Ti Naan-anay a Panagpatingga ti Kinaranggas​—Kasano?

TAPNO malapdan ti panagraira ti kinaranggas, pinadas ti adu a siudad idiay Estados Unidos ti maysa a baro a kapanunotan​—kuarta wenno bambanag a kasukát dagiti maisuko a paltog, awanen ti aniaman a saludsod pay. Ti resulta? Kas pagarigan, iti kantidad a $341,000, nakakolekta ti siudad ti St. Louis iti 8,500 a paltog. Maysa nga umasping a programa idiay New York City ti nakagun-od iti nasursurok ngem sangaribu nga armas.

Aniat’ epekto amin daytoy iti krimen? Nakalkaldaang, bassit laeng. Nagtengna ti kangatuan pay laeng a bilang dagiti pammapatay mainaig iti paltog iti simmaganad a tawen idiay St. Louis. Idiay New York City, adda pay laeng napattapatta a dua a milion a paltog dagiti gagangay a tattao. Idiay Estados Unidos, adda agarup 200 milion a paltog kadagiti pribado nga ima, a gistay maysa iti kada lalaki, babai, ken ubing. Iti dadduma a daga, nakaam-amak ti iyaadu ti kinaranggas a mainaig iti paltog. Idiay Britania iti “nagbaetan ti 1983 ken 1993, gistay nagdoble ti bilang dagiti panagsalungasing nga inrekord ti polisia a nakainaigan dagiti paltog, agingga iti 14,000,” kuna ti The Economist. Nupay bassit ti bilang ti pammapatay, adda agarup sangamilion nga ilegal nga armas iti dayta a pagilian.

Awan duadua, maysa a pagrang-ayan ti aniaman a pannakakissay dagidiay a nakaam-amak a bilang. Nupay kasta, dagiti gannuat a kas kadagiti nadakamat ti sigurado a saan a makaikkat kadagiti makagapu iti kinaranggas. Ania dagidiay a makagapu? Adu ti nadakamat a makagapu, ngem bassit laeng kadakuada ti kangrunaan. Ti kinaawan tibker ken moral a pagannurotan ti pamilia induronna ti adu nga agtutubo a tumipon kadagiti gang tapno mariknada a napategda. Ti sulisog dagiti dakkel a ganansia tinignayna ti adu tapno agduyos iti kinaranggas. Ti kinaawan hustisia induronna ti dadduma tapno ipamuspusanda ti parikut babaen ti kinaranggas. Ti kinatan-ok ti pagilian, pulí, wenno kasasaad iti panagbiag tignayenna dagiti tattao a di mangikankano iti panagsagsagaba dagiti sabsabali. Dagitoy ti nauneg-pannakairamutda a makagapu nga awanan iti nalaka a solusion.

Aniat’ Maaramidan?

Ti ad-adu a polis, naing-inget a pannakaibalud, panangkontrol iti panaglako iti paltog, dusa nga ipapatay​—nailungalongen amin dagitoy ken napadasen kas pamay-an a panglapped iti krimen ken kinaranggas. Nangiturongda iti nagduduma a balligi, ngem ti nakalkaldaang a kinapudno paset pay laeng ti panagbiagtayo ti kinaranggas. Apay? Agsipud ta dagitoy a gannuat agasanda laeng dagiti sintoma.

Iti kasumbabangirna, patien ti adu nga eksperto a ti edukasion ti tulbek iti panamagpatingga iti kinaranggas. Nupay nasayaat daytoy a kapanunotan, laglagipentayo koma a saan a limitado ti kinaranggas kadagiti nasion a narigat ti makaadal. Kinapudnona, agparang a dadduma kadagiti karanggasan a nasion isu met dagidiay addaan kadagiti kangatuan nga estandarte iti edukasion. Saan a narigat a matarusan a saan a basta edukasion ti kasapulan no di ket ti umiso a kita ti edukasion. Ania a kita ti edukasion dayta? Adda kadi asinoman a makaisuro kadagiti tattao tapno agbalinda a managayat iti talna ken nalinteg?

“Siak ni Jehova a Diosmo, a mangisuro kenka a maipaay iti gunggonam, a mangiturong kenka iti dalan a papanam koma. O no dinengngegmo koma dagiti bilbilinko! Iti kasta ti talnam kas koma iti maysa a karayan, ken ti kinalintegmo kas la koma daldalluyon ti baybay.” (Isaias 48:17, 18) Kasanot’ panangisuro ni Jehova a Dios kadagiti tattao tapno agbalin a managayat iti talna ken nalinteg? Kangrunaanna babaen ti Saona, ti Biblia.

Ti Bileg ti Sao ti Dios

Sigurado a ti Biblia saan laeng a koleksion dagiti sariugma ken sarsarita a kadaanan ken di maitutop. Naglaon dayta kadagiti prinsipio ken kapanunotan manipud iti Namarsua iti sangatauan, nga ad-adda a makaammo iti pakabuklan ti tao ngem iti asinoman, manipud iti katan-okan a panangmatmatna. “Kas dagiti langlangit nangatngatoda ngem iti daga, kasta dagiti daldalanko nangatngatoda ngem kadagiti daldalanyo, ken dagiti pampanunotko ngem kadagiti pampanunotyo,” kuna ni Jehova a Dios.​—Isaias 55:9.

Gapu iti daytoy, paneknekan ni apostol Pablo a “ti sao ti Dios nabiag ken adda bilegna ken natartarumamis ngem iti aniaman a kampilan a dua ti tademna ket sumalput uray agingga iti paglasinan ti kararua ken espiritu, ken kadagiti nagsuopan ken ti patada, ket kabaelanna a lasinen dagiti panunot ken dagiti panagem ti puso.” (Hebreo 4:12) Wen, adda bileg ti Sao ti Dios a mangdanon ken mangtignay iti puso ti maysa a tao ket balbaliwanna ti panagpampanunot ken panagtigtignayna. Saan aya a daytoy ti kasapulan tapno mabalbaliwan ti kinaranggas dagiti tattao ita?

Dagiti Saksi ni Jehova, nga aganay itan a lima a milion iti nasurok a 230 a dagdaga, isudat’ sibibiag a pammaneknek a ti Sao ti Dios, pudno nga addaan iti bileg a mamagbalin iti biag a nasaysayaat. Karaman kadakuada dagiti tattao manipud iti tunggal nasion, pagsasao, ken pulí. Naggapuda met iti isuamin a kasasaad ti panagbiag ken sosial a nalikudan. Dadduma kadakuada ti dati nga addaan naranggas ken nariribuk a panagbiag. Ngem imbes a palubosanda ti kakasta a kasasaad a mangrubrob iti panagbibinnusor, panagsisinnalisal, panangidumduma, ken panaggiginnurada, nasursuroda a sarangten dagitoy a lapped ket nagbalinda a managayat iti talna ken nagkaykaysa nga ili iti sangalubongan. Aniat’ namagbalin iti daytoy a posible?

Maysa a Kampania a Mamagpatingga iti Kinaranggas

Naiparebbeng kadagiti Saksi ni Jehova ti itutulong kadagiti sabsabali a gumun-od iti umiso a pannakaammo iti panggep ti Dios kas naipalgak iti Saona, ti Biblia. Iti tunggal suli ti daga, sapsapulenda dagidiay mayat a mangadal kadagiti dana ni Jehova ken agpaisuro kenkuana. Agbungbungan dagiti panagreggetda. Nagresulta daytoy nga edukasional a kampania iti pannakatungpal ti nakaskasdaaw a padto.

Agarup 2,700 a tawen ti napalabasen, napaltiingan ni mammadto nga Isaias a mangisurat: “Maaramidto kadagiti maud-udi nga al-aldaw a . . . dagiti inilin-ili a mapanto ken agkuna: ‘Umaykayo, ket sumang-attayo iti bantay ni Jehova, iti balay ti Dios ni Jacob; ket isuronatayonto kadagiti dalanna, ket magnatayonto kadagiti danana.’”​—Isaias 2:2, 3.

Ti panagpaisuro ken Jehova ken pannagna kadagiti danana mabalin a mangpataud kadagiti nakaskasdaaw a panagbalbaliw iti biag dagiti tattao. Naipakpakauna ti maysa kadagiti panagbalbaliw iti isu met laeng a padto: “Pandayendanto dagiti kamkampilanda a pagbalinen a dingding ti arado, ket dagiti pikpikada pandayendanto a kumkumpay. Ti maysa a nasion saannanto nga itag-ay ti kampilan a maibusor iti nasion, ket didanto met adalenen ti pannakigubat uray kaano.” (Isaias 2:4) Nabasan ti adu a tattao daytoy a kasuratan. Kinapudnona, naikitikit daytoy a teksto iti pader ti United Nations Plaza idiay New York City. Maysa dayta a palagip iti tartarigagayan ti Naciones Unidas ngem napaayda a mangipatungpal. Daytoy a panangikkat iti gubat ken kinaranggas ti saan a maragpat ti aniaman nga aramid-tao a napolitikaan nga organisasion. Daytoy ti banag a ni laeng Jehova a Dios ti makaaramid. Kasanona nga aramiden dayta?

Nabatad a saan nga amin ti mangipangag iti awis a ‘sumang-at iti bantay ni Jehova’ ket ‘agpaisuro kadagiti dalanna’ ken ‘magna kadagiti danana’; saan met a situtulok ti amin a ‘mangpanday kadagiti kampilanda a pagbalinen a dingding ti arado ken dagiti pikpikada a pagbalinen a kumkumpay.’ Ania ti aramidento ni Jehova kadagiti kakasta a tattao? Saannanto nga ilukat nga agnanayon ti gundaway wenno urayenna ida nga agbalbaliw. Tapno mapagpatinggana ti kinaranggas, pagpatinggaen met ni Jehova dagidiay mangipappapilit iti kinaranggasda.

Maysa a Napateg nga Adal

Ti inaramid ti Dios idi kaaldawan ni Noe mangipaay iti pammakdaar nga adal kadatayo ita. Ipakita ti rekord ti Biblia no ania a kita ti lubong ti adda idi: “Nagdakes ti daga iti sanguanan ti pudno a Dios, ket napno ti daga iti ranggas.” Gapu iti daytoy, kinuna ti Dios ken ni Noe: “Ti panungpalan ti amin a lasag dumtengen iti imatangko, ta ti daga napno ti ranggas gapu kadakuada; ket, adtoy dadaelekto ida a maikanunong iti daga.”​—Genesis 6:11, 13.

Masapul nga imutektekantayo ti maysa a napateg a punto. Idi inyegna ti Layus iti dayta a kaputotan, insalakan ti Dios ni Noe ken ti pamiliana. Apay? Sumungbat ti Biblia: “Ni Noe isu idi lalaki a nalinteg ken naan-anay kadagiti kaputotanna. Nakipagna ni Noe iti pudno a Dios.” (Genesis 6:9; 7:1) Nupay saan nga amin nga agbibiag iti dayta a tiempo ti talaga a naranggas a tao, ni laeng Noe ken ti pamiliana ti ‘nakipagna iti pudno a Dios.’ Gapu iti dayta naisalakanda idi nagpatingga dayta a naranggas a lubong.

Bayat a makitatayo a ‘mapmapno [manen ti daga] iti kinaranggas,’ masiguradotayo a makitkita daytoy ti Dios. Kas ti inaramidna idi kaaldawan ni Noe, gapuna nga iti din agbayag agtignayton ken pagpatinggaenna ti kinaranggas​—iti agnanayon. Ngem mangisagana met iti natalged a dalan agpaay kadagidiay mangad-adal itan a ‘makipagna iti pudno a Dios,’ dagidiay mangipangpangag iti naindaklan nga edukasional a kampaniana agpaay iti talna.

Baeten iti salmista, ipaay ni Jehova daytoy a pammatalged: “Ta bassit pay a darikmat, ket ti nadangkes maawanton; wen, mingmingamto a sigaganetget ti ayanna ket awanton. Ngem dagiti naemma tawidendanto ti daga, ket maay-ayatandanto iti kinaruay ti talna.”​—Salmo 37:10, 11.

Maragsakan dagiti Saksi ni Jehova a makipagadal iti Biblia kadakayo tapno mabalinyo ti makiraman kadagidiay agkuna: “Sumang-attayo iti bantay ni Jehova, iti balay ti Dios ni Jacob; ket isuronatayonto kadagiti dalanna, ket magnatayonto kadagiti danana.” (Isaias 2:3) Iti panangaramid iti kasta, maibilangkayto kadagidiay makakita iti panagpatingga ti amin a kinadakes ken kinaranggas. Makapagrag-okayo “iti kinaruay ti talna.”

[Picture Credit Line iti panid 5]

Reuters/Bettmann