Dagiti Dead Sea Scroll​—Apay a Nasken a Paginteresanyo?

Sakbay ti pannakatakuat kadagiti Dead Sea Scroll, ti kadaanan a manuskrito ti Hebreo a Kasuratan ket napetsaan iti agarup maikasiam ken maikasangapulo a siglo K.P. Talaga kadi a mapagtalkan dagitoy a manuskrito kas pudpudno a kopia ti Sao ti Dios, yantangay nasurok a sangaribu a tawen a nasaksakbay a nakompleto ti pannakaisurat ti Hebreo a Kasuratan? Kuna ni Propesor Julio Trebolle Barrera, kameng ti internasional a grupo dagiti editor ti Dead Sea Scroll: “Ti Isaiah Scroll [manipud Qumran] paneknekanna a di mapagduaduaan ti kinahusto ken kinaannad ti panangkopia dagiti Judio kadagiti teksto ti biblia iti las-ud ti nasurok a sangaribu a tawen.”

TI LUKOT a tuktukoyen ni Barrera ket naglaon iti kompleto a libro ni Isaias. Iti agdama, kadagiti nasurok a 200 a manuskrito ti Biblia a nasarakan idiay Qumran, adda dagiti pirsay a mangipabigbig kadagiti libro ti Hebreo a Kasuratan malaksid iti libro nga Ester. Saan a kas iti Isaiah Scroll, kapaset la ti kaaduan kadagitoy, nga awan pay apagkapullo ti linaonda aniaman a libro daytoy. Dagiti libro ti Biblia a kalatakan idiay Qumran isu dagiti Salmo (36 a kopia), Deuteronomio (29 a kopia), ken Isaias (21 a kopia). Dagitoy met laeng dagiti libro a masansan nga adawen ti Kristiano a Griego a Kasuratan.

Nupay pinaneknekan dagiti lukot nga awan ti dakkel a nabaliwan iti Biblia, ipakitada nga uray kaskasano adda ti nagduduma a bersion ti Hebreo a Biblia nga inusar dagiti Judio idi panawen ti Maikadua a Templo, ken adda nagdumaan ti tunggal maysa kadagitoy a bersion. Saan nga amin a lukot ket kapada ti ispeling wenno pannakaisao ti Masoretiko a teksto. Dadduma ti ad-adda nga umarngi iti Griego a Septuagint. Impagarup idi dagiti eskolar a bunga ti panagkamali wenno parparbo dagiti nagipatarus ti saan a panagtutunos iti Septuagint. Ita, ipalgak dagiti lukot a maigapu dagitoy iti panagduduma dagiti Hebreo a teksto. Mabalin a daytoy ti rason no apay a no dadduma, sabali ti pannakaisao dagiti teksto ti Hebreo a Kasuratan nga inadaw dagiti immuna a Kristiano no idilig iti Masoretiko a teksto.​—Exodo 1:5; Aramid 7:14.

No kasta, dagitoy nga agkakapateg a lukot ken paset ti Biblia mangipaayda iti ekselente a pagibatayan tapno maadal no kasano a nakopia ti Hebreo a teksto ti Biblia. Pinatalgedan dagiti Dead Sea Scroll ti kinapateg agpadpada ti Septuagint ken ti Samaritan Pentateuch kas pangidiligan iti teksto. Agserbida kas kanayonan a reperensia dagiti agipatpatarus iti Biblia para iti posible a panangpasayaat iti Masoretiko a teksto. Iti adu a kaso, pinatalgedanda a husto ti desision ti New World Bible Translation Committee a mangisubli iti nagan ni Jehova iti lugar a nakaikkatanna iti Masoretiko a teksto.

Dagiti lukot a nangdakamat kadagiti paglintegan ken pammati ti sekta idiay Qumran paneknekanda a saan la a maymaysa ti kita ti Judaismo idi tiempo ni Jesus. Addaan dayta a sekta kadagiti tradision a naiduma kadagidi Fariseo ken Saduceo. Dagitoy a nakaidumaanda ti nalabit nangiduron iti daytoy a sekta nga agnaed iti let-ang. Sibibiddut nga impagarupda a ti sektada ti kaitungpalan ti Isaias 40:3 maipapan iti timek iti let-ang a nangpalanas iti dalan ni Jehova. Adu a kapaset dagiti lukot ti nangtukoy iti Mesias, nga asideg idin nga umay sigun kadagiti nagsurat. Makapainteres daytoy gapu ta dinakamat ni Lucas a “siinanama dagiti tattao” iti iyaay ti Mesias.​—Lucas 3:15.

Tumulong dagiti Dead Sea Scroll tapno uray kaskasano, maawatantayo ti panagbiag dagiti Judio idi tiempo a nangaskasaba ni Jesus. Mausar dagitoy a reperensia para iti panagsukimat iti nagkauna a Hebreo ken iti teksto ti Biblia. Ngem adu kadagiti teksto dagiti Dead Sea Scroll ti masapul pay a mausig a naimbag. Mabalin ngarud a magun-od pay dagiti kanayonan nga impormasion. Wen, ti kangrunaan a takuat ti arkeolohia iti maika-20 a siglo agtultuloy a pagagarenna agpadpada dagiti eskolar ken estudiante ti Biblia bayat nga agturturongtayo iti maika-21 a siglo.

[Picture Credit Lines iti panid 7]

Dagiti nakabakab idiay Qumran: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.; manuskrito: Iti pammalubos ti Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem