Dagiti Bendision Wenno Lunod—Adda Pagpilian!
“Inkabilko iti sangom ti biag ken ti patay, ti bendision ken ti lunod; isu ti gapuna a piliem ti biag tapno agbiagka.”—DEUTERONOMIO 30:19.
1. Ania a kapasidad ti naipaay kadagiti tao?
DINISENIONATAYO ni Jehova a Dios—kas nasaririt a natauan a parsuana—nga addaan kalintegan nga agpili. Saantayo a basta naparsua a kas kadagiti makina, wenno robot, no di ket naipaayantayo iti pribilehio ken responsabilidad nga agpili. (Salmo 100:3) Nawaya idi dagiti immuna a tao—da Adan ken Eva—a mangpili iti kayatda nga aramiden, ket manungsungbatda iti Dios iti pinilida.
2. Aniat’ pinili ni Adan, ket ania ti imbungana?
2 Sipaparabur nga impaay ti Namarsua ti manayon a bendision iti paraiso a daga para iti tao. Apay a saan pay a naragpat dayta a panggep? Gapu ta di umiso ti pinili ni Adan. Kastoy ti imbilin ni Jehova iti lalaki: “Kadagiti amin a kayo iti minuyongan mangankanto a siwayawaya. Ngem ti aggapu iti kayo ti pannakaammo ti imbag ken ti dakes saanmonto a kanen, ta iti aldaw a pannanganmo iti daydiay mataykanto a di bumurong.” (Genesis 2:16, 17) No pinili ni Adan ti nagtulnog, nabendisionan koma dagiti immuna a nagannak kadatayo. Ti kinasukir nangibunga iti ipapatay. (Genesis 3:6, 18, 19) Iti kasta nayallatiw ti basol ken ipapatay iti amin a kaputotan ni Adan.—Roma 5:12.
Nagbalin a Posible Dagiti Bendision
3. Kasanot’ panangipaay ti Dios iti pammatalged a matungpal ti panggepna agpaay iti sangatauan?
3 Nangaramid ni Jehova a Dios iti pamay-an tapno iti kamaudiananna matungpal ti panggepna a panangbendision iti sangatauan. Impakpakaunana a mismo ti maipapan iti maysa a Bin-i, nga impadtona idiay Eden: “Pagginnuraenkayto iti babai, ken iti bin-im ken ti bin-ina. Sugatennanto ta ulom ket sugatemto ti mukodna.” (Genesis 3:15) Idi agangay inkari ti Dios a dumtengto dagiti bendision iti natulnog a sangatauan babaen iti daytoy a Bin-i, a kaputotan ni Abraham.—Genesis 22:15-18.
4. Ania ti inyurnos ni Jehova a pangbendision iti sangatauan?
4 Napaneknekan a ni Jesu-Kristo dayta a naikari a Bin-i a pakabendisionan. Maipanggep iti akem ni Jesus iti urnos ni Jehova a mangbendision iti sangatauan, insurat ni Kristiano nga apostol Pablo: “Ti Dios irekomendana ti bukodna nga ayat kadatayo iti banag a, bayat a managbasoltayo pay laeng idi, ni Kristo natay a maipaay kadatayo.” (Roma 5:8) Dagidiay karaman iti managbasol a sangatauan nga agtulnog iti Dios ken manggundaway iti pateg ti daton a subbot ni Jesu-Kristo tagiragsakendanto dagiti bendision. (Aramid 4:12) Pilienyo aya ti panagtulnog ken dagiti bendision? Naiduma unay ti ibunga ti panagsukir.
Dagiti Ngay Lunod?
5. Aniat’ kaipapanan ti sao a “lunod”?
5 Lunod ti kasungani ti bendision. Ti sao a “lunod” kaipapananna ti panangisao iti pagdaksan ti maysa a tao wenno panangyebkas iti dakes maibusor kenkuana. Naadaw ti Hebreo a sao a qela·lahʹ iti verbo a qa·lalʹ, a literal a kaipapananna “lumag-an.” Nupay kasta, no maaramat iti piguratibo nga anag, kayatna a sawen ‘mangilunod’ wenno ‘manglais.’—Levitico 20:9; 2 Samuel 19:43.
6. Ania a pasamak mainaig ken Eliseo ti napagteng iti asideg ti nagkauna a Bet-el?
6 Usigenyo ti maysa a dramatiko a pagarigan ti nadaras a tignay mainaig iti lunod. Napasamak daytoy bayat a magmagna ti mammadto ti Dios a ni Eliseo manipud Jerico nga agturong idiay Bet-el. Kuna ti salaysay: “Idi a sumangsang-at iti dalan, rimmuar dagiti ubbing a lallaki a naggapu iti ili ket isu ti rinabrabakda ket kinunada kenkuana: ‘Sumang-atka, kalbo! Sumang-atka kalbo!’ Ket isu timmaliaw ket nakitana ida, ket inlunodna ida iti nagan ni Jehova. Ket dua nga oso a kabaían rimmuarda iti bakir, ket pinisangpisangda ti uppat a pulo ket dua nga ubbing kadakuada.” (2 Ar-ari 2:23, 24) Saan a naipalgak ti eksakto a kinuna ni Eliseo idi inyebkasna dayta a lunod babaen ti panangilunodna kadagidiay mangrabrabak nga ubbing. Nupay kasta, epektibo dayta nga ebkas gapu ta naisao iti nagan ni Jehova babaen iti maysa a mammadto ti Dios nga agtigtignay maitunos iti pagayatan ti Dios.
7. Aniat’ napasamak kadagiti ubbing a nangrabak ken Eliseo, ken apay?
7 Agparang a ti panangikawes ni Eliseo iti pamiliar nga opisial a kawes ni Elias ti kangrunaan a makagapu iti panangrabrabakda, ket di kayat dagiti ubbing nga adda asinoman a suno dayta a mammadto. (2 Ar-ari 2:13) Tapno masungbatan ti karit no isu a talaga ti suno ni Elias ken tapno maisuro dagitoy nga agtutubo ken dagiti nagannak kadakuada ti umiso a panagraem iti mammadto ni Jehova, inlunod ni Eliseo ti mangrabrabak a bunggoy iti nagan ti Dios ni Elias. Imparangarang ni Jehova ti anamongna ken Eliseo kas mammadtona babaen ti panangparuarna kadagiti dua nga oso a kabaían manipud iti bakir ket pinisangpisangda ti 42 kadagidiay a managtabbaaw. Dagus a nagtignay ni Jehova gapu iti nabatad a kinaawan panagraemda iti kalasugan ti komunikasion nga us-usarenna idi ditoy daga iti dayta a tiempo.
8. Aniat’ inkari nga aramiden ti nasion ti Israel, ken buyogen iti ania a namnama?
8 Tawtawen sakbayna, nangipakita dagiti Israelita iti umasping a kinaawan panagraem kadagiti urnos ti Dios. Kastoy ti pasamak: Idi 1513 K.K.P., impakita ni Jehova ti anamongna iti nasion ti Israel babaen ti panangluk-atna kadakuada manipud iti panangadipen dagiti Egipcio a kas kettay addada “iti paypayak dagiti agila.” Di nagbayag kalpasanna, inkarida nga agtulnogda iti Dios. Kitaenyo no kasano a nainaig unay ti panagtulnog iti pananggun-od iti anamong ti Dios. Kinuna ni Jehova baeten ken Moises: “No umannugotkayo a napaypayso iti saok ket salimetmetanyo ti tulagko, iti kasta dakayonto ti ipangpangrunak kadagiti amin a tattao, ta amin ti daga kukuak.” Kalpasanna, immanamong dagiti umili a kunkunada: “Amin a sinao ni Jehova aramidenminto.” (Exodo 19:4, 5, 8; 24:3) Kinuna dagiti Israelita nga ay-ayatenda ni Jehova, a naidedikarda kenkuana, ken nagkarida nga agtulnogda iti timekna. Ti panangaramid iti kasta agresulta kadagiti naindaklan a bendision.
9, 10. Bayat ti kaadda ni Moises iti Bantay Sinai, aniat’ inaramid dagiti Israelita, ken ania dagiti imbungana?
9 Nupay kasta, sakbay a naikitikit iti bato babaen ti “ramay ti Dios” dagiti pamunganayan a pagalagadan dayta a katulagan, nasken idi dagiti nadibinuan a lunod. (Exodo 31:18) Apay a maiparbeng dagiti kasta a nakalkaldaang a pasamak? Saan aya nga impasimudaag dagiti Israelita ti tarigagayda a mangaramid kadagiti amin a sinao ni Jehova? Wen, iti sao kayatda dagiti bendision, ngem kadagiti tignayda pinilida ti dana a maikari iti lunod.
10 Kabayatan ti 40 nga aldaw a kaadda ni Moises iti Bantay Sinai tapno awatenna dagiti Sangapulo a Bilin, tinallikudan dagiti Israelita ti damo a karida a kinasungdo ken Jehova. Kuna ti salaysay: “Idi a dagiti tattao nakitada a ni Moises nagbayag idin a di sumalog iti bantay, dagiti tattao nagpupuniponda ken ni Aaron, ket kinunada kenkuana: ‘Ala, yaramidannakami kadagiti didiosen, a mapanto iti sanguananmi, ta daytoy a Moises a lalaki a nangipanaw kadakami iti daga nga Egipto, dikami ammo no ania ti napasamak kenkuana.’” (Exodo 32:1) Daytoy ti sabali pay a pagarigan ti kinaawan panagraem iti natauan nga ahensia nga us-usaren idi ni Jehova a mangidalan ken mangiwanwan iti ilina. Nasulisog dagiti Israelita a mangtulad iti panagdayaw dagiti Egipcio iti ladawan ket inapitda dagiti nakaam-amak a resultana idi agarup 3,000 kadakuada ti natay iti maysa nga aldaw babaen ti kampilan.—Exodo 32:2-6, 25-29.
Dagiti Ebkas a Bendision ken Lunod
11. Ania dagiti pammilin maipanggep kadagiti bendision ken lunod ti impatungpal ni Josue?
11 Idi dandanin agngudo ti 40 a tawen a panagdaliasat ti Israel idiay let-ang, imbinsabinsa ni Moises dagiti bendision a magun-od babaen ti panagtulnog iti Dios. Imbinsabinsana met dagiti lunod a mapasaran dagiti Israelita no agsukirda ken Jehova. (Deuteronomio 27:11–28:10) Di nagbayag kalpasan ti iseserrek ti Israel iti Naikari a Daga, impatungpal ni Josue dagiti pammilin ni Moises mainaig kadagitoy a bendision ken lunod. Nagtakder ti innem a tribu ti Israel iti arisadsad ti Bantay Ebal, ket nagpuesto ti sabali pay nga innem iti sakaanan ti Bantay Gerizim. Nagtakder dagiti Levita iti ginget iti nagbaetanda. Agparang a dagiti tribu nga adda iti sakaanan ti Bantay Ebal ti nagkuna iti “Sapay koma!” kadagiti lunod a naibasa iti dayta a direksion. Sinungbatan ti dadduma dagiti bendision nga imbasa dagiti Levita kadagidiay adda iti arisadsad ti Bantay Gerizim.—Josue 8:30-35.
12. Aniat’ sumagmamano kadagiti lunod nga inyebkas dagiti Levita?
12 Panunotenyo a mangmangngegyo dagiti Levita nga agsasao: “Mailunod ti tao nga agaramid ti ladawan a kinitikitan wenno sinukog, a maysa a makarimon ken Jehova, a gapuanan dagiti ima ti agar-aramid, ket pagtakderenna iti nalmeng. . . . Mailunod ti di mangipateg iti amana ken inana. . . . Mailunod ti mangyalis iti dulon ti daga ti padana a tao. . . . Mailunod ti mangyaw-awan iti bulsek iti dalan. . . . Mailunod ti mangipakillo iti kalintegan ti ganggannaet, ti ulila, ken ti balo a babai. . . . Mailunod ti makikaidda iti asawa ni amana, gapu ta linukaisanna ti kawes ni amana. . . . Mailunod ti makikaidda iti uray ania a kita ti animal. . . . Mailunod ti makikaidda iti kabsatna a babai, nga anak ni amana, wenno anak ni inana. . . . Mailunod ti makikaidda iti katuganganna a babai. . . . Mailunod ti mangliput iti padana a tao. . . . Mailunod ti umawat iti tangdan ti pammapatay iti maysa a tao nga awan basolna. . . . Mailunod ti di umannugot kadagiti sasao daytoy a linteg tapno sungpoten ida.” Kalpasan ti kada lunod, kuna dagiti tribu nga adda iti sakaanan ti Bantay Ebal, “Sapay koma!”—Deuteronomio 27:15-26.
13. Iti bukodyo a pannao, kasanoyo nga iyebkas dagiti bendision nga impukkaw dagiti Levita?
13 Ita panunotenyo a mangmangngegyo dagidiay adda iti sakaanan ti Bantay Gerizim a sumungbat a sipipigsa iti kada bendision bayat nga ipukkaw dagiti Levita: “Benditokanto iti ili, ket benditokanto iti away. Benditonto ti bunga ta bagim ken ti bunga ti dagam ken ti bunga dagiti an-animalmo, ti mainayon iti arbanmo, ken ti urbon ti arbanmo. Bendito ti labbam ken ti paggamayam. Benditokanto no sumrekka, ket benditokanto no rummuarka.”—Deuteronomio 28:3-6.
14. Aniat’ pakaibatayan ti panangawat dagiti Israelita kadagiti bendision?
14 Aniat’ pakaibatayan ti panangawat kadagitoy a bendision? Kuna ti salaysay: “No imdengamto a sipapasnek ti timek ni Jehova a Diosmo, tapno tungpalem nga aramiden amin a bilbilinna, isu nga ibilinko kenka itoy nga aldaw, ni Jehova a Diosmo ikabilnakanto a naipadpaduma kadagiti isuamin a nasnasion iti daga. Ket amin dagitoy a bendision umaydanto kenka, ket kamakamendakanto no ipangagmo ti timek ni Jehova a Diosmo.” (Deuteronomio 28:1, 2) Wen, ti panagtulnog iti Dios isut’ tulbek ti panangtagiragsak kadagiti nadibinuan a bendision. Ngem datayo ngay ita? Pilientayo aya kas indibidual dagiti bendision ken biag babaen ti panagtultuloy a ‘panangipangag iti timek ni Jehova’?—Deuteronomio 30:19, 20.
Ad-adda Pay a Panangkita
15. Ania a punto ti nadakamat iti bendision a nailanad iti Deuteronomio 28:3, ket kasanotay a magunggonaan iti dayta?
15 Usigentayo ti sumagmamano a bendision a mabalin a tagiragsaken ti maysa nga Israelita gapu iti panagtulnog ken Jehova. Kas pagarigan, kuna ti Deuteronomio 28:3: “Benditokanto iti ili, ket benditokanto iti away.” Ti panangbendision ti Dios saan nga agpannuray iti lokasion wenno rebbengen. Mabalin a marikna ti dadduma a nabangenanda kadagiti kasasaadda, nalabit gapu ta agnanaedda iti nadidigra a lugar wenno iti pagilian a dinadael ti gubat. Mabalin a tarigagayan ti dadduma ti agserbi ken Jehova iti sabali a lugar. Mabalin a maupay ti dadduma a Kristiano a lallaki gapu ta saanda pay a nadutokan kas ministerial nga adipen wenno panglakayen iti kongregasion. No dadduma, maupay dagiti Kristiano a babbai gapu ta dida mabalin ti makiraman iti amin-tiempo a ministerio kas payunir wenno misionero. Nupay kasta, amin a ‘mangipangag iti timek ni Jehova ken siaannad a mangaramid iti amin a kalikagumanna’ ti mabendisionanto itan ken iti agnanayon.
16. Kasano a mapaspasaran ita ti organisasion ni Jehova ti prinsipio iti Deuteronomio 28:4?
16 Kuna ti Deuteronomio 28:4: “Benditonto ti bunga ti tianmo, ken ti bunga ti dagam, ken ti bunga dagiti an-animalmo, ti mainayon iti arbanmo, ken ti urbon ti arbanmo.” Ti pannakaaramat ti singular pronoun a Hebreo a naipatarus a “mo” ipasimudaagna a personal daytoy a mapadasan ti maysa a natulnog nga Israelita. Dagiti ngay natulnog nga adipen ni Jehova ita? Ti sangalubongan nga irarang-ay ken agdama a pannakapalawa iti organisasion dagiti Saksi ni Jehova ket resulta ti panangbendision ti Dios iti napasnek a panagregget ti nasurok a 5,000,000 a manangiwaragawag iti naimbag a damag ti Pagarian. (Marcos 13:10) Ket nabatad ti potensial para iti dakdakkel nga irarang-ay gapu ta adda nasurok a 13,000,000 a timmabuno iti 1995 a panangrambak iti Pangrabii ti Apo. Tagtagiragsakenyo kadi dagiti pamendision ti Pagarian?
Nagpateg ti Panagpili nga Inaramid ti Israel
17. Agpannuray iti ania a ‘makamakamnatayo’ dagiti bendision wenno lunod?
17 Kayariganna, sumursurot dagiti bendision iti natulnog nga Israelita. Naikari: “Amin dagitoy a bembendision umaydanto kenka, ket kamakamendakanto.” (Deuteronomio 28:2) Umas-asping met, naikuna maipapan kadagiti lunod: “Amin dagitoy a lunlunod umaydanto kenka, ket kamatendakanto.” (Deuteronomio 28:15) No maysakayo koma nga Israelita idi ugma, ‘nakamakamnakay’ ngata dagiti bendision wenno lunod? Nagpannuray dayta iti no nagtulnogkayo iti Dios wenno nagsukirkayo kenkuana.
18. Kasano a naliklikan koma dagiti Israelita dagiti lunod?
18 Iti Deuteronomio 28:15-68, nadakamat dagiti nakas-ang a pagbanagan ti kinasukir kas lunod. Dadduma ti apag-isu a kasungani dagiti bendision gapu iti panagtulnog a naibinsabinsa iti Deuteronomio 28:3-14. Masansan, linak-am dagiti umili ti Israel dagiti nakaro a resulta ti lunod gapu ta kinaykayatda ti makiraman iti ulbod a panagdayaw. (Esdras 9:7; Jeremias 6:6-8; 44:2-6) Anian a nakalkaldaang! Naliklikan koma dagiti kasta a pagbanagan babaen ti umiso a panagpili, ti panagtulnog kadagiti nalinteg a pagalagadan ken prinsipio ni Jehova, a sibabatad nga ilasinna ti naimbag ken dakes. Adu ita ti agsagsagaba iti ut-ot ken trahedia gapu ta kinaykayatda a busoren dagiti prinsipio ti Biblia babaen ti panangalagadda iti ulbod a relihion, pannakiraman iti seksual nga imoralidad, panagaramat kadagiti maiparit a droga, panaglablabes iti inumen a de alkohol, ken umas-asping a bambanag. Kas iti nagkauna nga Israel ken Juda, ti kasta a di umiso a panagpili mangibunga iti di pananganamong ti Dios ken nakaro nga ut-ot ti puso.—Isaias 65:12-14.
19. Iladawanyo dagiti kasasaad a tinagiragsak ti Juda ken Israel idi pinilida ti agtulnog ken Jehova.
19 Nawadwad dagiti bendision ken nagraira laeng ti kinatalinaay idi nagtulnog ti Israel ken ni Jehova. Kas pagarigan, maipanggep iti kaaldawan ni Ari Solomon, mabasatayo: “Ti Juda ken ti Israel aduda a kas kadagiti darat nga adda iti igid ti baybay iti kinaruay, a mangmanganda, ken agiinumda ken agragragsakda. . . . Ket ti Juda ken ti Israel agnaedda a sitatalged, ti tunggal maysa iti sirok ti ubasna ken iti sirok ti higosna manipud Dan agingga iti Beer-seba, kadagiti amin nga aldaw ni Solomon.” (1 Ar-ari 4:20-25) Uray idi tiempo ni Ari David, a napalalo ti isusupiat dagiti kabusor ti Dios, narikna ti nasion ti suporta ken pamendision ni Jehova idi pinilida ti agtulnog iti Dios ti kinapudno.—2 Samuel 7:28, 29; 8:1-15.
20. Aniat’ inanamaen ti Dios maipanggep kadagiti tao?
20 Agtulnogkayo kadi iti Dios, wenno sumukirkayo kenkuana? Adda pagpilian idi dagiti Israelita. Nupay nagtawidtayo amin iti managbasol a pagannayasan manipud ken Adan, immawattayo met iti sagut a nawaya a panagpili. Iti laksid ti kaadda ni Satanas, daytoy dakes a lubong, ken dagiti kinaimperpektotayo, makaaramidtay iti umiso a panagpili. Maysa pay, mangnamnama ti Namarsua kadatayo nga iti sidong ti tunggal suot ken sulisog, addanto dagidiay mangaramid iti umiso a panagpili, saan laeng nga iti sao no di pay ket iti tignay. (1 Pedro 5:8-10) Maysakayonto aya kadakuada?
21. Anianto ti mausig iti sumaganad nga artikulo?
21 Iti sumaganad nga artikulo, mausigtayonto dagiti kababalin ken tignaytayo maitunos kadagiti napalabas a pagulidanan. Sapay koma ta tunggal maysa kadatayo ti siraragsak a mangipangag iti sasao ti Dios baeten ken Moises: “Inkabilko iti sangom ti biag ken ti patay, ti bendision ken ti lunod; isu ti gapuna a piliem ti biag tapno agbiagka.”—Deuteronomio 30:19.
Kasanoyo a Sungbatan?
◻ Kasano a pinagbalin ni Jehova a posible dagiti bendision kadagiti managbasol a tao?
◻ Ania dagiti lunod?
◻ Kasano koma nga immawat dagiti Israelita kadagiti bendision imbes a lunod?
◻ Ania dagiti bendision a tinagiragsak ti Israel gapu iti panagtulnogda iti Dios?
[Ladawan iti panid 15]
Nagtataripnong dagiti Israelita iti sanguanan ti Bantay Gerizim ken Bantay Ebal
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.