Masalaknibandakay Aya Dagiti Anting-anting?

ADDA kristal nga ibulbulsa ti maysa a lalaki a taga-Brazil. Adda suerte a sinsilio a tugottugot ti maysa nga atleta nga Americano. Nakabitin iti ngatuen ti katre iti pagtaengan ti maysa a pamilia a taga-Irlandia ti krus ni Santa Brigida. Riniwriw ti agus-usar iti kakasta a banag kas anting-anting wenno anib.a Patienda a ti panangikut kadagitoy nga anting-anting salaknibanna ida kontra iti dakes ken mangyeg kadakuada iti naimbag a gasat.

Alaentayo a pagarigan ti Brazil. Sigun iti magasin a Veja, adu a taga-Brazil ti mangitugtugot “kadagiti gingginammol ken medio napapateg a bato nga addaan kano iti bileg a mangawis iti gasat ken mangted iti pisikal ken mental a pigsa iti akinkukua kadagitoy.” Gapu iti panagamakda a mapagpungtot dagiti pannakabalin ti okulto, dagiti dadduma iti dayta a pagilian mangikabilda iti relihiuso nga emblema wenno teksto iti diding ti pagtaenganda. Usaren pay ketdi dagiti dadduma ti Biblia kas sagrado nga anting-anting; iparangda dayta iti lamisaan, a nakaukrad a kanayon idiay Salmo 91.

Iti makin-abagatan nga Africa, maus-usar met ti muti, wenno tradisional nga agas, saan laeng a gapu ta nabirtud, no di ket kas salaknib kontra iti dakes a gasat. Ti sakit, ipapatay, parikut iti kuarta, ken uray ti napaay nga ayat masansan nga ipagarupda a resulta ti panangilunod dagiti kabusorda wenno gapu iti saanda a panangay-ayo kadagiti natayen nga inapoda. Kadawyan a magun-odan ti muti iti maysa nga arbulario iti away, a mamaglalaok kadagiti paspaset dagiti mula, kaykayo, wenno animal nga aramidenna a pauli. Nupay kasta, makapainteres ta saan laeng a kadagiti away a maus-usar ti muti; sapasap a maar-aramid dayta kadagiti siudad ti Sud Africa. Karaman dagiti negosiante ken dagiti nagturpos iti unibersidad kadagidiay agpampannuray iti muti.

Kadawyan met ti panangsapul iti naimbag a gasat kadagiti pagilian ti Europa. Ipadamag kadatayo ti libro nga Studies in Folklife Presented to Emyr Estyn Evans: “Manmano ti parokia wenno ili idiay Irlandia nga awanan kadagiti sapatos ti kabalio a nailansa kadagiti mismo wenno iti ngato dagiti ruangan ti sumagmamano a pagtaengan wenno patakder.” Ad-adda pay a kadawyan iti dayta a pagilian dagiti krus a naaramid iti rush (maysa a kita ti mula) a nakabitin iti ngato dagiti katre ken ruangan tapno mangyeg iti naimbag a gasat. Kunaen dagiti managpaliiw nga, iti pammarang, adu a taga-Irlandia ti kasla saan unay a napasnek maipapan iti kakasta nga an-anito. Nupay kasta, manmano ti mangiwaksi a mamimpinsan kadagita.

Ti Panangsapul iti Salaknib

Aniat’ pakaallukoyanda iti kakasta nga an-anito? Mabalin a kasla pennekenda ti normal a pannakasapul ti tao iti kinatalged. Ta mano aya ti natalged iti mismo a pagtaenganda, aglalo iti pannagna kadagiti lansangan iti rabii? Maysa pay, adut’ marigatan nga agbiruk iti pagbiag ken mangaywan kadagiti annak. Wen, agbibiagtayo iti awagan ti Biblia a “panawen ti riribuk.” (2 Timoteo 3:1, The New English Bible) Natural laeng ngarud a tarigagayan unay dagiti tao ti salaknib.

Mabalin a pudno daytoy nangruna kadagiti lugar a nalatak dagiti nadumaduma a kita ti espiritismo ken salamangka. Ti panagbuteng kadagiti maipagarup nga espiritu dagiti natay wenno ti panagbalin a biktima ti lunod ti kabusor nalabit pagbalinenna ti makunkuna a salaknib nga ipaay ti anting-anting wenno anib a napateg unay. Iti aniaman a pamay-an, kuna ti The World Book Encyclopedia: “Adda dagiti pagbutbutngan ti kaaduan a tao a mangriribuk kadakuada. Makatulong dagiti an-anito a mangparmek iti kakasta a panagamak babaen ti panangipaayda iti kinatalged. Ipanamnamada kadagiti tattao a maalada ti kayatda ken maliklikanda ti riribuk.”

Ti Mapagduaduaan a Bileg Dagiti Anib

Gapuna, dagiti tattao iti intero a lubong agisuotda, mangitugotda, ken mangiparangda kadagiti nadumaduma a kita ken oha ti anib, galinggaling, ken anting-anting. Ngem nainkalintegan kadi a patien a makaipaay iti napaypayso a salaknib ti anting-anting nga inaramid ti tao? Adu kadagiti bambanag a kadawyan a maus-usar kas anting-anting ti naaramid kas komersial a produkto. Saan aya a minamaag ti panamati nga adda birtud ti maysa a banag a naaramid iti maysa a pabrika? Ken uray ti pauli nga insagana ti maysa nga arbulario iti away ket maysa laeng a panaglalaok dagiti gagangay a ramen​—ramut, yerba, ken dadduma pay a kas kadagitoy. Kasano a maaddaan iti bileg ti kasta a panaglalaok dagiti ramen? Maysa pay, adda kadi napaypayso a pammaneknek nga at-atiddog ti biag dagidiay agus-usar kadagiti anib​—wenno naragragsakda​—ngem dagidiay saan nga agus-usar? Saan kadi nga agsakit ken matay met dagidiay agar-aramid iti kakasta nga anting-anting?

Imbes a salakniban ken ikkanna dagiti tattao iti pannakabalin a mangtengngel iti biagda, ti inaanito a panagusar kadagiti anib ken anting-anting upayenna dagiti tattao a mangsango a sinanakman kadagiti parikutda ken paregtaenna ida a mangnamnama iti gasat a mangrisut kadagiti amin a parikutda. Ti panagtalek iti bileg ti anib ikkanna met ti agus-usar iti dayta ti ulbod a pannakarikna iti kinatalged. Mabalin a kunaen ti maysa a tao a nakainum a saan a maapektaran ti kinasiglatna nga agtigtignay ken dagiti abilidadna, ngem no padasenna ti agmaneho, mabalin a dangranna ti bagina wenno dagiti dadduma. Umasping iti dayta, ti agtalged iti bileg ti anib mabalin a dangranna ti bagina met laeng. Gapu iti panangipapanna nga isut’ masalakniban, mabalin nga isagmakna ti bagina wenno mangaramid kadagiti di nainsiriban a pangngeddeng.

Ti panagtalek iti bileg dagiti anib mangyeg iti dadduma pay a nakaro a peggad a di madmadlaw dagiti riniwriw nga agus-usar kadagitoy. Ania dagitoy a peggad, ken adda kadi umiso a wagas tapno maliklikan ti pannakadangran? Sungbatan ti sumaganad nga artikulo dagitoy a saludsod.

[Footnote]