Krimen iti Nariribuk a Lubong
TI KRIMEN ket saanen a moderno a pasamak. Ti umuna a panangpapatay ti napasamak rinibo a tawtawen ti napalabasen idi ni Cain pinatayna ni Abel a kabsatna. Ti panangrames ken sodomia nadakamatdan iti kadaanan a Hebreo a Kasuratan. (Genesis 4:8; 19:4, 5; 34:1-4) Makabkabilen dagiti tattao idi umuna a siglo ti Kadawyan a Panawentayo, kas ipakita ti pangngarig ti naimbag a Samaritano. (Lucas 10:29-37) Ngem adda paggidiatanna itatta.
Ti rikna ti tattao iti adu a dadakkel a siudad ti lubong, idiay man Nueva York, London, Calcutta, wenno Bogotá, a ta ti krimen nasaksaknap itan ken ad-adda a nakapegpeggad. Ti report manipud India Today nga addaan paulo a “Kulto ti Anarkia” kunana: “Ti maysa a makariribuk a pasamak a pagpegpeggadenna a pagsisinaen ti narasi a moral ken sosial a laga a mamagkaykaysa ti pagilian isut’ pannakaitan-ok kas kulto iti kinaranggas, natangsit a kinaawan-disiplina, ken kinadakes.” Iti pannakidangadangda iti krimen, uray ti polisia no maminsan masulisogda a lumbes kadagiti pagbeddengan ti panangipatungpal linteg ken agusarda a mismo kadagiti metodo a kriminal. Ti napalabas a report manipud India kunana: “Dagiti ipapatay iti sidong ti panangaywan ti polisia ket agtultuloy a mangar-aramid ti damag.” Ket pudno met dayta iti dadduma a pagilian.
Dagiti tsansa iti panagbalin a biktima ti krimen ti kasla dumakes a dumakes. Ti report manipud Estados Unidos kunana a “maysa iti kada uppat a sangakabbalayan nga Americano ti biktima iti krimen ti kinaranggas wenno panagtakaw idi 1988.” Mainayon pay, agar-aramid itan dagiti tattao ti naranggas a krimen iti nakagangganos nga edad. Ti magasin a Visión ti Latin-America ti nagkuna a “siam iti kada sangapulo a sicarios [dagiti mabaybayadan a mammapatay] ket agtutubo. [Isudat’] ‘ub-ubbing’ iti genetico a kaipapanan ken addat’ sidong ti legal a proteksion.” Ti panagaramid kadagiti naranggas a krimen babaen kadagiti ub-ubbing ket maysa manen a sangalubongan a pagannayasan.
Impadto ti Biblia ngangngani 2,000 a tawen ti napalabasen: “Ngem ammuem daytoy, a kadagiti maudi nga al-aldaw umaydanto dagiti aldaw a napeggad. Ta dagiti tattao agayatdanto kadagiti bagbagida, managayatda ti kuarta, . . . saanda a nasungdo, awananda ti ayat a nakaiyanakan, . . . awan panagteppelda, nauyongda, gumurgurada kadagiti naimbag, mangliliput, nasubeg, natangsit . . . Dagiti tattao a dakes ken dagiti mangul-ulbod dumakesdanto la a dumakes, a mangal-allilawda ket maallilawda met laeng.”—2 Timoteo 3:1-4, 13.
Nanipud 1914 adu ti pammaneknek nga agbibiagtayon kadagidiay napeggad a maudi nga al-aldaw. Ti lubong, a nagsagaban ti dua a sangalubongan a gubgubat ken dadduma pay a dadakkel a suppiat, ti nagbalinen a di maiturturayan iti adu a pamay-an, nariribuk. Aglaplapusanan ti krimen. Kadagiti adu a lugar ti siudad, dagiti kriminal ti mangiturturayen, a nangbalbaliw iti estilo ti panagbiag dagiti kaaduan a managtungpal-linteg. Kas kinuna ti prominente a senador ti E.U.: “Nakaad-adu ti rebbeng a pagdanagan itattan, bambanag a ditay pulos pagbutbutngan idi. No dadduma mabutbutengtay la unay a nagbalintayon a balud, bayat a dagidiay rebbeng koma a nakakulong isuda ti siwawayawaya.”
Kas nagbanaganna, agan-annad itatta dagiti tattao a dagitat’ di kaskasapulan 20 wenno 30 a tawen iti napalabas. Dagiti ruangan addaandan doble wenno triple a kandado ken napapigsada kadagiti landok. Dagiti tattao iti adu a luglugar agaw-awitdat’ umdas a kuarta a mangpennek iti maysa a holdaper tapno saandan a mabugbog gapu ta awan maipaimada kadagiti mannanakaw. Adu a lansangan ngangngani langalangdan iti apaglennek ti init, a pappapanan laeng dagiti kurang pannakaawatna, dagiti di naannad, ken dagidiay piliten ti sirkumstansia a maadda sadiay—dagiti nalaka a puntiria dagiti mangngumaw nga agalla-alla iti napeggad a siudad.
Aniat’ maaramidantayo tapno maliklikan ti pannakabiktima iti krimen iti daytoy nariribuk ken nagulo a lubong? Kasanotay nga agballigi?