Easter Wenno ti Panglaglagip—Ania Kadagitoy ti Rambakanyo?
BAYAT nga agbannawag ti lawag ti parbangon iti Abril 7, riniwriw ti mangabrasa iti kasasantuan nga aldawda iti tawen—ti Easter. Adda tiempo a nagaplikar ti termino iti periodo a 120-nga-aldaw a panagpiesta ken panagayunar a nangrugi iti piesta a naawagan Septuagesima ken nagpatingga iti naawagan Aldaw ti Trinidad. Ita nayaplikar ti termino iti maysa laeng nga aldaw a panglaglagip iti panagungar ni Jesus—ti Domingo Paskua (Easter Sunday).
Nupay kasta, iti masapsapa a rabii iti dayta met laeng a lawas, adda sabsabali a riniwriw nga agtataripnong tapno selebraran ti Panglaglagip iti ipapatay ni Kristo, a nalatak met kas ti Pangrabii ti Apo. Maysa dayta a rambak nga inyussuat ni Jesus a mismo idi maudi a rabiina ditoy daga. Kinunana ngarud kadagiti adalanna: “Itultuloyyo nga aramiden daytoy kas panglaglagip kaniak.”—Lucas 22:19.
Ania kadagitoy ti rambakanyo?
Ti Punganay ti Easter
Saan a masarakan iti Biblia ti termino nga Easter, a naaramat iti adu a daga. Kuna kadatayo ti libro a Medieval Holidays and Festivals a “naipanagan ti piesta iti pagano a Diosa ti Bannawag ken ti Primavera, a ni Eostre.” Ket asino daytoy a diosa? “Sigun iti salaysay, ni Eostre ti nanglukat kadagiti ruangan ti Valhalla tapno makastrek ni Baldur, ti naawagan Puraw a Dios, gapu iti kinatarnawna ken kasta met ti Dios ti Init, gapu ta manglawag ti mugingna iti sangatauan,” sumungbat ti The American Book of Days. Inayonna pay: “Awan duadua a ti Iglesia kadagidi immuna nga aldawna inawatna dagiti kadaanan a pagano a kaugalian ken nangipaay iti Nakristianuan a kaipapanan dagitoy. Yantangay rinambakan ti piesta ti Eostre ti pannakapabaro ti biag iti primavera nalaka a pagbalinen dayta kas maysa a rambak iti panagungar ni Jesus, a ti ebangheliona inkaskasabada.”
Daytoy a panangawat ilawlawagna no kasano a nangrugi iti nadumaduma a daga dagiti kaugalian iti Easter, kas kadagiti itlog iti Easter, koneho iti Easter, ken napudot a tinapay nga addaan sinan krus. Maipanggep iti kaugalian a panagaramid kadagiti napudot a tinapay nga addaan krus, “nga addaan kadagiti nasileng ken tostado a rabaw dagitoy a namarkaan iti . . . sinan krus,” kuna ti libro nga Easter and Its Customs: “Maysa a nabayagen a pagano a simbolo ti krus sakbay pay a naaddaan iti awan patinggana a kaipapanan nanipud kadagiti pasamak iti immuna a Biernes Santo, ken ti tinapay ken dagiti cake a namarkaan no dadduma iti kasta idi kasakbayan ti panawen Kristiano.”
Awan masarakantayo iti Kasuratan a pannakadakamat dagitoy a banag, awan met pammaneknek a namati dagiti immuna nga adalan ni Jesus. Iti kinaagpaysuanna, kuna kadatayo ni apostol Pedro a ‘patanorentayo ti panagtarigagay iti awan lalaokna a gatas a kukua ti sao, tapno babaen iti dayta dumakkel[tayo] koma nga agturong iti pannakaisalakan.’ (1 Pedro 2:2) Gapuna apay nga inawat dagiti iglesia ti Kakristianuan ti kakasta a nalawag a pagano a simbolo iti pammati ken kaugalianda?
Sumungbat ti libro a Curiosities of Popular Customs: “Daytat’ di agbalbaliw a pagannurotan ti nagkauna nga Iglesia a mangipaay iti maysa a Nakristianuan a kaipapanan kadagiti adda a pagano a seremonia a saan a mabalin a maikkat. Iti kaso ti Easter naglaka ti panagbalbaliw. Ti rag-o iti ileleggak ti init a mismo, ken iti panagriing ti nakaparsuaan manipud iti ipapatay iti kalam-ek, nagbalin a ragsak iti ileleggak ti Init ti kinalinteg, iti panagungar ni Kristo manipud iti tanem. Nayakar met ti sumagmamano kadagiti pagano a rambak a maar-aramid kada Mayo 1 tapno maitunos iti rambak ti Easter.” Imbes a liklikan dagitoy a nalatak a pagano a kaugalian ken namilagruan a seremonia, pinalubosan dagiti relihioso a lider dagitoy ken impaayanda iti “Nakristianuan a kaipapanan.”
‘Ngem adda kadi pagdaksanna dayta?’ nalabit maisaludsodyo. Para iti dadduma awan. “No ti maysa a relihion kas ti Kinakristiano mayam-ammo kadagiti sabali a tattao, maibagay daytoy ken ‘awatenna’ ti sumagmamano kadagiti namulagatan a kaugalian a naggapu kadagiti nagkauna a relihion,” kinuna ni Alan W. Watts, maysa a padi nga Episkopal, iti librona nga Easter—Its Story and Meaning. “Pilien ken iramanna kadagiti namulagatan a seremonia dagiti selebrasion nga agparang a mangipasimudaag iti umasping nga agnanayon a prinsipio nga insuro ti Iglesia.” Para iti adu, ti banag nga inanamongan ti iglesiada dagitoy a rambak ken imbilangda ida a nasantuan umdasen a makagapu tapno awatenda dagitoy. Ngem malipatan dagiti napapateg a saludsod. Kasanot’ panagrikna ti Dios kadagitoy a kaugalian? Inikkannatayo kadi iti aniaman a pagalagadan a suroten iti daytoy a banag?
Ti Panangawat iti Kapanunotan ti Dios
“Ti Aldaw ti Easter, ti Piesta ti Panagungar ni Apotayo, ti katan-okan kadagiti amin a piesta ti Kristiano nga Iglesia,” kinuna ni Christina Hole iti librona nga Easter and Its Customs. Umanamong ti dadduma a mannurat. “Awan ti nasantuan nga aldaw wenno piesta iti tawen Kristiano a mayasping iti kinapateg ti Domingo Paskua,” kuna ni Robert J. Myers iti libro a Celebrations. Nupay kasta, mangibangon dayta iti sumagmamano a saludsod. No napateg unay ti selebrasion ti Easter, apay nga awan masinunuo a bilin iti Biblia nga aramiden dayta? Adda kadi aniaman a salaysay maipapan kadagiti nagkauna nga adalan ni Jesus a nangrambak iti Domingo Paskua?
Saan a gapu ta nagkurang ti Biblia a mangipaay kadagiti alagaden maipanggep iti no ania ti rumbeng wenno di rumbeng a selebraran. Espesipiko unay ti Dios iti daytoy iti nagkauna a nasion ti Israel, ken kas iti nadakamat itay, naited kadagiti Kristiano dagiti nalawag a bilin tapno itultuloyda a rambakan ti Panglaglagip iti ipapatay ni Kristo. (1 Corinto 11:23-26; Colosas 2:16, 17) Kuna kadatayo ti maysa a nasapa nga edision ti The Encyclopædia Britannica: “Awan mangipasimudaag iti pannakarambak ti piesta ti Easter iti Baro a Tulag, wenno kadagiti surat dagiti apostoliko nga Amma. Awan kadagiti panunot dagiti immuna a Kristiano ti kinasanto dagiti naisangsangayan nga aldaw. . . . Saan nga imbilin uray ti Apo wenno dagiti apostolna ti panangrambak iti daytoy wenno ti aniaman a sabali pay a piesta.”
Marikna ti sumagmamano a ti rag-o iti kakasta a piesta ken ti ragsak nga iyegda umdasen a makagapu para iti panangrambakda. Nupay kasta, makaadaltayo manipud iti pasamak idi inawat dagiti Israelita ti maysa a narelihiosuan a kaugalian dagiti Egipcio ket binaliwanda a pinanaganan iti “maysa a piesta ken Jehova.” ‘Nagtugawda met ken nangan ken imminum’ ken ‘bimmangon tapno agragsak.’ Ngem nagpungtot unay ni Jehova a Dios kadagiti inaramidda, ket dinusana ida iti nakaro unay.—Exodo 32:1-10, 25-28, 35.
Nakalawlawag ti Sao ti Dios. Awan ti pagkaduaan ti “lawag” dagiti pudno a pammati ken ti “sipnget” ti lubong ni Satanas; awan “pagtunosan” da Kristo ken ti pagano a panagdaydayaw. Naibaga kadatayo: “‘Gapuna rummuarkayo manipud iti tengngada, ket isinayo ti bagbagiyo,’ kuna ni Jehova, ‘ket isardengyo ti mangsagsagid iti di nadalus a banag’; ‘ket awatenkayto.’”—2 Corinto 6:14-18.
Yantangay ti laeng panangrambak iti Panglaglagip—saan a ti Easter—ti naibilin iti Biblia agpaay kadagiti Kristiano, rumbeng a rambakan dayta. Gapuna kasanotay a maselebraran dayta iti maiparbeng?
[Ladawan iti panid 5]
Ti “piesta ken Jehova” dagiti Israelita pinagpungtotna unay ti Dios
[Picture Credit Line iti panid 2]
Akkub: M. Thonig/H. Armstrong Roberts