Liklikanyo a Sibaballigi ti Silo ti Kinaagum
“Dagiti agpanggep a bumaknang matnagda iti sulisog ken iti maysa a silo.”—1 TIMOTEO 6:9.
1. Apay a rumbeng a maseknantayo maipapan kadagiti silo?
TI SAO a “silo” mabalin nga ipalagipna kadakayo ti maysa a mangnganup a mangipakpakat iti palab-og a pangtiliwna iti di mangipagpagarup a biktima. Nupay kasta, nalawag nga ipakita ti Dios a para kadatayo dagiti kapeggadan a silo ket, saan a dagiti kasta a literal a palab-og, no di ket dagiti mabalin a mangsilo kadatayo iti naespirituan ken iti moral. Nalaing ti Diablo a mangipakat iti kakasta a silo.—2 Corinto 2:11; 2 Timoteo 2:24-26.
2. (a) Kasanot’ panangtulong ni Jehova kadatayo tapno maliklikantayo dagiti napeggad a silo? (b) Ania a partikular a kita ti silo ti intay pangibaw-ingan iti atension ita?
2 Tulongannatayo ni Jehova babaen ti panangipakitana iti sumagmamano kadagiti adu ken nadumaduma a silo ni Satanas. Kas pangarigan, ballaagannatay ti Dios a mabalin a ti bibig, wenno ngiwattayo, ti mangsilo kadatayo no di nainsiriban, nagarasugas ti panagsaotayo, wenno no mangisawangtayo iti di rumbeng. (Proverbio 18:7; 20:25) Ti kinatangsit mabalin nga agbalin met a maysa a silo, kasta met ti pannakikadua kadagiti nalaka nga agpungtot. (Proverbio 22:24, 25; 29:25) Ngem intay ibaw-ing ti atensiontayo iti sabali pay a silo: “Dagiti agpanggep a bumaknang matnagda iti sulisog ken iti maysa a silo ken iti adu a minamaag ken makaranggas a tarigagay, a mangipalned kadagiti tao iti pannakadadael ken pannakapukaw.” (1 Timoteo 6:9) Ti adda iti likudan dayta a silo wenno ti nakaibatayanna mabalin a magupgop iti sao a “kinaagum.” Nupay masansan nga agminar ti kinaagum iti panagtarigagay a bumaknang, ti kinaagum iti kinapudnona, ket maysa a silo nga adut’ langana.
Ballaagannatayo ni Jehova Maipapan iti Peggad
3, 4. Ania a leksion maipapan iti kinaagum ti isuro ti nagkauna a pakasaritaan ti tao?
3 Iti simple a pannao, ti kinaagum ket maysa a napalalo wenno aglablabes a panagtarigagay a maaddaan iti ad-adu pay, kuarta man, sanikua, pannakabalin, sekso, wenno dadduma pay a banag. Saan a datayo ti immuna a naipasango iti peggad ti silo ti kinaagum. Idi un-unana nga aldaw idiay minuyongan ti Eden, nasiluan ni Eva iti kinaagum ket kalpasanna ni Adan. Ti asawa ni Eva nga ad-adu ti padasna iti biag, ket binilin a mismo ni Jehova. Impaayan ida ti Dios iti paraiso a pagtaengan. Mabalinda a tagiragsaken ti nawadwad a nasayaat ken nadumaduma a taraon, nga agtaud iti di namulitan a daga. Mabalinda ti mangnamnama a maaddaan kadagiti perpekto nga annak, a kaduada nga agbiag ken agserbi iti Dios iti agnanayon. (Genesis 1:27-31; 2:15) Saan kadi nga umdas daytan a mangpennek iti asinoman a tao?
4 Nupay kasta, ti pannakagun-od ti maysa a tao iti umdas dina malapdan ti kinaagum iti panagbalinna a silo. Nasiluan ni Eva iti panagtarigagayna nga agbalin a kas iti Dios, a maaddaan iti ad-adu a wayawaya ken mangikeddeng kadagiti bukodna a pagalagadan. Agparang a di masinaan ni Adan ti napintas nga asawana, uray no aniat’ mapasamak. Yantangay nasiluan ti kinaagum uray dagitoy a perpekto a tao, maawatanyo no apay a mabalin a pagpeggadennatay ti kinaagum.
5. Kasano kapateg kadatayo ti panangliklik iti silo ti kinaagum?
5 Masapul nga agaluadtayo tapno dinatay masiluan ti kinaagum agsipud ta ballaagannatayo ni apostol Pablo: “Dikay ammo aya a dagiti nakillo didanto tawiden ti pagarian ti Dios? Dikay koma maallilaw. Uray dagiti mannakiabig, uray dagiti agrukbab kadagiti didiosen, uray dagiti mannakikamalala, uray dagiti binabai, uray dagiti lallaki a makikaidda kadagiti lallaki, uray dagiti mannanakaw, uray dagiti naagum . . . didanto tawiden ti pagarian ti Dios.” (1 Corinto 6:9, 10) Kinuna pay ni Pablo kadatayo: “Ti pannakikamalala ken ti amin a kita ti kinarugit wenno ti kinaagum saan man la koma a madukit kadakayo.” (Efeso 5:3) Gapuna, saan man la koma a pagsasaritaan ti kinaagum tapno laeng mapennek ti imperpekto a lasagtayo.
6, 7. (a) Aniada a pagarigan iti Biblia ti mangipaganetget iti kinabileg ti kinaagum? (b) Apay a rumbeng a pakaballaagantayo dagidiay a pagarigan?
6 Nangilanad ni Jehova iti adu a pagarigan a pakaballaagantayo maipapan iti peggad ti kinaagum. Laglagipenyo ti kinaagum ni Acan. Kinuna ti Dios a masapul a madadael ti Jerico, ngem isuamin a balitok, pirak, gambang, ken landok nga adda sadiay masapul a maipan iti pagidulinan ti gamengna. Idi damo mabalin nga awan panggep ni Acan a mangsalungasing iti dayta a bilin, ngem siniluan ti kinaagum. Idi addan idiay Jerico, kasla ketdin adda iti maysa a paglakuan a nakakitaanna kadagiti di nakappapati a baratilio, agraman ti napintas a pagan-anay a kasla maibagay unay kenkuana. Idi nangala iti balitok ken pirak nga aggatad iti rinibo a doliar, mabalin a kinunana iti unegna, ‘Naggasatak ketdin! Kaslaak la nagtakaw.’ Kinapudnona maysa a panagtakaw dayta! Iti panangkalikagumna kadagiti banag a nairanta a madadael wenno maiyawat, tinakawanna ti Dios, ket ti biag ni Acan ti kasukat dayta. (Josue 6:17-19; 7:20-26) Laglagipenyo met ti inaramid da Giezi ken Judas Iscariote.—2 Ar-ari 5:8-27; Juan 6:64; 12:2-6.
7 Ditay koma liplipatan a dagiti tallo a nadakamat iti ngato saanda a pagano a di makaammo kadagiti pagalagadan ni Jehova, no di ket dedikadoda iti Dios. Naimatanganda dagiti milagro nga umanay koman a nangipaganetget kadakuada iti pannakabalin ti Dios ken iti kinapateg ti panangtaginayon iti anamongna. Nupay kasta, ti silo ti kinaagum inrubona ida. Mabalin a madadael met ti pannakirelasiontayo iti Dios no pasiluantayo iti aniaman a kita ti kinaagum. Ania dagiti kita wenno porma ti kinaagum a mabalin a nangnangruna a napeggad kadatayo?
Masiluan ti Kinaagum iti Kinabaknang Wenno Sanikua
8. Ania a ballaag ti ipaay ti Biblia maipanggep iti kinabaknang?
8 Adu a nalawag a ballaag manipud Biblia ti nangngeganen ti kaaduan a Kristiano maibusor iti panagayat iti kinabaknang, panagtarigagay a bumaknang. Apay a diyo repasuen ti sumagmamano kadagitoy, kas masarakan idiay Mateo 6:24-33; Lucas 12:13-21; ken 1 Timoteo 6:9, 10? Mabalin a pagarupenyo nga awaten ken sursurotenyo ti kasta a balakad, ngem saan aya nga uray da Acan, Giezi, ken Judas nalabit imbagada met nga umanamongda iti dayta? Nalawag a saan nga umdas ti yaanamong laeng. Masapul nga agannadtayo tapno dinatay maapektaran ti silo ti kinaagum iti kinabaknang wenno sanikua iti inaldaw a panagbiagtayo.
9. Apay a rumbeng a sukimatentayo ti kababalintayo no maipapan iti panaggatang?
9 Iti inaldaw a panagbiag, masansan a gumatangtayo—iti taraon, kawes, ken bambanag a kasapulan iti pagtaengan. (Genesis 42:1-3; 2 Ar-ari 12:11, 12; Proverbio 31:14, 16; Lucas 9:13; 17:28; 22:36) Ngem iparparegta ti lubong ti komersio ti panagtarigagay iti ad-adu ken kabaruan a bambanag. Adu a pablaak kadagiti pagiwarnak, magasin, ken TV ti di madmadlaw a nairanta a mangparegta iti kinaagum. Mabalin a masarakan met ti kakasta a pangallukoy kadagiti paglakuan ti blosa, amerikana, bestida, sueter, baro a sapatos, elektroniko nga alikamen, ken kamera. Nainsiriban a saludsodan dagiti Kristiano ti bagbagida, ‘Nagbalinen kadi a tampok wenno kangrunaan a pakaragsakan iti biagko ti panaggatang?’ ‘Talaga kadi a kasapulak dagiti kabaruan a banag a makitak, wenno ti kadi lubong ti komersio agimulmula laeng kadagiti bukel ti kinaagum kaniak?’—1 Juan 2:16.
10. Ania a silo ti kinaagum ti nangnangruna a napeggad kadagiti lallaki?
10 Ti panaggatang ti kasla kadawyan a silo kadagiti babbai, idinto ta ti panagurnong iti adu a kuarta ti kadawyan a pakaipalab-ogan ti nakaad-adu a lallaki. Inyilustrar ni Jesus daytoy a silo babaen ti pangngarig maipapan iti maysa a baknang a tao nga idinto a dakkel la ngaruden ti masapsapulanna inkeddengna pay a ‘rakraken dagiti kamaligna ket mangbangon kadagiti daddadakkel a pagipempenanna iti amin nga apitna ken gamengna.’ Impakita ni Jesus ti pagdaksan dayta: “Kitaenyo ket agaluadkayo iti amin a kita ti kinaagum.” (Lucas 12:15-21) Nabaknangtayo man wenno saan, masapul nga ipangagtayo dayta a balakad.
11. Kasano a masiluan ti maysa a Kristiano iti kinaagum iti adu a kuarta?
11 Ti kinaagum iti adu a kuarta, wenno kadagiti banag a magatang ti kuarta, ket masansan a sisisikap a maiparparegta. Mabalin a maiparang ti maysa a pamay-an iti nadaras a panagbaknang—nalabit maminsan iti unos ti panagbiag a gundaway a pananggun-od iti pinansial a kinatalged babaen ti napeggad a panagpuonan. Wenno mabalin a masulisog ti maysa a tao nga agsapul iti kuarta babaen ti sinasaur wenno ilegal nga aramid iti negosio. Mannakabalin ken mangsilo daytoy nga inaagum a tarigagay. (Salmo 62:10; Proverbio 11:1; 20:10) Iti uneg ti kongregasion Kristiano, adda dagiti nangirugi iti negosio a mangnamnamada a dagiti managtalek a kakabsatda ti agbalinto a kangrunaan a sukida. No ti panggepda ket saan laeng a basta mangipaay iti kasapulan a produkto wenno serbisio babaen ti ‘panagtrabaho, nga aramidenda ti naimbag babaen ti imada,’ no di ket tapno daras a makabiruk iti kuarta iti pagdaksan dagiti padada a Kristiano, no kasta agtigtignayda gapu iti kinaagum. (Efeso 4:28; Proverbio 20:21; 31:17-19, 24; 2 Tesalonica 3:8-12) Ti kinaagum iti kuarta ti nangiturong kadagiti dadduma nga agsugal babaen ti paripa (raffles), sweepstakes, wenno loteria. Dagiti dadduma, a saan a rasonable ken awanan iti pannakipagrikna, sidadarasudos nga agidarumda iti pangukoman a mangnamnamada iti dakkel a gunggona wenno bayad.
12. Apay nga ammotayo a mapagballigian ti kinaagum iti kinabaknang?
12 Dagitoy ket benneg a maikanatad a pangsukimatantayo iti bagitayo tapno sipupudno a makitatayo no agtigtignay ti kinaagum kadatayo. Uray no adda kinaagum kadatayo, mabalintay ti agbalbaliw. Laglagipenyo a nagbalbaliw ni Zaqueo. (Lucas 19:1-10) No masarakan ti maysa nga adda kenkuana ti kinaagum iti kinabaknang wenno sanikua, rumbeng a determinado a lumapsut iti dayta a silo, kas ken Zaqueo.—Jeremias 17:9.
Kinaagum iti Dadduma Pay a Benneg ti Biag
13. Ania a sabali pay a silo ti kinaagum ti pangiturongan ti Salmo 10:18 iti atensiontayo?
13 Dagiti dadduma nalaklakada a mailasin ti peggad ti kinaagum iti kuarta wenno sanikua ngem iti dadduma a wagas. Sigun iti maysa a diksionario iti Griego, ti grupo dagiti sao a naipatarus a “kinaagum” wenno “kinabuklis” kaipapanannat’ “‘panagtarigagay iti ad-adu pay,’ no iti pannakabalin kdpy. kasta met iti sanikua.” Wen, mabalin a masiluantayo babaen ti siaagum a panagtarigagay a mangituray kadagiti sabsabali, nalabit tapno pagkintayegen ida iti babaen ti autoridadtayo.—Salmo 10:18.
14. Kadagiti ania a benneg a makadangran ti panagtarigagay iti pannakabalin?
14 Sipud pay idi un-unana nga aldaw nga iturturayan dagiti imperpekto a tao dagiti sabsabali. Impakpakauna ti Dios ti maysa a nakalkaldaang a bunga ti panagbasol ti tao, nga adunto dagiti lallaki a ‘mangituray’ iti assawada. (Genesis 3:16) Nupay kasta, saan laeng nga iti uneg ti pagassawaan a masarakan ti kastoy a pagkapuyan. Rinibo a tawen kalpasanna, kinuna ti maysa a mannurat ti Biblia a “ti maysa a tao addaan pannakabalin iti sabali a maipaay iti pagdaksanna.” (Eclesiastes 8:9) Nalabit pagaammoyo a pudno daytoy iti tay-ak ti politika ken militaria, ngem mabalin ngata nga iti pannakilangentayo kadagiti sabsabali, agpagustayo a maaddaan iti ad-adu a personal a pannakabalin wenno kontrol?
15, 16. Kadagiti ania a wagas a ti maysa a Kristiano mabalin a masiluan iti panagtarigagay iti ad-adu a pannakabalin? (Filipos 2:3)
15 Makilanglangentayo amin kadagiti dadduma a tattao—iti mismo a pamiliatayo wenno kadagiti kabagian, iti panggedantayo wenno idiay eskuelaan, kadagiti gagayyem, ken iti kongregasion. Mabalin a no dadduma, wenno masansan, adda pasettayo iti panangikeddeng no ania ti rumbeng nga aramiden, kasta met no kasano ken kaano nga aramiden. Saan met ketdi a dakes dayta. Ngem, aglablabes kadi ti panangusartayo iti autoridad a mabalin nga ikuttayo? Ti laeng kadi pangngeddengtayo ti kayattayo a masurot a kankanayon? Masansan a kasta ti kababalin dagiti manedyer wenno among a taga-lubong, a nalikmutda kadagiti tao a wen la a wen, a bumdengda a mangipaay kadagiti maisupadi a kapanunotan ken mangkarit iti nailubongan a pannakabalin (kinaagum) dagiti superiorda.
16 Maysa daytoy a silo a masapul a liklikan iti pannakilangen kadagiti pada a Kristiano. Kinuna ni Jesus: “Ammoyo a dagiti panguluen dagiti nasion agturayda kadakuada ket dagiti natan-ok agbilinda a situturay kadakuada. Ngem kadakayo saanto a kasta; no di ket ti siasinoman nga agtarigagayto nga isu ti kadakkelan kadakayo, isunto ti agserbi kadakayo.” (Mateo 20:25, 26) Rumbeng nga ipakita dagiti Kristiano a panglakayen ti kasta a kinapakumbaba iti pannakilangenda iti maysa ken maysa, kadagiti ministerial nga adipen, ken iti arban. Kas pangarigan, aganninaw kadi ti panagtarigagay iti pannakabalin no makiuman ti maysa a manangidaulo a manangaywan kadagiti padana a panglakayen kadagiti laeng babassit a banag ngem isu ti mangaramid kadagiti amin a kangrunaan a pangngeddeng? Pudno met laeng kadi a situtulok a mangipabaklay iti annongen kadagiti sabsabali? Mabalin a tumaud dagiti parikut no ti ministerial nga adipen a mangidadaulo iti taripnong sakbay ti panangasaba iti tay-ak di nainkalintegan nga ipapilitna ti urnosna, a mangaramid pay ketdi kadagiti paglintegan.—1 Corinto 4:21; 9:18; 2 Corinto 10:8; 13:10; 1 Tesalonica 2:6, 7.
17. Apay a maikanatad nga usigen ti taraon no silo ti kinaagum ti pagsasaritaan?
17 Ti taraon ti maysa pay a benneg a pakasiluan ti adu iti kinaagum. Siempre, natural laeng ti mangtagiragsak iti pannangan ken panaginum; anamongan dayta ti Biblia. (Eclesiastes 5:18) Nupay kasta, kadawyan a dumakkel ti tarigagay mainaig itoy a banag iti panaglabas ti tiempo, nga uray la agtungpal iti panaglablabes. No di rumbeng a pakaseknan daytoy dagiti adipen ti Dios, apay ngarud a kunaen ti Sao ni Jehova idiay Proverbio 23:20: “Dika makitipon kadagiti mangnginum iti arak, kadagiti narawet nga agsida ti lasag”? Kasanotay ngarud a maliklikan daytoy a silo?
18. Ania a panangsukimat iti bagi no maipapan iti taraon ken inumen ti mabalin nga aramidentayo?
18 Saan nga ibalbalakad ti Dios a suroten dagiti tattaona ti nainget ken sistematiko a plano iti taraon. (Eclesiastes 2:24, 25) Ngem dina met anamongan ti panangipangpangruna iti pannangan ken panaginum iti panagpapatang ken planotayo. Nasayaat no saludsodantay ti bagbagitayo, ‘Masansan kadi a napalalo ti gagarko no kasta nga agestoriaak maipapan iti kinnanko wenno planok a kanen?’ ‘Kanayon la kadi a taraon ken inumen ti adda iti ngiwatko?’ Maysa pay a pangrukodan isu ti no kasanot’ reaksiontayo no nangantayo a saan a datayo ti nagsagana wenno nagbayad, nalabit no adda nangsangaili kadatayo wenno no adda naisagana a taraon iti Nakristianuan a panagtitipon. Adda kadi ugalitayo a mangan iti ad-adu ngem iti sigud? Malagiptayo nga impalubos ni Esau nga agbalin a napateg unay kenkuana ti taraon, iti agnanayon a pagdaksanna.—Hebreo 12:16.
19. Kasano nga agbalin a parikut ti kinaagum iti seksual a pagragsakan?
19 Inlawlawag ni Pablo kadatayo ti maysa pay a silo: “Ti pannakikamalala ken ti amin a kita ti kinarugit wenno ti kinaagum saan man la koma a madukit kadakayo, kas mayannugot iti nasantuan nga ili.” (Efeso 4:17-19; 5:3) Pudno unay, mabalin a tumanor ti kinaagum iti seksual a pagragsakan. Siempre, daytoy a pagragsakan ket saan a dakes iti uneg ti pagassawaan. Ti nasinged a panagayat a naisinggalut iti daytoy a ragsak adda pasetna iti panangtulong kadagiti agassawa nga agtalinaed a nadekket iti maysa ken maysa iti panaglabas ti adu a tawen a panagtiponda. Nupay kasta, manmano ti mangilibak a nalabes ti panangipaganetget ti lubong ita iti sekso, nga iparparangna kas normal dagiti bambanag nga iti kinapudnona iyanninawna ti kinaagum a dinakamat ni Pablo. Ti kasta a di umiso a panangmatmat iti seksual a pagragsakan ket nangnangruna nga anamongan dagidiay agbuybuya iti imoralidad ken bomba a kadawyan a makita ita kadagiti adu a sine, video, ken magasin, kasta met kadagiti pagpalpaliwaan.
20. Kasano a maipakita dagiti Kristiano a nasiputda iti peggad ti kinaagum kadagiti seksual a bambanag?
20 Ti salaysay maipapan iti basol ni David a nakairamanan ni Bat-seba ipakitana a ti maysa nga adipen ti Dios mabalin a masiluan ti kinaagum iti sekso. Nupay nawaya nga agsagrap iti ragsak iti mismo nga asawana, impalubos ni David a tumanor ti maiparit a seksual a tarigagay. Idi nakitana ti kinapintas ti asawa ni Uria, saanna a pinengdan ti panunot—ken tignayna—a makikaidda ken ni Bat-seba. (2 Samuel 11:2-4; Santiago 1:14, 15) Wen, masapul a liklikantayo daytoy a kita ti kinaagum. Uray iti uneg ti pagassawaan rumbeng nga idian ti kinaagum. Ramanen daytoy ti panangilaksid kadagiti aglablabes a seksual nga aramid. Ti asawa a lalaki a determinado a mangliklik iti kinaagum iti daytoy a banag sipupudno a maseknan iti asawana, isu nga aniaman ti ikeddengda nga agassawa maipapan iti panagplano ti pamilia, saan nga ibilang ti lalaki ti bukodna a pagragsakan a napatpateg ngem ti agdama wenno masanguanan a salun-at ni baketna.—Filipos 2:4.
Agtalinaed a Determinado a Mangliklik iti Kinaagum
21. Apay a di rumbeng a maupaytayo iti panangsalaysaytayo iti kinaagum?
21 Saan a mangipapaay ni Jehova kadagiti balakad wenno ballaag gapu ta awan panagtalekna kadatayo. Ammona a tarigagayan dagiti napasnek nga adipenna ti agserbi kenkuana a sisusungdo, ken agtalek nga itultuloy ti kaaduan kadakuada nga aramiden dayta. Maipapan iti ilina, maibagana ti kas iti imbagana maipapan ken Job iti pannakisaona ken Satanas: “Inutobmo ni adipenko a Job, ta awan ti umasping kenkuana idiay daga, maysa a napalungdo ken nalinteg a lalaki, maysa a managaligaget iti Dios ken liklikanna ti dakes?” (Job 1:8) Ti naayat, managtalek a nailangitan nga Amatayo pakdaarannatayo maipapan kadagiti napeggad a silo, kas dagidiay mainaig kadagiti nadumaduma a kita ti kinaagum, agsipud ta kayatna nga agtalinaedtayo a nadalus ken matalek kenkuana.
22. Aniat’ rumbeng nga aramidentayo no ti panagadaltayo impakitana nga adda personal a pagpeggadan wenno pagkapuyantayo?
22 Addaan ti tunggal maysa kadatayo iti natawid a pagannayasan iti kinaagum, ken mabalin nga ad-adda a napatanortay daytoy iti sidong ti impluensia ti dakes a lubong. Aniat’ aramidenyo no iti panagadaltayo iti kinaagum—iti kinabaknang, sanikua, pannakabalin ken autoridad, taraon, wenno seksual a pagragsakan—maamirisyo nga adda pagkapuyanyo? No kasta ipapusoyo ti balakad ni Jesus: “No ti imam ti makaited kenka ti pakaitibkolam, putdem; ta nasaysayaat kenka ti sumrek a pawad iti biag, ngem iti adda dua nga imam ket mapanka idiay Gehenna.” (Marcos 9:43) Balbaliwanyo ti kababalin wenno dagiti interesyo no kasapulan. Liklikanyo ti makapapatay a silo ti kinaagum. Iti kasta, iti tulong ti Dios, mabalin a ‘makastrekkayo iti biag.’
Aniat’ Naadalko?
◻ Apay a rumbeng a maseknantayo maipapan iti silo ti kinaagum?
◻ Kadagiti ania a wagas a masiluannatayo ti kinaagum iti kinabaknang wenno sanikua?
◻ Kasano a ti kinaagum iti dadduma pay a benneg ti biag mangipasango kadagiti pudpudno a peggad?
◻ Ania komat’ kababalintayo maipapan iti aniaman a pagkapuyantayo mainaig iti kinaagum?