Makimbasol?

TI IMMUNA a tao, ni Adan, ti nangipauso. Kalpasan a nagbasol kinunana iti Dios: “Ti babai nga intedmo a kaduak, inikkannak iti bunga ti kayo ket kinnanko.” No usigen, kinunana: “Saanko a basol dayta!” Kasta met laeng ti inaramid ti immuna a babai, ni Eva, idi kinunana: “Ti uleg​—inulbodnak ket nanganak.”​—Genesis 3:12, 13.

Iti kasta naipasdek ti padron idiay minuyongan ti Eden iti panagkedked dagiti tao a manungsungbat kadagiti bukodda nga aramid. Nakariknakay kadin iti kastoy? No tumanor dagiti parikut, dagdagus kadi a pabasolenyo dagiti dadduma? Wenno us-usigenyo kadi ti kasasaad tapno kitaen no siasino a talaga ti makimbasol? Iti inaldaw a panagbiag, nakalaklaka ti matnag iti silo nga ipabasol iti sabsabali dagiti nagbiddutantayo ken kunaen, “Saanko a basol dayta!” Usigentayo dagiti gagangay a kasasaad ken kitaen no ania ti pagduyosan nga aramiden ti dadduma a tattao. Napatpateg pay, panunotenyo a naimbag no aniat’ aramidenyo iti sidong dagiti umasping a kasasaad.

Parikut iti Kuarta

“Saanko a basol dayta​—dayta ket gaput’ ekonomia, nasikap a negosiante, nangina a gagatangen,” mabalin a kunaen ti dadduma no agsagabada iti nakaro a pinansial a parikut. Ngem rumbeng kadi a pabasolen dagitoy a makagapu? Nalabit nga intuggod ida dagiti di masinunuo a kasasaad iti mapagduaduaan wenno palpalaran a pannakigasanggasat iti negosio. No dadduma rimbawan ti kinaagum ti kinanainkalintegan, ken masarakan dagiti tattao ti bagbagida nga aglanglangoy iti di masinunuo a negosio, iti kasta nalaka a makemmeg dagiti pating. Malipatanda ti pagsasao a, “No ti maysa a banag ket agparang a kasla nakasaysayaat, masansan a saan a kasta ti kasayaatna.” Agsapulda kadagiti balakad a kayatda a mangngeg, ngem no rumigat ti biag, ipabasolda dayta iti dadduma. Nakalkaldaang ta mapasamak daytoy no dadduma uray iti kongregasion Kristiano.

Nasiluan ti dadduma iti di nainsiriban wenno makaallilaw pay ketdi a pagpuonan, kas ti panaggatang kadagiti diamante nga iti kinapudnona awan met, pananggastos kadagiti popular a programa iti telebision a dagus a naglumen, wenno pananggastos iti panangpapintas kadagiti daga a mailaklako a nagtungpal iti pannakalugi. Ket ti nalabes a panagtarigagay iti kinabaknang mabalin a kinullaapanna ti panunotda maipapan iti balakad ti Biblia: “Dagidiay determinado a bumaknang matnagda iti pannakasulisog ken iti maysa a silo . . . ket sinalputda ti intero a bagbagida iti adu nga ut-ot.”​—1 Timoteo 6:9, 10.

Mangituggod met iti pinansial a parikut ti di magawidan a panaggastos. Pampanunoten ti dadduma a rumbeng nga agbalinda a kas kadagiti tao nga adda kadagiti magasin maipapan iti kaudian a moda, agbakasion a mangbusbos iti adu a kuarta, mangan kadagiti nangina a restauran, ken gumatang kadagiti kaudian nga “ay-ayam” para kadagiti nataengan​—dagiti lugan para iti panagpalpaliwa, baluto, kamera, ken dagiti stereo nga alikamen. Siempre, inton agangay magun-odan ti dadduma dagitoy a bambanag babaen ti nasikap a panagplano ken panagurnong [iti kuarta]. Nupay kasta, mabalin a mailumlom iti utang dagidiay agganat a maaddaan kadagitoy. No kasta, makimbasol iti dayta? Nalawag nga inyaleng-alengda ti maikanatad a balakad iti Proverbio 13:18: “Kinapanglaw ken bain addanto iti daydiay agmadi iti pannakaisuro.”

Pannakaupay Kadagiti Annak

“Basol dagiti panglakayen no apay a tinallikudan dagiti annakko ti kinapudno,” mabalin a kunaen ti dadduma a nagannak. “Saanda unay nga inkaskaso dagiti annakko.”

Agpayso a pagrebbengan dagiti panglakayen nga ipastoran ken aywanan ti arban, ngem dagiti ngay nagannak a mismo? Mapagulidananda kadi iti panangipakita iti bunga ti espiritu ti Dios iti amin a pannakilangenda? Regular kadi ti pannakaangay ti panagadal ti Biblia iti pamilia? Naregta kadi dagiti nagannak nga agserserbi ken Jehova ken tultulonganda kadi dagiti annakda nga agsagana iti dayta? Naannadda kadi iti pakikadkaduaan dagiti annakda?

Umasping iti dayta, nalaka laeng a sawen ti maysa a naganak maipanggep iti aramid iti eskuelaan: “Basol dagiti mannursuro no apay a nakapuy ti anakko idiay eskuelaan. Saanda a kayat ti anakko. Sa nagbaba ti estandarte dayta nga eskuelaan.” Ngem sisisinged kadi ti pannakikomunikar ti naganak iti eskuelaan? Interesado kadi ti naganak iti kurikulum ken panagadal ti anakna? Nayeskediul kadi ti ad-adalenna iti pagtaengan, ket tultulonganna kadi no kasapulan? Mabalin ngata a ti kababalin wenno kinasadut iti biang ti anak wenno ti nagannak ti ramut ti parikut?

Imbes a pabasolen ti nagannak ti sistema ti eskuelaan, ad-adda a makagunggona no sipopositibo nga agtignayda tapno masiguradoda nga addaan dagiti annakda iti umiso a kababalin ken ap-aprobetsarenda dagiti gundaway nga agsursuro iti eskuelaan.

Pannakapaay a Rumang-ay iti Naespirituan

No dadduma makangngegtayo iti kastoy: “Natibtibkerak koma iti naespirituan, ngem saanko a basol no apay a saanak a kasta. Saandak met ngamin nga ikaskaso unay dagiti panglakayen. Awan unay gagayyemko. Awan ti espiritu ni Jehova iti daytoy a kongregasion.” Kabayatanna, addaan dagiti dadduma iti kongregasion iti gagayyem, nararagsakda, ken nasayaat ti irarang-ayda iti naespirituan; ken maparparaburan ti kongregasion iti panagrang-ay ken naespirituan a kinabaknang. Ngarud apay nga agparparikut dagiti dadduma?

Sumagmamano a tattao ti mayat nga agbalin a nadekket a kadua dagidiay mangipakpakita iti negatibo ken managreklamo a kababalin. Makapaupay unay ti natadem ken nasakit a sasao ken awan inggana a panagrekreklamo. Gapu ta saanda a kayat ti kumapsut iti naespirituan, mabalin a limitaran ti dadduma ti pannakikadkaduada iti kakasta a tattao. Gapu ta ipapanna a maysa daytoy a kinalamiis iti paset ti kongregasion, mabalin a rugian ti maysa ti umakar, umuna iti maysa a kongregasion, kalpasanna iti sabali, ken iti sabali pay. Kas kadagiti agakar-akar nga arban iti katantanapan ti Africa a kanayon nga agsapsapul iti narabraber a karuotan, dagitoy “managakar-akar” a Kristiano ket kankanayon nga agsapsapul iti maitutop a kongregasion. Anian a naragragsakda nga amang no ti naimbag a kababalin nga ik-ikutan ti dadduma a tattao ketdi ti kitaenda ken ikagumaanda nga iparangarang a naan-anay dagiti bunga ti espiritu ti Dios iti biagda!​—Galacia 5:22, 23.

Ar-aramiden daytoy ti dadduma babaen ti inggagara a panangikagumaanda a makisarita iti nagduduma a tao tunggal gimong idiay Kingdom Hall ken sipapasnek a padayawanda gapu iti nasayaat a maar-aramidanda. Mabalin a gapu iti kinasingpet dagiti annakna, kinaregular kadagiti Nakristianuan a gimong, nasayaat pannakaisaganana a komento iti Panagadal iti Pagwanawanan, kinamanagpasangbay gapu iti panangitukonna iti pagtaenganna a pakaangayan ti Panagadal iti Libro iti Kongregasion ken kadagiti gimong maipaay iti panagserbi iti tay-ak, ken dadduma pay. No ikagumaanyo a kitaen dagiti nasayaat a kababalin nga iti damo malingdan ti kinaimperpekto, awan duadua a masarakanyo dagitoy a nasayaat a kababalin kadagiti Kristiano a kakabsatyo. Ipategdakayto gapu iti daytoy, ken masarakanyonto a dikay maawanan kadagiti nasungdo a gagayyem.

Ti Ultimo a Pambar

“Pagayatan ti Dios dayta.” “Pabasolenyo ti Diablo.” Nalabit a ti ultimo a pambar isut’ panangpabasol iti Dios wenno ti Diablo kadagiti bukodtayo a pagkamkamalian. Agpayso a maimpluensiaan ti Dios wenno ni Satanas ti dadduma a pasamak iti biagtayo. Nupay kasta, mamati dagiti dadduma a gistay amin a banag, naimbag man wenno dakes, iti biagda ket resulta ti pannakibiang ti Dios wenno ni Satanas. Kasla ket ’tay amin a mapaspasamak kadakuada ket saan a resulta ti bukodda nga aramid. “No kayat ti Dios a maaddaanak iti dayta a baro a kotse, siguraduenna a magun-odko dayta.”

Masansan nga agbibiag a sipepeggad dagiti kasta a tattao, a mangar-aramidda kadagiti pangngeddeng maipapan iti pinansial ken dadduma pay a namnamaenda nga aywanan ida ti Dios. No ti di nainsiriban a panagtignayda ket agtungpal iti didigra, iti panagbiag wenno iti sabali pay a pamay-an, pabasolenda ti Diablo. Ti panagdarasudos a mangaramid iti banag a di umuna a ‘pattapattaen ti magastos’ ket kalpasanna pabasolen ni Satanas no mapaay, wenno dakdakes pay, namnamaen a makibiang ni Jehova, ket saan laeng a kinatangsit no di pay ket maikaniwas iti Kasuratan.​—Lucas 14:28, 29.

Pinadas ni Satanas nga aramiden a kastoy ti panagpampanunot ni Jesus ken saan a manungsungbat kadagiti aramidenna. Maipanggep iti maikadua a pannulisog, kastoy ti nailanad iti Mateo 4:5-7: “Idin impan ti Diablo iti nasantuan a siudad, ket insaadna iti kangatuan a paset ti templo ket kinunana kenkuana: ‘No sika ket anak ti Dios, itappuakmo ta bagim; ta adda a naisurat, “Mangtedto iti bilin kadagiti anghelna maipapan kenka, ket sakruyendakanto kadagiti im-imada, tapno iti uray kaano dikanto maidungpar ta sakam iti bato.” ’” Ammo ni Jesus a dina manamnama ni Jehova a makibiang no aramidenna dayta nalawag a kinamauyong, panagpakamatay pay ketdi, nga addang. Gapuna, insungbatna: “Adda a naisurat, ‘Dika subsuboken ni Jehova a Diosmo.’”

Dagidiay agduyos a mangpabasol iti Diablo wenno iti Dios gapu iti mapagduaduaan nga aramidda ket umaspingda unay kadagiti mamati iti astrolohia, a mangisuksukat laeng iti Dios wenno iti Diablo kadagiti bituen. Gapu ta naan-anay a patienda a gistay amin a mapaspasamak ket saanda a kabaelan a kontrolen, nalipatanda ti simple a prinsipio a nailanad iti Galacia 6:7: “Aniaman nga imulmula ti maysa a tao, daytoyto met ti apitenna.”

Panangsango iti Kinapudno

Awan ti siasinoman a sumupiat nga agbibiagtayo iti maysa nga imperpekto a lubong. Pudno a mapaspasamak dagiti parikut a nasalaysay ditoy. Panguartaandatayo dagiti tao. Agbalin a di nainkalintegan ti dadduma nga agpatpatrabaho. Dagiti annaktayo mabalin nga impluensiaan dagiti kapulpulapolda nga agaramid iti dakes. Kasapulan ti irarang-ay ti sumagmamano a mannursuro ken eskuelaan. No dadduma kasapulan nga agbalin nga ad-adda a naayat ken maseknan dagiti panglakayen. Ngem kasapulan a bigbigentayo ti epekto ti kinaimperpekto ken, kas kunaen ti Biblia, “ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes.” Isu a saan a realistiko a namnamaen a kanayon a naannayas ti panagbiagtayo.​—1 Juan 5:19.

Mainayon pay, rumbeng a bigbigentayo dagiti pagkurkurangan ken limitasiontayo ken awatentayo a masansan a dagiti parikuttayo ket resulta ti bukodtayo a kinamaag. Binalakadan ni Pablo dagiti Kristiano idiay Roma: “Ibagak iti tunggal maysa kadakayo dita a dina panunoten nga ad-adda ti bagina ngem iti rebbengna a panangpanunot.” (Roma 12:3) Agaplikar dayta a balakad kadatayo ita nga addaan iti isu met laeng a bileg. No adda dakes a mapagteng iti biagtayo, saantay nga insigida a tuladen dagiti inapotayo a da Adan ken Eva, a kunatayo: “Saanko a basol dayta!” Imbes ketdi, saludsodantay ti bagbagitayo, ‘Ania koma ti rumbeng nga inaramidko tapno maliklikan daytoy nakalkaldaang a napasamak? Nainsiriban kadi ti pangngeddengko iti daytoy a banag ken nangsapulak kadi iti balakad manipud iti maysa a masirib a gubuayan? Impapanko aya nga awan basol dagiti dadduma a nairaman, nga impaayak ida iti dayaw?’

No surotentayo dagiti Nakristianuan a pagalagadan ken mangaramid iti nainsiriban a pangngeddeng, maaddaantayto iti ad-adu a gagayyem ken basbassit dagiti parikut. Adunto kadagiti di nasken a parikut iti inaldaw a panagbiagtayo ti marisut. Makasaraktayto iti rag-o iti pannakilangentayo kadagiti sabsabali ken saannatayto a riribuken ti saludsod a: “Makimbasol?”

[Dagiti Ladawan iti panid 28]

Dakkel ti maitulong dagiti nagannak kadagiti annakda a rumang-ay iti naespirituan