Maysaka Kadi nga Optimista Wenno Pesimista?
“DAYDI ti kasayaatan a panawen, daydi ti kadaksan a panawen, . . . daydi ti primavera ti namnama, daydi ti kalam-ek ti kinaliday, addaankami iti amin a banag, awan aniaman nga adda kadakami.” Silalaing a pinagduma ti panglukat a sasao ti libro nga obra maestra ni Charles Dickens nga A Tale of Two Cities no kasano a dagiti pasamak apektaranda ti panagpampanunot, rikna, ken ti panangmatmattayo.
Ti dua a siudad a natukoy ket ti London ken Paris kabayatan ti riribuk iti French Revolution. Para kadagiti nairurumen nga umili ti maika-18-siglo a Francia, ti pannakaiproklamar dagiti karbengan ti tao bayat ti rebolusion ket pudno a maysa a “primavera ti namnama.” Ngem para kadagiti karaman iti ancien régime, wenno ti dandani agngudon idi a sistema ti politika, dayta ket maysa a “kalam-ek ti kinaliday,” nga agbanag iti ipapatay ken pannakadadael.
Optimismo wenno pesimismo? Depende daytoy no ania ti dasigam. Ket kasta pay laeng agingga ita.
Panawen ti Panangsukimat iti Bagi
Maysaka kadi nga optimista? Maysaka kadi a naragsak a tao, a kanayon a mangnamnama iti kasayaatan? Wenno agannayaska kadi nga agbalin a pesimista, a negatibo ti panangmatmatmo iti masakbayam, a namnamaem ti kasayaatan ngem kagiddan daytoy namnamaem met ti kadaksan?
Innem a pulo a tawenen ti napalabas idi ginupgop ti Americano a nobelista a ni James Branch Cabell ti dua nga agsupadi a pilosopia iti kastoy a pamay-an: “Kuna ti optimista nga agbibiagtayo iti kasayaatan a kagimongan; ket agdanag ti pesimista no pudno daytoy.” No pagarupem a daytoy a panangmatmat ket medio mapagduaduaan, sukimatem ti positibo ken negatibo a kasasaad ti tallo laeng a benneg ti lubong ita kas naidatag iti baba. Kalpasanna utobem ti reaksionmo, ket saludsodam ti bagim, ‘Maysaak kadi nga optimista wenno pesimista?’
Manayon a Talna: Mano a nariribuk a lugar iti lubong ti madakamatmo? Ti Ireland, ti dati a Yugoslavia, ti Makintengnga a Daya, Burundi, Rwanda—mapanunotmo a dagus dagitoy. Marisutto kadi dagitoy ken dadduma pay a panagdadangadang tapno masigurado ti manayon a talna iti lubong? Tumaltalna kadin ti lubong?
Kinatalged ti Ekonomia: Iti panangnamnamada a maymaysanto ti kuarta nga usarenda inton 1999, serioso a sangsanguen dagiti pagilian a kameng ti European Union dagiti parikut iti implasion ken panagbulod ti gobierno iti kuarta kadagiti umili. Iti dadduma a lugar, ti panagkunniber daddadaelenna ti ekonomia ti adu a pagilian iti America ken Africa, a sadiay gistay saanen a masbaalan ti implasion ken mamagsisina pay laeng dagiti etniko a parikut. Asideg kadin ti kinatalged ti ekonomia?
Kinaawan Panggedan: Iti nasional eleksion idi 1997, nagkaykaysa nga indagadag ti konsilio dagiti simbaan idiay Britania kadagiti amin a partido politikal nga iyun-unada a pagsasaritaan ti maipapan iti panangted iti trabaho iti amin. Ngem tangay agarup 30 porsiento kadagiti trabahador iti sangalubongan ti awanan trabaho wenno di umdas ti trabahoda, maaddaan pay ngata iti permanente ken umdas a trabaho ti amin—nangnangruna dagiti agtutubo?
Anian a nakalaklaka ti maupay! Ngem adda panggapuan a manginanama, ket awisendaka a mangusig no kasano a posible ti maaddaan iti positibo a panangmatmat.
[Ladawan iti panid 3]
Ti French Revolution
[Credit Line]
Manipud iti libro a Pictorial History of the World