No Adda Umawag, Sumungbatkayo Kadi?

KAS INSALAYSAY NI SHINICHI TOHARA

ITI umuna a paset ti panagbiagko, pulos a diak immaw-awag iti Dios, ken dimmawdawat iti panangiwanwanna. Manipud Japan immakar dagiti dadakkelko idiay Hawaii, ken Budista dagiti dadakkelko. Saanda nga aktibo unay iti pammatida, isu a diak unay inkankano ti Dios bayat a dumakdakkelak.

Idi agangay nasursurok ti maipapan iti ebolusion ket imbilangko a minamaag ti panamati iti Dios. Nupay kasta, iti irarang-ay ti pormal nga edukasionko, nasursurok kadagiti klasemi iti siensia ti astronomia, pisika, ken biolohia. Iti rabii tumangadak no kua iti tangatang ket masdaawak no kasano a napaadda amin a bituen. Nakunak iti nakemko: ‘Mabalin ngata nga adda Dios a mangtengtengngel kadagitoy a bambanag?’ Nariknak nga adda la ketdi maysa a Persona iti law-ang. Kunkunak iti pusok, ‘Sino daytoy a Dios?’

Kalpasan ti panagturposko iti haiskul, naigalutak iti trabahok kas mekaniko iti maysa a pagaramidan ti arak, ket awan panawenko a mangutob iti parikutko maipapan iti Dios. Di nagbayag naam-ammok ni Masako, a nagbalin a kapisi ti pusok idi 1937, ket idi agangay naparaburankam iti tallo nga annak. Anian a matalek a katakunaynay ken nagaget nga ina ni Masako!

Ita ta addaanakon iti pamilia, pinampanunotko a naimbag ti masakbayanmi. Tumangadak manen no kua ket matmatak dagiti bituen. Nakumbinsirak nga adda ti Dios. Diak ammo idi no sino dayta a Dios, uray no kasta rinugiak ti immawag kenkuana. Maulit-ulit nga indawdawatko: ‘No addakayo man dita, tulonganyo kadi ti pamiliak a makasarak iti dana ti kinaragsak.’

Nasungbatan Kamaudiananna ti Awagko

Kabbalaymi dagiti dadakkelko nanipud idi nagasawakami, ngem idi 1941 addan bukodmi a pagtaengan idiay Hilo, Hawaii. Kalpasan unay ti yaakarmi iti baro a pagtaenganmi, rinaut dagiti Hapones ti Pearl Harbor, idi Disiembre 7, 1941. Panawen dayta ti riribuk, ket madandanagan ti amin maipapan iti masanguanan.

Maysa a bulan kalpasan ti pannakaraut ti Pearl Harbor, daldalusak ti kotsek idi nga inasitgannak ti maysa a lalaki ken nangitukon iti libro a napauluan Children. Inyam-ammona ti bagina kas Ralph Garoutte, maysa a ministro dagiti Saksi ni Jehova. Diak naaw-awatan ti imbagbagana, ngem interesadoak iti Dios, isu nga innalak ti libro. Iti simmaruno a lawas, nagsubli ni Ralph ket intukonna kaniak ti panagadal ti Biblia iti pagtaengan. Nupay nangnangngegko idin ti Biblia, ita laeng a nakakitaak. Inawatko ti panagadal ti Biblia, ket nakipagadal met ni baketko ken ti adienna a babai.

Pudno a naawisak iti kinapudno a ti Biblia isu ti Sao ti Dios. (2 Timoteo 3:16, 17) Ad-adda pay a makaparagsak nga adda gayam panggep ni Jehova. Isu ti Namarsua a sinapsapulko! (Isaias 45:18) Naayatankam a nakaammo a maisublinto ditoy daga a mismo ti orihinal a Paraiso a napukaw, ket mabalinmi ti agbalin a paset dayta. (Apocalipsis 21:1-4) Isu daytoy ti sungbat ti panangawagko iti Dios!

Impakaammomi kadagiti sabsabali dagitoy a kinapudno a natakuatanmi. Impagarup dagiti dadakkelko nga agmauyongkami, ngem saan a daytat’ nangupay kadakami. Kalpasan ti tallo a bulan a nasaknap a panagadal ti Biblia, idi Abril 19, 1942, nagpabautisarkam ken baket kas simbolo ti dedikasionmi iti Diostayo, ni Jehova. Kagiddanmi a nabautisaran ti adien a babai ni Masako a ni Yoshi ken ni lakayna a Jerry, a kaduami met idin a nagadal iti Biblia. Limitado laeng ti pannakaammomi idi iti Nasantuan a Kasuratan, ngem umdasen dayta a nangtignay kadakami nga agserbi iti Dios.

Madama pay laeng idi ti maikadua a gubat sangalubongan, ket impapanko a nakaas-asidegen ti panungpalan daytoy a sistema, ket nariknami ken baket a masapul a pakdaaranmi dagiti tattao maipapan iti daytoy. Dagiti Garoutte ti ulidanmi iti daytoy a banag. Ni Ralph ken ni baketna ket parehoda a payunir, amin-tiempo a ministro dagiti Saksi ni Jehova. Indiligko ti kasasaadmi iti kasasaad ni Ralph. Adda asawana ken uppat nga annak. Adda asawak ken tallo laeng nga annak. No maaramidanna dayta, maaramidak met ngarud. Isu nga iti bulan a kalpasan ti bautismomi, nagaplikarkami iti payunir a serbisio.

Uray sakbay ti pannakaanamongko kas maysa a payunir, inlakok amin a di nasken a bambanag, agraman ti paslep a gitarak, saxophone, ken biolin. Agrayoak iti musika, ngem inlakok amin dagita malaksid ti bassit a selendrok. Maysa pay, kasla saanen a makaay-ayo ti trabahok iti pagaramidan ti arak. (Filipos 3:8) Nangaramidak iti maysa a trailer ket nagurayak no sungbatan met laeng ni Jehova ti dawatko nga usarennakami. Nabiit laeng ti panagurayko. Naanamongankami kas payunir idi Hunio 1, 1942. Inrugimi a dagus ti nagserbi ken Jehova iti amin a tiempo ket pulos a dikam pinagbabawian dayta a pangngeddeng.

Panagpayunir idiay Hawaii

Kaduami dagiti Garoutte, sinaknapanmi ti Hawaii, Big Island, agraman Kona, ti nalatak a kakapkapean a lugar, ken Kau. Kadagidi a tiempo nagusarkami iti ponograpo iti panangasabami. Nagdagsen, ngem agkabanuag ken napigsakam pay la idi. Isu a bitbit ti maysa nga ima ti ponograpo ken ti sabali ti bag a naglaon kadagiti libro bayat a surotenmi ti aniaman a desdes a mabalin a mangiturong kadakami kadagiti tao a dumngeg nga adda kadagiti minulaan ti kape, plantasion, ken iti amin a lugar. Ket, idi nawanasmin ti intero nga isla, naibaonkami idiay Kohala idiay Big Island. Maysa a bassit a pagmulaan ti unas ti Kohala, a pagnanaedan dagiti Caucasiano, Filipino, Insik, Hawaiiano, Hapones, ken Portugues. Tunggal grupo addaan kadagiti bukodna a kaugalian, kapanunotan, panaggusto, ken relihion.

Idi inrugik ti nagpayunir, diak nagsapulen. Ti urnongko ti pinagbiagmi, ket no maibusankami, mapanak mangpana iti lames. Nakaskasdaaw man ta kanayon a makaiyawidak iti lames. Mangkettelkami no kua kadagiti nateng nga agtubtubo iti igid ti dalan, ket dagita ti pangmalemmi. Nangaramidak iti maysa nga urno a lata, ket nasursuro ni Masako ti agluto iti tinapay. Dayta pay laeng ti kaimasan a tinapay a naramanak.

Idi napankami idiay Honolulu para iti maysa a Nakristianuan a kumbension idi 1943, inawisnakami ni Donald Haslett, nga isu idi ti manangaywan ti sanga idiay Hawaii, nga umakar sadiay ken agnaed iti bassit nga apartment a nabangon iti ngato ti garahe ti Watch Tower Society. Natudinganak kas dyanitor ti pasdek ti sanga ket tinagiragsakko ti nagpayunir manipud sadiay iti simmaruno a lima a tawen.

Di Ninamnama nga Awag

Idi 1943 naammuanmi a nangilukat ti Sosiedad iti maysa nga eskuelaan a mangsanay kadagiti misionero maipaay iti panagserbi iti sabali a pagilian. Anian nga ayatmi a makatabuno! Ngem, saan a naawis dagiti pamilia nga addaan kadagiti annak, isu a saanmin a pinanunot pay dayta. Nupay kasta, idi 1947, imbaga kadakami ni Kabsat Haslett a kayat a maammuan ti Sosiedad no adda dagiti Hawaiiano a mayat nga agserbi idiay Japan. Dinamagna no aniat’ makunami, ket kas ken Isaias, kinunak: “Adtoyak, ibaonnak.” (Isaias 6:8) Kasta met ti karirikna ni baketko. Dikam nagalikaka a nangipangag iti awag ni Jehova.

Isu nga inawisdakami a tumabuno iti Watchtower Bible School of Gilead tapno agsanay kas misionero. Ti awis inramanna dagiti tallo nga annakmi. Lima pay ti naayaban nga isu da Donald ken Mabel Haslett, Jerry ken Yoshi Toma, ken ni Elsie Tanigawa, ket nagkukuyogkami a nagpa-Nueva York idi kalam-ek ti 1948.

Dinaliasatmi ti kontinente babaen ti bus. Kalpasan ti tallo nga aldawmi iti bus, nabannogkam aminen, ket insingasing ni Kabsat Haslett nga aginanakam pay ken umian iti maysa nga otel. Idi dimsaagkami iti bus, immasideg kadakami ti maysa a lalaki sana impukkaw: “Dagiti Hapones! Agawidak ta innak alaen ti riplek ket paltogak ida!”

“Saanda a Hapones,” kinuna ni Kabsat Haslett. “Taga Hawaii-da. Dimo kadi mailasin?” Naispalkami gapu iti kinaalibtak ti dilana.

Agpayso kadi a kabilangkami iti maika-11 a klase ti Gilead? Kasla maysa dayta a nakaskasdaaw a tagtagainep. Ngem nalawag ti amin idi agangay. Iti klasemi, 25 nga estudiante ti pinili ti presidente idi ti Watch Tower Society, ni Nathan H. Knorr, nga agsanay maipaay iti posible a panagserbi kas misionero idiay Japan. Tangay Hapon ti pulik ken makapagsaoak bassit iti Hapones, siak ti natudingan a mangisuro iti pagsasao iti daytoy a grupo dagiti estudiante. Saan a nalaka daytoy ta saanak met a nalaing unay iti dayta a pagsasao; ngem uray kaskasano nakalasatkam amin!

Iti daydi a tiempo agtawen iti sangapulo ti anakmi a lalaki, ni Loy, ket agtawen met iti walo ken innem dagiti annakmi a babbai, da Thelma ken Sally. No addakami iti eskuelaan, kasanoda ngay? Ageskuelada met! Dagasen ida ti bus iti bigat ket iyawidna ida iti malem. No makasangpeten dagiti ubbing manipud eskuelaan, makipagtrabaho ni Loy kadagiti kakabsat iti talon ti Sosiedad, ket iti met paglabaan ti pagtrabahuan da Thelma ken Sally a parakupin kadagiti panio.

Panangisagana iti Panunot iti Di Am-ammo

Idi nagturposkami iti Gilead idi Agosto 1, 1948, magagarankam a makagteng iti destinasionmi. Immunan ni Kabsat Haslett tapno sumapul iti maysa a lugar a pagnaedan dagiti misionero. Kamaudiananna, isut’ nakabiruk iti dua-kadsaaranna a balay idiay Tokyo, ket idi Agosto 20, 1949, nagluas ti pamiliami agturong iti baro a pagtaenganmi.

Sakbay a simmangpetkami idiay Japan, masansan a pinampanunotko ti maipapan itoy a daga iti Dumaya. Inut-utobko ti kinasungdo dagiti Hapones kadagiti natauan nga appoda ken iti emperador. Adu a Hapones ti nangibuis iti biagda maipaay kadagitoy a natauan nga agtuturay. Idi maikadua a gubat sangalubongan, natay dagiti kamikaze a piloto maipaay iti emperador babaen ti panangitinnag ti eroplanoda kadagiti barko a pakigubat dagiti kabusor. Malagipko a no matalek unay dagiti Hapones kadagiti natauan nga appo, ania ngatat’ aramidenda no naammuanda ti pudno nga Apo, ni Jehova?

Idi simmangpetkami idiay Japan, adda laeng pito a misionero ken sumagmamano nga agibumbunannag iti intero a pagilian. Rinugianmi ti nagtrabaho, ket pinagreggetak a pinarang-ay ti pannakaammok iti lenguahe ket nakairugiak kadagiti panagadal ti Biblia kadagiti adu a naimpusuan nga umaw-awag iti Dios. Adu kadagidiay nga immuna nga estudiante ti Biblia ti nagtultultoy a matalek inggana ita.

Misionero a Serbisio a Kadua dagiti Annakmi

Kasanokami ngay a nakapagserbi kas misionero idinto ta adda met ay-aywananmi a tallo a babassit nga annak? Ay ket, ti pannakabalin ni Jehova ti adda iti likudan amin daytoy. Immawatkami iti bassit a reimbursement manipud iti Sosiedad, ket ni Masako a mismon ti nangdait kadagiti kawes dagiti annakmi. Tulongandakami met no kua dagiti dadakkelko.

Kalpasan ti panagturposna iti junior high school, nagserbi ni Loy iti sanga ti Watch Tower Bible and Tract Society idiay Japan iti sumagmamano a tiempo. Nupay kasta, gapu kadagiti parikut iti salun-at, nagsubli idiay Hawaii tapno agpaagas. Ita simamatalek nga agserserbida ken baketna ken ni Jehova idiay California. Pinaraburannakami ti panagasawana iti uppat a matalek nga appoko. Bautisadoda amin, ket agserserbi ti maysa, agraman ni baketna, idiay Brooklyn Bethel, ti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova.

Natudingan kas misionera dagiti annakko a babbai, da Thelma ken Sally, idi dadakkeldan. Agserserbi ita ni Thelma kas misionera iti siudad ti Toyama. Nakiasawa ni Sally iti maysa a kabsat a misionero, ni Ron Trost, ket nasuroken a 25 a tawen nga agserserbida idiay Japan kas misionero iti trabaho a panagdaliasat (traveling work).

Manipud Amianan Agingga iti Abagatan

Kalpasan ti dua a tawenmi idiay Tokyo, naibaonkami idiay Osaka iti dua a tawen. Sakami naibaon idiay Sendai iti umamianan, ket nagserbikami sadiay iti agarup innem a tawen. Insaganadakami dagidiay a tawtawen a kaaddami idiay Sendai maipaay iti serbisio iti kaaamianan nga isla ti Japan, idiay Hokkaido. Idiay Hokkaido a natudingan kas misionera dagiti annakmi a babbai. Sadiay met a nairuamkami iti lam-ek a no dadduma nababbaba ngem zero. Talaga a naiduma dayta iti tropikal a Hawaii a naggapuanmi!

Kalpasanna, maysa nga aldaw nakaawatak iti surat manipud iti Sosiedad. Kidkiddawendak a mangilukat iti maysa a sanga nga opisina idiay Okinawa, a kontrolado pay laeng idi ti E.U. Maysa a dakkel a karit ti iyaakar manipud iti nalam-ek a makin-amianan a murdong ti Japan nga agturong iti nagbalin itan a kaabagatan a probinsia ti Japan. Ania ngay ti aramidek? Nupay nariknak a kasla diak kabaelan, simmangpetak idiay Okinawa idi Nobiembre 1965, a kaduak a kanayon ti matalek nga asawak. Kas met laeng ngata idiay Japan ti kasasaad idiay Okinawa? Ti ngay kultura? Ipangagto ngata dagiti tao ti mensahe ni Jehova maipapan iti pannakaisalakan?

Idi simmangpetkami, adda agarup 200 nga agibumbunannag idiay Okinawa. Ita nasuroken a 2,000. Maysaak a paset-tiempo a manangaywan ti sirkito ken paset-tiempo a manangaywan ti sanga idi nabiitkam pay la sadiay. Ti panagdaliasat kadagiti isla tinulongannak a nagbalin a nasinged kadagiti kakabsat sadiay, ket ibilangko a maysa a pribilehio ti panagserbik kadakuada.

Awan Parikut?

Dinakam inlisi ti karerami kas misionero manipud kadagiti parikut. Bayat ti panagbakasionmi idiay Estados Unidos idi 1968, nagsakit ni Masako ket nasken a maopera. Adda tumor a naikkatda iti bagisna ket nakaskasdaaw ti panagimbagna. Awan ti medikal a seguromi, ket nagdanagkami amangan no saankamin a makasubli iti destinomi. Nupay kasta, iti pakasdaawanmi, dagiti gagayyemmi iti pammati ti nangasikaso kadagiti amin a banag.

No maipapan kaniak, mapaspasarak iti agdama dagiti parikut a gagangay kadagiti diabetiko. Nupay saanak a nabulsek, nakapuy unayen ti panagkitak. Ngem gapu iti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova, mabalinak pay laeng ti mangan a regular iti naespirituan a pammakired babaen ti panangdengngegko kadagiti tape recording ti Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! Tumultulong met dagiti kakabsat a lallaki ken babbai iti pammati babaen ti panangibasada kaniak kadagiti nadumaduma a material.

Kasanok ngay a maitultuloy ti mangipaay kadagiti palawag publiko idinto ta nakudrepen ti panagkitak? Idi damo irekordko no kua dagiti palawagko kalpasanna ipangngegko ida babaen ti sound system bayat nga agtalamitimak. Nupay kasta, naparang-ayko daytoy babaen ti singasing ti anakko a babai. Irekrekordko itan dagiti palawagko iti bassit a tape recorder kalpasanna iparangko ida bayat a dengdenggek iti tulong dagiti earphone ti nairekorden a palawag.

No maipasangokami kadagiti pudno a parikut, kanayonkami nga umawag ken Jehova. Inton agangay, kasla kanayon a dakdakkel dagiti bendision nga inyeg ti panangrisut ni Jehova kadagiti parikut ngem kadagiti parikut a mismo. Ti panagtultuloy iti serbisiona ti kakaisuna a wagas a maipakita ti panagyamanmi.

Kalpasan ti 23 a tawen idiay Okinawa, naibaonkami manen iti lugar a nagserbianmi idi damomi a nakadap-aw idiay Japan. Naisaad ti kangrunaan nga opisina ti Sosiedad ken ti kadakkelan a pagtaengan dagiti misionero iti daydi nakaibangonan ti dua-kadsaaranna a pasdek idiay Tokyo, a ginatang ni Kabsat Haslett adu a tawenen ti napalabas.

Malaksid ken ni Masako ken siak, 11 a kabagianmi ti agserserbi ita kas misionero idiay Japan. Ibilangmi amin a maysa a dakkel a pribilehio a nakaimatang iti irarang-ay nga inyeg ni Jehova iti daytoy a daga a kangrunaan ti kultura a Budista ken Shinto. Babassit a bambanag ti nangrugian ti trabaho idiay Japan, ngem pinadakkel ti pannakabalin ni Jehova ti maysa a “nasion” a buklen ti 167,000 nga agibumbunannag ti naimbag a damag.​—Isaias 60:22.

Idi immawagak iti Dios, sinungbatannak. Idi inayabannak, impangagko. Mariknami ken baket nga inaramidmi laeng ti pagrebbenganmi. Dakayo ngay? No umawag ti Namarsua kadakayo, sumungbatkayo kadi?

[Ladawan iti panid 28]

Dagiti Tohara ken dagiti dadduma a kaduada a payunir idiay Hawaii,1942

[Ladawan iti panid 29]

Dagiti annak ni Tohara idiay Gilead idi 1948

[Ladawan iti panid 31]

Naragsakda ta impangagda ti awag, 43 a tawenen nga agtartrabaho kas misionero da Shinichi ken Masako Tohara