Pannakipagrang-ay iti Organisasion ni Jehova iti Sud Africa
Kas insalaysay ni Frans Muller
IDI nakagtengkami ken manongko a David iti pangrabii a tren a masansan a paglugananmi iti estasion ti Cape Town, naklaatkami a makakita iti ballaag a “Puraw Laeng.” Nangabak ti Partido Nacionalista iti eleksion idi 1948 ket impakatda ti linteg ti apartheid.
Siempre, nabayagen nga ugali idiay Sud Africa ti panangidumduma ti rasa, kas met kadagiti kaaduan a pagilian idiay Africa bayat ti panawen ti kolonia. Ngem itan impatungpalen ti linteg, ket dikamin mapalubosan a makilugan kadagiti nangisit a taga-Sud Africa. Uppat a pulo ket uppat a tawen kalpasanna, simmardeng ti apartheid.
Kabayatan ti pannakaipatungpal ti apartheid, a nangidatag kadagiti karit iti panangitultuloy ti ministeriomi iti pamay-an a kayatmi, nagserbiak kas amin-tiempo a ministro dagiti Saksi ni Jehova. Iti agdama, iti edad a 65, malagipko pay laeng ti nakaskasdaaw a panagrang-ay ti organisasion ni Jehova iti makin-abagatan nga Africa, ken agyamanak gapu iti pribilehio a nakipagrang-ay iti dayta.
Nakristianuan a Kaugalian
Idi agtutubo pay ni tatangko, binigat a makalikaguman a basaenna a sipipigsa ti Biblia ken ni lolok. Idi agangay napatanor ni tatangko ti nauneg a panagayatna iti Sao ti Dios. Idi naipasngayak idi 1928, agserserbi ni tatangko iti konsilio ti Dutch Reformed Church idiay Potgietersrust. Iti dayta a tawen inikkan ni ulitegko iti libro a The Harp of God.
Nupay kasta, imbaga ni Tatangko ken ni Nanang a puoranna ti libro, gapu ta naggapu kano dayta iti maysa a sekta. Ngem indulinna, ket maysa nga aldaw idi nairana a pinidut ni Tatang dayta, nakaukrad iti paulo a ‘‘Tuoken Kadi ti Dios ti Asinoman?’’ Nupay siguradona nga ulbod dagiti Estudiante ti Biblia, kas awag kadagiti Saksi ni Jehova idi, naawis ti imatangna ket rinugianna a binasa. Dina pulos maisardeng a basaen daytoy. Idi bimmangon iti agsapa, kinunana: “Baket, agkedkedak man a mangaklon ngem adda kadakuada ti kinapudno.”
Iti sumuno nga aldaw, nagbisekleta ni Tatang iti 50 kilometro tapno mangala ti ad-adu pay a libro iti kaasitgan nga Estudiante ti Biblia. Masansan a mapuypuyatan nga agbasa. Pinadasna pay a kumbinsiren ti ministro ti Dutch Reformed maipapan kadagiti kinapudno ti Biblia a maad-adalna, a mangnamnama a mangaramid ti simbaan kadagiti panagbalbaliw. Napaay ti panagreggetna, gapuna naglusulos iti simbaan ket nangrugi a nangaskasaba a sireregta. Nagbalin a kapatgan iti biagna ti kinapudno ti Biblia ken ti kapatgan a banag iti pagtaenganmi. Iti kastoy a kasasaad ti dimmakelak.
Di nagbayag, nagbalin a payunir ni Tatang, wenno amin-tiempo a ministro. Adayo a lugar ti dinaliasatna babaen ti kadaanan a Model T Ford tapno mangasaba. Kalpasan ti sumagmamano a tawen, kapilitan a simmardeng a payunir gaput’ kasapulan ti dumakdakkel a pamiliami, ngem nagtalinaed nga aktibo unay iti trabaho a panangasaba. Iti dadduma a Domingo agdaliasatkami inggat’ 90 kilometro tapno kadduaenmi a mangasaba idiay ili ti Pietersburg.
Naballigi a Negosio
Idi agangay nanglukat ni tatang iti bassit a tiendaan. Nabiit a dimmakkel isu a nalukatan ti maikadua a paglakuan. Nakisugpon dagiti dadduma a nabaknang a mannalon ken Tatang, ket idi agangay nanglukatda iti paglakuan nga agpaay iti pakkiaw ken innem a tianggi a naipattopattok iti intero a lugar.
Timmipon ti dadduma kadagiti manongko iti negosio ket itan adda gundawayda a bumaknang. Nupay kasta, nangrugi a nagsagaba ti espiritualidadmi. Ad-addan a kaay-ayodakami dagiti taga-lubong a nangawis kadakami kadagiti padayada. Idi naripirip ni Tatang ti peggad, inummongna ti pamilia ket inkeddengna nga ilako ti negosio ken umakar sadi Pretoria tapno ad-adut’ maaramidanmi iti panagserbi ken Jehova. Nangibati iti maysa laeng a paglakuan, nga inaywanan dagiti trahador.
Nangrugi a nagpayunir da manongko a Koos ken David, ni manangko a Lina, kasta met ti inauna a manongko a makapaladingit nga ibaga, nga idi kamaudiananna pinanawanna ti pudno a panagdaydayaw. Iti maysa laeng a bulan idi 1942, nangbusbos ti sangapulo a miembro ti pamiliami iti 1,000 nga oras iti trabaho a panangasaba. Insimbolok ti dedikasionko ken Jehova babaen ti pannakaitaneb iti danum iti dayta a tawen.
No Apay Nasapa nga Insardengko ti Nageskuela
Idi 1944, kabayatan ti kangitingitan ti Gubat Sangalubongan II, ni Gert Nel, agdaldaliasat a manangaywan dagiti Saksi ni Jehova, inimtuodna no planok ti agpayunir. ‘‘Wen,’’ kinunak, ‘‘kalpasan iti dua a tawen, inton agturposak iti haiskul.’’
Iti panangutobna iti kapanunotan dagiti adu a Saksi ni Jehova iti daydi a tiempo, imballaagna: ‘‘Agannadka amangan no madanonannaka ti Armagedon nga agbasbasa pay laeng imbes a payunir.’’ Gapu ta diak kayat a mapasamak dayta kaniak, nagsardengak ket nagpayunirak idi Enero 1, 1945.
Ti damo a nakaitudingak ket idiay Vereeniging, asideg ti Johannesburg, ket kaduak da Piet Wentzel ken Danie Otto. Masansan a nasurok a 200 nga oras ti mabusbosko iti binulan iti panangasaba. Idi agangay, natudingan manen ni Piet idiay siudad ti Pretoria, ket masapul nga isardeng ni Danie ti agpayunir tapno tulonganna ti lakayen nga amana idiay talon. Siak laeng ti nabati a Saksi a mangaywan kadagiti 23 nga iyad-adalan iti Biblia idiay Vereeniging.
Di nagbayag, nakaawatak iti surat manipud sanga nga opisina a nangituding kaniak idiay Pretoria. Nupay diak maawatan idi damo no apay nga iyakardak, napanunotko met laeng a saan a nainsiriban nga agbati a maymaysa ti kurang kapadasanna a 17-años a kas kaniak. Kasapulak pay ti adu a pannakasanay di la ket ta maupayak.
Kalpasan a nagserbiak idiay Pretoria ken nakagun-od iti kasapulan a kapadasan, naawisak nga agbalin nga espesial payunir. Inyurnosmi ken Piet Wentzel kalpasanna ti mangipaay ti praktikal a panangsanay iti ministerio kadagiti agtutubo nga immay nagpayunir idiay Pretoria. Ni Piet ti natudingan idi kas agdaldaliasat a manangaywan iti dayta a lugar. Inasawana ni Lina a kabsatko idi agangay, ket agserserbida itan iti sanga nga opisina iti Sud Africa.
Maysa kadagidiay immay nagpayunir idiay Pretoria isu ni Martie Vos, maysa a napintas a balasang a napadakkel iti pamilia a Saksi. Nagginnustokami, ngem tin-edyerkam pay laeng, ubing pay unay tapno agassawa. Nupay kasta, idi naawatmi dagiti pakaitudinganmi iti sabali a lugar, intultuloymi ti nagsinnurat.
Panagserbi iti Bethel ken Panageskuela Idiay Gilead
Idi 1948, naawisak nga agserbi iti sanga nga opisina ti Watch Tower Society idiay Cape Town. Awan idi ti bukod a pagtaenganmi a 17 nga agtartrabaho iti tallo a maabangan nga opisina ken iti bassit a paktoria iti asideg. Nakidagus ti dadduma kadakami kadagiti pamilia, ken nagkasera dagiti dadduma.
Kada aldaw ti trabaho aguurnong dagiti 17 a kameng ti pamilia ti Bethel maipaay iti panagdayaw iti agsapa iti kuarto ti bassit a paktoria. Adu kadakami ti masapul nga asikasuenna ti bukodna a pangaldaw. Kalpasan ti agmalmalem a trabaho, agsublikami kadagiti dagusmi iti nadumaduma a paset ti Cape Town. Iti maysa kadagitoy a panagbiahe, kas nadakamaten, a naklaatkami ken manongko a David iti ballaag a, ‘‘Puraw Laeng.’’
Iti damo nga isasangpetko iti opisina idiay Cape Town, nabigbigko nga adu pay ti masapul nga adalek, gapuna inimtuodko ken Kabsat Phillips, ti manangaywan ti sanga: ‘‘Aniat’ aramidek tapno rumang-ay?’’
‘‘Frans,’’ insungbatna, “dimo pagdanagan ti irarang-ay. Basta makidanggayka!’’ Kanayon nga inaramidko dayta, ket naadalko a ti tao rumang-ay babaen ti pannakidanggay iti organisasion ni Jehova a mangipapaay ti naespirituan a taraon ken panangiwanwan.
Idi 1950, naawisak nga umatender iti maika-16 a klase ti Watchtower Bible School of Gilead tapno agsanay kas misionero. Masarakan idi ti eskuelaan iti South Lansing, Nueva York, agarup 400 kilometro iti ammianan ti Brooklyn, Nueva York. Bayat ti temporario a panagserbik iti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn, nakitak a mismo ti sentro ti makitkita nga organisasion ni Jehova. Ti naimpusuan a panagserbi dagidiay mangidadaulo sadiay ti nangpauneg ti panangipategko iti organisasion ni Jehova.
Ti Nagtultuloy a Ministeriok
Kalpasan panagsublik idiay Sud Africa, nadutokanak nga agserbi kas agdaldaliasat a manangaywan iti makin-amianan a Transvaal, a dimmakkelak. Kalpasan ti panagsinsinnuratmi iti innem a tawen, nagkasarkami ken Martie idi Disiembre 1952, ket nakikadua kaniak iti trabaho a panagdaliasat. Makapabang-ar ti panangapresiar dagiti Kristiano a kakabsat kadagiti panagbisitami.
Kas pangarigan, iti naminsan a panagserbimi iti kongregasion iti kataltalonan a lugar, nakipagtaengkami iti pamilia a nagpadispensar gaput’ kaawan ti gatas ti tsa wenno kape. Naammuanmi laengen nga inlakoda ti kakaisuna nga agpagpagatas a bakada tapno maaddaan iti umdas a kuarta a panggatang ti gasolina iti kasta maituloddakami kadagiti adayo a paset ti teritoriada tapno makasabaan dagiti mannalon. Anian a panangipategmi kadagiti kakasta a kakabsat!
No dadduma mariknak a diak kabaelan ti trabaho a panangaywan iti sirkito, nangruna ti panangtaming kadagiti parikut a pakairamanan dagiti nataengan. Naminsan napulkokanak ta imbagak ken Martie a dinto makmaklaat no agsublikami a payunir gaput’ kurang a kapadasak. Impanamnamana a maragsakan nga agserbi iti aniaman a benneg la ket ta makapagtalinaedkami iti amin-tiempo a ministerio.
Panunotenyo laengen ti pannakaklaatmi idi simmangpetkami iti sumaruno a kongregasion ken nakaawatkami iti surat a naglaon iti pannakadutokmi iti trabaho a panangaywan iti distrito! Aganay dua a tawen a linawlawmi ti Sud Africa ken Namibia, a maaw-awagan idi a Makin-abagatan a Laud nga Africa. Nupay kasta, gaput’ apartheid, masansan a narigat ti trabahomi. Masansan a dikam mapalubosan a sumrek iti il-ili dagiti nangisit ken no dadduma dikam makagun-od ti pammalubos nga agasamblea.
Idi 1960, kas pangarigan, nakagun-odkami iti pammalubos a mangangay iti kumbension distrito sadi Soweto. Nakagatangen dagiti nangisit a kakabsat manipud kadagiti adayo a kongregasion iti tiket ti tren ken bus tapno dumar-ay, ngem naammuan ti gobierno ti panggepmi ket imbabawida ti pammalubos. Siaannad a nagpatulongkami iti mannakigayyem a superintendente iti maysa nga ili a 20 kilometro ti kaadayona iti kabangibang ti Johannesburg. Siaasi nga impaayannakami kadagiti adayo a nasaysayaat a pasilidad, ket naaddaankami iti nagsayaat a kumbension a tinagiragsak ti nasurok a 12,000!
Anian a panagbalbaliw dagiti kasasaad kadagiti napalabas a tawen! Itan ta mawaswaswasen ti apartheid, mabalinmin ti agtataripnong a siwayawaya iti sadinoman a lugar dagiti nangisit, puraw, mestiso, wenno Indian. Isuamin, aniaman ti rasada, mabalinda ti agkakatugaw ken tagiragsaken ti panagkakabsat. Ti laeng naiduma a pagsasao ti manglapped no sadinot’ tarigagayan a pagtugawan ti maysa.
Nasaem a Leksion
Idi 1947, nagbasol iti nadagsen ni tatangko. Ti tiendaanna a masarakan iti 200 kilometro manipud pagtataenganda ken Nanang, ket nalugi gaput’ nakusit a panangimaton, isut’ gapuna a nagsubli tapno isun a mismo ti mangimaton iti dayta. Ti napaut a panaginnadayoda ken Nanang nagresulta iti pannakasulisogna. Kas banagna, isut’ nailaksid.
Impabigbig daytoy kaniak a saan nga umdas ti kinaregta iti kinapudno ti Biblia. Amin masapul a salimetmetanda dagiti prinsipio ti Biblia. (1 Corinto 7:5) Kalpasan ti adu a tawen, naisubli ni Tatang kas paset ti Nakristianuan a kongregasion ken nagserbi a simamatalek agingga iti ipapatayna idi 1970. Ti ingungotek nga ina nagtalinaed met a matalek agingga iti ipapatayna idi 1991.
Kanayonan a Bendision
Idi 1958, inatenderanmi ken Martie ti kadakkelan pay laeng a kumbension dagiti Saksi ni Jehova a naangay iti Yankee Stadium ken Polo Grounds idiay Nueva York. Maragsakankam unay ta pasetkami iti nakaskasdaaw nga organisasion ni Jehova. Ti pannakaitiponmi iti dakkel a bunggoy ti nasurok a 253,000 iti malem ti Domingo ket maysa a kapadasan a diminto pulos malipatan. Para kadakami, daytoy ket pudno a maysa a ‘dakkel a bunggoy a naggapu kadagiti amin a nasion’ a naummong a sitatalna. (Apocalipsis 7:9, 10) Nagbati ni Martie idiay Nueva York tapno tumabuno iti Eskuelaan ti Gilead, ket nagsubliak iti trabaho a panangaywan iti distrito idiay Sud Africa.
Idi 1959, kalpasan ti panagturpos ni Martie iti maika-32 a klase ti Eskuelaan ti Gilead, naawiskami nga agserbi iti sanga nga opisina ti Sud Africa, a masarakan idi iti asideg ti Elandsfontein, dayaen ti Johannesburg. Iti panaglabas dagiti tawen, nakitak ti panagrang-ay ti organisasion iti adu a pamay-an, nangruna ti irarang-ayna iti ayat ken empatia. Naadalko nga iwanwanwan ni Jehova ti organisasionna babaen ken Jesu-Kristo ken usarenna dagidiay mangitulnog kadagiti bagida.
Idi 1962, nagsubliak idiay Brooklyn, Nueva York, tapno tabunuan ti 10-bulan a branch training course. Nakatulong unay daytoy kaniak, ta idi 1967, nadutokanak a manangaywan ti sanga ti Sud Africa. Idi 1976, nadutokan dagiti Branch Committee, gapuna ita ti rebbengen nga agaramid kadagiti napateg a desision iti Sud Africa ket naipabaklay kadagiti lima nga aduan kapadasan a Kristiano a papanglakayen.
Panagbiag iti Sidong ti Apartheid
Inapektaran dagiti linteg ti apartheid ti panagandar ti sangami. Idi nabangon ti Elandsfontein Bethel Home idi 1952, kinalikaguman ti linteg ti pannakaipasdek ti kanayonan a patakder iti likud a pagdagusan dagiti nangisit ken mestiso a kakabsat. Kinalikaguman met ti linteg a maisina ti panganan dagiti puraw manipud kadagiti maaw-awagan nga African quarters. Kamaudiananna, naiyurnos a manganda iti kusina ti Bethel. Daytoy ti urnos ti pannangan idi dimtengkami iti Bethel idi 1959. Diak mairusok daytoy a panagsisina gaput’ rasa.
Idi agangay, imbabawi ti gobierno ti pammalubosna kadagiti kakabsat a nangisit nga agnaed kadagiti patakder iti likud ti Pagtaengan a Bethel. Dagitoy a kakabsat masapul nga agnaedda iti ili dagiti nangisit nga agarup 20 kilometro ti kaadayona. Dadduma ti nagkasera, dadduma met kadagiti otel a para kadagiti babbaro. Nagtultuloy daytoy di matarigagayan nga urnos iti adu a tawen.
Pannakapalawa ti Bethel
Kabayatanna, ti Elandsfontein Bethel masapul a mapalawa. Kalpasan a napalawa iti namitlo a daras, saanen a makaanay ti lote. Imbalakad ti Bagi a Manarawidwid a masapul a mangbirukkami iti lugar a sadiay mainanama a palubosandakami dagiti lokal nga autoridad a mangbangon iti Bethel complex a mabalin met a pagnaedan dagiti nangisit a kakabsattayo. Binigat nga ikararag ti pamilia ti Bethel a sapay koma ta luktan ni Jehova ti dalan maipaay iti daytoy.
Anian a ragsakmi idi nakasarakkami met laeng iti maitutop a lugar iti deppaar ti Krugersdorp, a lauden ti Johannesburg! Nupay kasta, nakalikagumankami manen a mangbangon iti naisina a patakder agpaay kadagiti nangisit a kakabsattayo. Nagtulnogkami ngem dikam napalubosan a pagnaeden ti nasurok a 20 a nangisit a tao sadiay. Pagyamanan unay ta idi ngalay ti 1980’s, nangrugi a nagbalbaliw dagiti bambanag. Pinalukayan ti gobierno dagiti nainget a linteg ti apartheid, ket ad-adu a nangisit, mestiso, ken Indian a kakabsat ti naayaban a kaduami nga agserbi iti Bethel.
Itan addaankamin iti naragsak, nagkaykaysa a pamilia ti Bethel, a ditoy mabalin dagiti kakabsat ti agtaeng iti sadinoman a patakder a tarigagayanda a pagtaengan, aniaman ti kolorda. Kasta met, kalpasan ti adu a tawen a panagregget, naipaayankam kamaudiananna iti legal a pannakabigbig kas maysa a relihion. Nabukelen ti maysa a legal nga asosasion a nairehistro kas ‘‘Dagiti Saksi ni Jehova iti Sud Africa.’’ Itan addaankamin kadagiti kakabsat nga autorisado a mangkasar, ket kadagiti lugar dagiti nangisit adun dagiti Kingdom Hall.
Anian a panagrang-ay ti organisasion ni Jehova manipud kadagidi al-aldaw a panagserbik iti sanga nga opisina ti Cape Town! Manipud bassit a pamilia ti 17 nga awanan Pagtaengan a Bethel, dimmakkelen ti pamiliami a buklen ti nasurok a 400 a miembro, nga addaan iti moderno a Bethel complex, kadagiti kompiuter, rotary press, ken napintas a Pagtaengan a Bethel! Wen, naaddaanak ti pribilehio a makipagrang-ay iti organisasion ni Jehova iti Sud Africa. Idi nangrugiak iti ministerio agarup 50 a tawenen ti napalabas nangrugikami manipud 400 nga agibumbunannag ti Pagarian ket itan agarup 55,000!
Agyamanak ken Jehova bayat ti napalabas a 39 a tawen ta naaddaanak iti manangsuportar nga asawa iti sibayko. “Ti kopak agliplipias.” (Salmo 23:5) Agyamankam ken Martie ta pasetnakam iti iturturong-espiritu nga organisasion ni Jehova ken determinadokam nga agtultuloy nga agserbi kenkuana iti balayna, iti Bethel, ken makidanggay iti umab-abante nga organisasionna.
[Dagiti mapa iti panid 19]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
ANGOLA
ZAIRE
ZAMBIA
ZIMBABWE
BOTSWANA
NAMIBIA
SWAZILAND
LESOTHO
SOUTH AFRICA
Pretoria
Johannesburg
Cape Town
Port Elizabeth
SOUTH ATLANTIC OCEAN
INDIAN OCEAN
MOZAMBIQUE CHANNEL
[Ladawan iti panid 20]
Da Piet Wentzel ken Frans Muller (kannigid) iti trabaho a panagpayunir idi 1945
[Ladawan iti panid 23]
Da Frans ken Martie Muller