamano a natda a naiyanak idi maika-19 a siglo tapno saludsoden no kasanot’ riknada a nakapagbiag kadagiti tallo a siglo ken dua a milenio! Marikna pay dagiti dadduma a daytoy aglablabes pannakaipablaakna a milenio partuatennanto ti maysa a kita ti reprep a panagdanag. Sigun iti maysa a nasaem a pammadles, iti panagpatit ti tengngat’ rabii iti dayta a Bisperas ti Baro a Tawen, adunto ti agbekkel.
Agpapan pay dagita a nalatak a panaglaplapusanan, maawatan a ti pasamak mangpataud ti pakakayawan. Kadagiti adu iti mariribukan unay a lubongtayo, ti baro a milenio mamatmatmatan kas silnag ti namnama, maysa a ruangan iti nasaysayaat a masanguanan. Dadduma kumitada iti siensia ken teknolohia a mangpartuat ti masanguanan a sadiay mangantayto a nasaysayaat ken agbiagtayto ti nabaybayag, agtrabahot’ basbassit ken agtalinaed a mabaybayag iti balay; a sadiay dagiti robot ti mangwayawayanto kadatayo manipud kadagiti makauma a trabaho; a sadiay ti kontrolado a fusion ti mamagbalinto iti danum kas pagsungrod. Ar-arapaapenda iti masanguanan ti holograph a TV, telepono a makitkitam ti kasarsaritam, de kolor a makina ti fax, ken dagiti giddato a managipatarus a telepono. Ar-arapaapenda ti pannakasirarakdanto iti Bulan, ti Mars, ken dadduma pay a bagbagi iti langit, a minasenda ti kinabaknangda.
Ngem saan nga amin ket kastat’ kinamanangnamnamada. Dadduma a managsirarak ti makakitkita iti baro a milenio kas iseserrek iti maysa a tiempo ti di matngelan a panagdakkel ti populasion ti lubong ken pannakadadael ti aglawlaw. Ti polusion ti angin ti mamagbalin iti atmospera ti daga a nakapudpudot a “greenhouse.” Agrunawto dagiti bambantay ti yelo ket ngumatonto dagiti baybay, a manglayus kadagiti nabunga a natagitao a luglugar ngem pagbalinennanto a disierto dagiti minilmilion nga ektaria a pagtalonan. Makitkitada ti sangalubongan a pannakarba ti ekonomia, ti nakagulgulo a politika a manggunggon kadagiti gobierno ken kagimongan, ti di mamedmedan a krimen, ken kadadaksan ti isuamin, ti maysa a nuklear a gubat a mangikisap iti amin a natauan a biag.
Dagiti mammadles nakaat-atiddog dagiti espekulasionda numan pay nakurangda iti kinapudno no maipapan iti umad-adanin a milenio. Pudno unay a nagadu dagiti di makitkita a bambanag tapno mapadlesan a siuumiso ti masanguanan. Maysa a propesional a futurista inyarigna ti panangaramid iti kasta iti panagay-ayam ti ahedres. “Sakbay nga aramidek ti sumaganad nga addang, amirisek a nasakbay amin a mabalinko nga ikuti. Ngem kalpasan a nagkutin ti kalabanko, ulitekto manen amin dayta.”
No ania a talaga ti salsalimetmetan ti tawen 2000, ti laeng tiempo ti makaibaga. Ngem, di kayat a sawen daytoy, a ti masanguanan ket mapagduaduaan. Ti Biblia mangted nawadwad nga ebidensia nga asidegtayon iti ruangan ti ad-adayo a napatpateg a milenio ngem daydiay maysa a mangrugi iti nakurkurangen ngem maysa a dekada! Daytoy umad-adanin a Milenio lab-awannanto ti aniaman a ninamnama ti tao! Aniat’ eksakto a kaipapanan daytoy? Anianto ti ramanenna? Awisendakayo a mangusig ti sumaganad nga artikulo ket adalenyo no aniat’ maikuna ti Biblia.