Ti Dios, ti Estado, ken Dakayo
“Agbinnalubal ti Simbaan ken Estado iti Reperendum iti Diborsio Idiay Ireland”
IPAKPAKITA daytoy a paulo ti damag iti The New York Times no kasano a mapasanguan dagiti tattao ita iti panagpili no aniat’ kayat ti Estado ken no aniat’ isursuro ti iglesiada.
Kinuna ti artikulo: “Iti nakurkurang ngem makabulan sakbay ti reperendum no maikkat met laeng ti panangiparit ti konstitusion iti diborsio, maim-imatangan ti Romano Katoliko nga Ireland ti naisangsangayan a dangadang iti nagbaetan dagiti pangulo ti Gobiernona ken kadagidiay iglesiana.” Inlungalong ti Estado ti pannakaikkat ti panangiparit iti diborsio, idinto ta sipipinget a supiaten ti Iglesia Katolika ti diborsio ken pannakiasawa manen. Kasapulan nga agpili dagiti Katoliko nga Irish iti dasig ti Iglesia ken Estado. Nagangayanna, bassit laeng ti nangabakan ti Estado.
Nabatbatad pay, adu a tawen a naipasango dagiti umili idiay Makin-amianan nga Ireland iti napait a pannakidangadang maibusor iti kinaturay ti nasion. Adu ti napapatay. Agsusupadi ti panangmatmat dagiti Romano Katoliko ken Protestante no ania nga Estado ti pagpasakupan: iti nagtultuloy a turay ti Britania idiay Makin-amianan nga Ireland wenno ti naorganisa a gobierno agpaay iti intero nga Ireland.
Umasping iti dayta, iti dati a Yugoslavia, imbilin dagiti agturturay nga autoridad kadagiti kameng ti nagduduma a pammati, a pakairamanan ti Katoliko ken ti Orthodox, a makidangadang iti gubat maigapu iti teritoria. Kadagiti gagangay nga umili, aniat’ kangrunaan a moral nga annongenda? Surotenda kadi dagidiay agkunkuna a mangibagi iti Estado, wenno agtulnogda iti Dios, a nangikuna: “Dika mamapatay . . . Masapul nga ayatem ti kaarrubam a kas iti bagim”?—Roma 13:9.
Mabalin a panunotenyo a pulos a dinakayto apektaran daytoy a kasasaad. Ngem maapektarannakayo. Kinapudnona, mabalin a mairamankay pay iti dayta itan. Iti librona a The State in the New Testament, dakamaten ni teologo nga Oscar Cullmann maipapan kadagiti “biag-ken-patay a pangngeddeng a masapul wenno mabalin nga aramiden dagiti moderno a Kristiano kadagiti napeggad a kasasaad no butbutngen ida dagiti totalitariano a gobierno.” Nupay kasta, nagsarita met maipapan iti “sangapada a pudpudno ken napateg a responsabilidad ti tunggal Kristiano—kasta met ti Kristiano nga agbibiag iti sidong ti makunkuna a ‘normal,’ ‘inaldaw’ a kasasaad—tapno sanguen ken risutenna ti nakaro a parikut a maipaspasango kenkuana gapu laeng ta isu ket maysa a Kristiano.”
Gapuna rumbeng kadi a paginteresan dagiti Kristiano ita ti relasion ti relihion ken ti Estado? Rumbeng a kasta. Manipud idi damo, inkagumaan dagiti Kristiano a sukayen ti natimbeng a panangmatmat kadagiti sekular nga autoridad. Inukom, kinondenar, ken pinapatay ti Estado ti Roma ti Panguloda, ni Jesu-Kristo. Kasapulan a timbangen dagiti adalanna ti Nakristianuan a rebbengenda kadagiti annongenda iti Imperio ti Roma. Gapuna, ti panangrepaso iti relasionda kadagiti autoridad mangted kadagiti pagalagadan agpaay kadagiti Kristiano ita.
[Picture Credit Line iti panid 3]
Tom Haley/Sipa Press