Rumbeng Kadi nga Ageskuela ti Anakyo iti Boarding School?
IPAPANYO nga agnanaedkayo iti bassit nga ili iti napanglaw a pagilian. Adda sumagmamano nga annakyo iti elementaria, ngem iti edad a 12, umakardan iti sekundaria a pagadalan. Iti lugaryo, napusek dagiti pagadalan iti sekundaria, kurang kadagiti kasapulan nga alikamen, ken awan umdas a mangisuro. No dadduma agserra dagiti eskuelaan iti adu a lawas ken bulan gapu kadagiti panagwelga.
Adda mangted kadakayo iti napintas a broshur a mangipakpakita iti maysa a boarding school iti siudad. Makitayo ti ladladawan dagiti nararagsak, nagpipintas ti kawesda nga estudiante, nga agad-adal kadagiti siled a pagadalan nga addaan kadagiti alikamen, laboratorio, ken libraria. Agus-usar dagiti estudiante kadagiti computer ken nanam-ayda kadagiti nadalus, makaay-ayo a siled ti dormitorio. Nabasayo a ti maysa kadagiti kalat ti eskuelaan ket ti panangtulong kadagiti estudiante a “manggun-od iti kasayaatan nga edukasion a kabaelanda.” Nabasayo pay: “Makalikaguman kadagiti amin nga estudiante nga agpaidalanda kadagiti pagannurotan ti umiso a kababalin nga umasping iti gagangay a manamnama iti uneg ti pamilia a pakaipagpaganetgetan ti kinadayaw, kinasingpet, panagraem kadagiti nagannak ken nataengan, panagtitinnulong, panagibtur, kinamanangngaasi, kinamapagpiaran ken kinatarnaw.”
Nailadawan ti umis-isem nga agkabannuag a lalaki a kunkunana: “Inikkandak dagiti nagannak kaniak iti naisangsangayan unay a pribilehio a makapagadal iti kasayaatan nga eskuelaan.” Kuna ti maysa a babai: “Makakarit ken makapainteres ti eskuelaan. Nalaka ti agadal ditoy.” Pageskuelaenyo kadi ti anakyo iti kasta a boarding school?
Ti Edukasion ken Espiritualidad
Amin a nadungngo a nagannak kayatda nga ipaay kadagiti annakda ti nasayaat a pundasion iti biag, ket tapno maragpat dayta a kalat, nasken ti naan-anay, natimbeng nga edukasion. Ti sekular nga edukasion masansan a mangilukat kadagiti gundaway para iti masanguanan a panggedan ken tumulong kadagiti agtutubo a rumang-ay iti kinanataengan a makabael a mangsuportar iti bagbagida ken iti pamiliada iti masanguanan.
‘No ituktukon ti maysa a boarding school ti nasayaat nga edukasion a mapakuyogan iti moral a panangiwanwan, apay a dikay gundawayan dayta?’ mabalin a maisaludsodyo. Iti panangsungbat iti dayta a saludsod, rumbeng nga usigen dagiti Kristiano a nagannak a buyogen ti panagkararag ti maysa a nakapatpateg a banag—ti naespirituan a pagimbagan dagiti annakda. Insaludsod ni Jesu-Kristo: “Pudno unay, ania ti magunggona ti maysa a tao a magun-odna ti intero a lubong ket mapukawna ti kararuana?” (Marcos 8:36) Siempre, awan a pulos ti magunggona iti daytoy. Gapuna, sakbay nga ikeddengda a pageskuelaen dagiti annakda iti boarding school, masapul nga usigen dagiti Kristiano a nagannak ti mabalin nga epekto daytoy iti namnama dagiti annakda maipaay iti biag nga agnanayon.
Ti Impluensia Dagiti Sabsabali nga Estudiante
Adda dagiti boarding school a mabalin a nangato dagiti akademiko nga estandarteda. Ngem komusta ngay dagiti moral nga estandarte dagidiay agad-adal wenno uray pay ti dadduma a mangimanmanehar kadagita nga eskuelaan? Maipapan kadagiti kita ti tattao a naruay kadagitoy “maudi nga al-aldaw,” insurat ni apostol Pablo: “Kadagiti maudi nga al-aldaw dumtengto dagiti napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan. Ta dagiti tattao managayatdanto iti bagbagida, managayat iti kuarta, napalangguad, natangsit, managtabbaaw, nasukir kadagiti nagannak, awanan panagyaman, saan a nasungdo, awanan nainkasigudan a panagayat, saan a sidadaan iti aniaman a tulagan, manangparpardaya, awanan panagteppel, narungsot, awanan panagayat iti kinaimbag, mangliliput, natangken ti uloda, natangsit a buyogen ti panagpannakkel, managayat iti ragragsak imbes a managayat koma iti Dios, nga addaanda iti langa ti nadiosan a debosion ngem libakenda ti pannakabalin dayta; ket umadayoka manipud kadagitoy.”—2 Timoteo 3:1-5.
Mapaspasamak iti sangalubongan daytoy a panagrakaya ti moral ken espiritualidad, a mangipaspasango iti karit kadagiti Saksi ni Jehova iti panagbiagda a maitunos kadagiti prinsipio ti Biblia. Dagiti estudiante nga agaw-awid iti inaldaw makitada nga uray ti nabiit a pannakilangenda kadagiti nailubongan a kaeskuelaan mabalin a mangipaay iti nabileg a negatibo nga impluensia iti espiritualidadda. Medio marigatan dagiti annak a Saksi a mangsumra iti dayta nga impluensia, uray adda inaldaw a pannaranay, balakad, ken pammaregta dagiti dadakkelda.
No kasta, aniat’ kasasaad dagiti annak a mayadayo kadagiti pagtaenganda nga ageskuela kadagiti boarding school? Maiputputongda, mapaidaman iti regular a naespirituan a pannaranay dagiti naayat a nagannak. Yantangay 24 nga oras iti kada aldaw a kalangenda dagiti kaeskuelaanda, ti pannakapilit a tumunos iti kaaduan napigpigsa ti impluensiana iti naganus nga isip ken pusoda ngem iti mabalin a mapasamak kadagiti estudiante nga agnanaed iti pagtaenganda. Kinuna ti maysa nga estudiante: “Iti moral a kasasaad, agpegpeggad ti maysa nga estudiante iti boarding school manipud agsapa agingga iti rabii.”
Insurat ni Pablo: “Dikay paiyaw-awan. Dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ug-ugali.” (1 Corinto 15:33) Di koma paallilaw dagiti Kristiano a nagannak a mangipagarup a dinto madangran iti naespirituan dagiti annakda no kankanayon a makitimtimpuyogda kadagidiay di agserserbi iti Dios. Iti mabayag a panawen, mabalin a mapukaw ti panangipateg dagiti nadiosan nga annak kadagiti Nakristianuan a kababalin ket mapukaw a mamimpinsan ti panangapresiarda kadagiti naespirituan a bambanag. No dadduma saan a madlaw daytoy dagiti nagannak agingga nga awanen dagiti annakda iti boarding school. Iti kasta masansan a naladaw unayen ti panangilinteg kadagiti bambanag.
Gagangay ti kapadasan ni Clement. Isalaysayna: “Sakbay ti ipapanko iti boarding school, impategko ti kinapudno ken mangaskasabaak iti tay-ak a kaduak dagiti kakabsat. Nangnangruna a pagragsakak idi ti makipaset iti panagadal ti pamiliami iti Biblia ken iti Panagadal iti Libro ti Kongregasion. Nupay kasta, idi simrekakon iti boarding school idi agtawenak iti 14, pinanawakon a naan-anay ti kinapudno. Iti intero a lima a tawenko iti boarding school, diak pulos timmabuno kadagiti gimong. Kas resulta ti dakes a pannakitimpuyog, naigamerak iti droga, panagsigarilio, ken nakaro a panaginum.”
Ti Impluensia Dagiti Mannursuro
Iti aniaman nga eskuelaan mabalin nga adda dagiti dakes a mannursuro a mangabuso iti autoridadda. Nadangkok ken nauyong dagiti dadduma, idinto ta dadduma gundawayanda dagiti estudianteda iti seksual a wagas. Kadagiti boarding school masansan a di maam-ammuan ti kababalin dagita a mannursuro.
Nupay kasta, ipaspasnek ti kaaduan a mannursuro a sanayen dagiti ubbing tapno agbalinda a nabunga a miembro ti kagimongan, tapno makapagbiagda iti lubong a paggargarawanda, tapno mabalinda ti tumunos. Ngem adda ditoyen ti sabali pay a parikut dagiti annak a Saksi. Dagiti nasayaat iti lubong saan a kanayon a tumunos kadagiti Nakristianuan a prinsipio. Nupay iparparegta dagiti mannursuro kadagiti estudiante a tumunosda iti daytoy a lubong, kinuna ni Jesus a dagiti pasurotna “saanda a paset ti lubong.”—Juan 17:16.
Kasanon no tumaud dagiti parikut no sumursurot dagiti annak kadagiti prinsipio ti Biblia? No ages-eskuela dagiti annak iti lokal a pagadalan ken aggianda iti pagtaegan, mabalinda a pakisaritaan dagita a banag kadagiti dadakkelda. Iti kasta, maiwanwan ti nagannak dagiti annakda ken mabalinda a kasarita ti mannursuro. Kas resultana, masansan a marisut a dagus dagiti parikut ken di pagkikinnaawatan.
Saan a kasta kadagiti boarding school. Nainget ti panangkontrol dagiti mannursuro kadagita nga estudiante. No maitakderan dagiti ubbing dagiti Nakristianuan a prinsipio, masapul nga aramidenda dayta uray awan inaldaw a pannaranay dagiti dadakkelda. No dadduma, makapagtalinaed a matalek iti Dios dagiti annak iti kakasta a kasasaad. Ngem, masansan a dida maaramid dayta. Nalaklaka a tumulok ti maysa nga ubing iti kayat ti mannursuro.
Malimitaran a Tignay
Saan a kas kadagiti unibersidad, a masansan nga adda wayawaya dagiti estudiante nga agtignay iti kaykayatda, limitaran dagiti boarding school ti tignay dagiti ubbing. Adu kadagitoy nga eskuelaan ti di mangipalubos a rummuar dagiti estudiante iti eskuelaan malaksid iti Domingo, ket saan pay nga ipalubos dayta ti dadduma. Kuna ti 11-tawenna nga estudiante iti boarding school nga agnagan Eru: “Didakami pulos palubosan dagiti autoridad ti eskuelaan a mapan makigimong, ket ad-adda pay a saan iti panagserbi iti tay-ak. Iti uneg ti eskuelaan, adda serbisio nga agpaay laeng kadagiti Katoliko ken Muslim. Tunggal estudiante masapul a mangpili iti maysa kadagita a dua wenno sanguenna ti nakaro nga ibubusor dagiti mannursuro ken estudiante. Maipilit met ti panagkanta dagiti estudiante iti national anthem ken himno ti simbaan.”
No pagadalen ti nagannak dagiti annakda iti kasta nga eskuelaan, ania a mensahe ti ipapaayda kadagiti annakda? Amangan ta ti mensahe ket napatpateg ti sekular nga edukasion ngem ti panagtitimpuyog nga agdayaw ken pannakiraman iti trabaho a panagaramid iti adalan—a napatpateg pay ketdi ngem ti kinatarnaw iti Dios.—Mateo 24:14; 28:19, 20; 2 Corinto 6:14-18; Hebreo 10:24, 25.
Iti dadduma a boarding school, makapagadal iti Biblia a sangsangkamaysa dagiti Saksi nga estudiante, ngem uray daytoy masansan a narigat. Kastoy ti kuna ni agtutubo a Blessing, nga agtawen iti 16, maipapan iti boarding school a pages-eskuelaanna: “Inaldaw nga agtataripnong nga agkararag dagiti makunkuna a Kristiano. Dakami a Saksi ikagumaanmi ti makipakpakaasi kadakuada tapno makapagaadalkami, ngem kuna dagiti senior a saanda bigbigen ti organisasionmi. Sa pilitendakami a makipagkararag kadakuada. No dimi kayat, dusaendakami. Ad-adda a kumaro no ireklamomi kadagiti mannursuro. Ti la maibirbirngasda kadakami ket ibilinda kadagiti senior nga estudiante a dusaendakami.”
Panagbalin a Naiduma
No agdinamag a Saksi ni Jehova dagiti estudiante iti boarding school, mabalin a pagimbaganda daytoy. Dagiti autoridad ti eskuelaan mabalin a dida pakipaseten ida kadagiti inkapilitan nga ulbod a narelihiosuan nga aktibidad a maikontra iti pammati dagiti Saksi. Mabalin a di pakiramanen ida dagiti padada nga estudiante kadagiti dakes nga aramid ken panagsasarita. Mabalin a magundawayanda ti mangasaba kadagiti padada nga estudiante ken mannursuro. Maysa pay, dagidiay agbibiag a maitunos kadagiti Nakristianuan a prinsipio ket nalabit a di maatap nga agar-aramid iti nakaro a kinadakes, ket no dadduma magun-odda ti panagraem dagiti mannursuro ken padada nga estudiante.
Ngem saan a kanayon a kasta. Ti panagbalin a naiduma masansan a pagbalinenna ti agtutubo a punteria ti panangidadanes ken pananglais dagiti estudiante ken mannursuro. Kuna ni Yinka, 15 ti tawenna a barito nga ages-eskuela iti boarding school: “Idiay eskuelaan, no pagaammodaka a Saksi ni Jehova, sika ti agbalin a punteria. Yantangay ammoda ti naespirituan ken moral a takdertayo, palab-ogandakami.”
Responsabilidad Dagiti Nagannak
Awan ti mannursuro, eskuelaan, wenno kolehio a mabalin a mangala iti karbengan a mangsukog kadagiti ubbing nga agbalin a dedikado nga ad-adipen ni Jehova. Saan a dayta ti trabaho wenno responsabilidadda. Ibilin ti Sao ti Dios a dagiti mismo a nagannak ti mangasikaso kadagiti naespirituan a kasapulan dagiti annakda. Insurat ni Pablo: “Dakayo, nga amma, dikay rurruroden dagiti annakyo, no di ket itultuloyyo a padakkelen ida iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efeso 6:4) Kasano a mayaplikar dagiti nagannak daytoy nadibinuan a balakad no adayo dagiti annakda nga ages-eskuela iti boarding school a ti panagbisita ket mabalin a maminsan wenno mamindua laeng iti makabulan?
Nagduduma unay dagiti kasasaad, ngem ikagumaan dagiti Kristiano a nagannak ti agtignay a maitunos iti daytoy naipaltiing a sasao: “Pudno unay no ti asinoman dina taraonan dagidiay bukodna, ken nangnangruna kadagidiay kameng ti sangakabbalayanna, pinaglikudanna ti pammati ket isu dakdakes ngem ti tao nga awanan pammati.”—1 Timoteo 5:8.
Adda Kadi Pagpilian?
Ania ti mabalin nga aramiden dagiti nagannak no agparang a dua laeng ti pagpilianda—boarding school wenno ti awan alikamenna nga eskuelaan iti lugarda? Dadduma nga adda iti kastoy a kasasaad nangyurnosda kadagiti pribado a leksion a mangnayon iti edukasion dagiti annakda iti lokal nga eskuelaan. Dadduma a nagannak nangilasinda iti panawen a mangisuro a mismo kadagiti annakda.
No dadduma maliklikan dagiti nagannak ti parparikut babaen ti nasakbay a panagplano inton makapageskuelan dagiti annakda iti sekundaria. No adda ubbingyo wenno agpalplanokayo nga agpamilia, nalabit kayatyo nga ammuen no adda nasayaat a pagadalan iti sekundaria iti lugaryo. No awan, nalabit mabalinyo ti umakar iti lugar nga addaan iti kasta.
Kas pagaammo unay dagiti nagannak, kasapulan ti kinasigo, anus, ken nawadwad a tiempo a mangitukit iti panagayat ti maysa nga ubing ken Jehova. No narigat daytoy bayat nga agnanaed ti maysa nga ubing iti pagtaengan, anian a narigrigat pay no adayo ti paggigianan ti anak! Yantangay nairaman ti agnanayon a biag ti anak, masapul a siseserioso ken buyogen ti kararag nga ikeddeng dagiti nagannak no nainkalintegan a pagadalenda dagiti annakda iti boarding school. Anian a nagakikid a kapanunotan ti mangisakripisio kadagiti naespirituan a pagimbagan ti maysa nga anak maigapu kadagiti pagsayaatan ti edukasion iti boarding school! Kayarigan daytoy ti panangsarakusok iti maur-uram a balay tapno isalakan ti awan unay pategna nga alikamen—a pakauramanna laeng.
Kuna ti Sao ti Dios: “Ti manakem a tao madlawna ti dakes, ket aglemmeng; ngem ti nanengneng aglayon laeng ket agsagaba.” (Proverbio 22:3) Nasaysayaat ti pananglapped iti dakes a kasasaad ngem ti panangilintegto kalpasanna. Nainsiriban a panunoten dayta no iyimtuodyo iti bagiyo, ‘Rumbeng kadi nga ageskuela ti anakko iti boarding school?’
[Kahon iti panid 28]
Malagip Dagiti Agtutubo a Saksi ti Boarding School
“Iti boarding school, maisardeng ti naespirituan a pannakitimpuyog dagiti annak a Saksi. Nakakaskas-ang a kasasaad a dakkel ti posibilidadna a makaaramidka iti dakes.”—Rotimi, a nageskuela iti boarding school iti nagbaetan ti edad a 11 ken 14.
“Nakarigrigat unay ti tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong. Makatabunoak laeng iti Domingo, ket tapno maaramidak dayta, masapul nga aglibasak bayat nga agpipila dagiti estudiante a mapan iti simbaan. Saanak a pulos a naragsak, ta idiay pagtaengan matabunuak amin a gimong ti kongregasion, ken makapanak iti tay-ak ti ministerio iti Sabado ken Domingo. Ti eskuelaan saan a makapabileg a kapadasan. Adu ti nakaikapisak.”—Esther, a masansan a bauten dagiti mannursuro gapu ta di makiramraman kadagiti serbisio ti simbaan iti eskuelaan.
“Narigat ti mangasaba kadagiti kaeskuelaan iti boarding school. Narigat ti agbalin a naiduma. Kayatko ti makidanggay iti grupo. Nalabit naturturedak koma no makapanak idi kadagiti gimong ken makiraman iti tay-ak ti serbisio. Ngem maaramidak laeng dayta no bakasion, a mamitlo laeng iti makatawen. No adda silawyo a di makargaan iti lana, agkudrep ti silaw. Umasping dayta iti eskuelaan.”—Lara, a nageskuela iti boarding school idi agtawen iti 11 agingga iti 16.
“Ita ta awanakon iti boarding school, maragsakanak ta matabunuakon amin dagiti gimong, mabalinko ti makiraman iti tay-ak ti serbisio, ken matagiragsakmi a sangapamiliaan ti inaldaw a teksto. Nupay adda sumagmamano a pagimbagan ti panageskuela, awanen ti napatpateg ngem iti relasionko ken Jehova.”—Naomi, a nangallukoy ken ni tatangna a mangikkat kenkuana iti boarding school.