Asidegen nga Agpatingga ti Panangipalubos ti Dios iti Panagsagaba
SADINOMAN ti taliawenyo, adda panagsagaba. Dadduma ti agsagsagaba gapu iti bukodda nga aramid. Maalada dagiti sakit a mayakar babaen ti sekso wenno mapasaranda dagiti dakes nga epekto ti panagdroga wenno nalabes a panaginum kasta met ti panagsigarilio. Wenno agsagaba ti salun-atda gapu iti di nasayaat nga ugali iti pannangan. Nupay kasta, adu a panagsagaba ti resulta dagiti banag wenno pasamak a di magawidan ti gagangay a tao: gubat, kinaranggas iti puli, krimen, kinapanglaw, bisin, ken sakit. Ti sabali pay a di magawidan ti tao isut’ panagsagaba gapu iti panaglakay ken ipapatay.
Ipanamnama kadatayo ti Biblia a “ti Dios ket ayat.” (1 Juan 4:8) Apay ngarud a ti naayat a Dios impalubosna nga agtultuloy iti sinigsiglon dagitoy a panagsagaba? Kaanona a risuten ti kasasaad? Tapno masungbatan dagita a saludsod, nasken nga usigentayo ti panggep ti Dios mainaig kadagiti tattao. Daytoy ti tumulong kadatayo a mangtarus no apay nga impalubos ti Dios ti panagsagaba ken no ania ti aramidennanto iti dayta.
Ti Sagut a Wayawaya nga Agikeddeng
Idi pinarsua ti Dios ti immuna a tao, saan laeng a nangpataud iti maysa a bagi nga addaan iti utek. Maysa pay, saan met a basta pinarsua ti Dios da Adan ken Eva a kasla awan nakemda a robot. Inikkanna ida iti abilidad a mangaramid iti bukodda a pangngeddeng. Ket nagsayaat dayta a sagut, ta “nakita ti Dios ti isuamin nga inaramidna ket, adtoy! nasayaat unay dayta.” (Genesis 1:31) Wen, “naan-anay ti aramidna.” (Deuteronomio 32:4) Tagipatgentay amin daytoy a sagut a wayawaya nga agikeddeng agsipud ta ditay kayat a maidiktar kadatayo ti amin a panunoten ken aramidentayo a ditay man la makaaramid iti bukodtay a pili.
Nupay kasta, awan kadi ti limitasion ti panangusar iti dayta nagsayaat a sagut a wayawaya nga agikeddeng? Maibatay kadagiti instruksion a naited kadagiti immuna a Kristiano, kastoy ti sungbat ti Sao ti Dios: “Agbalinkayo a kas siwayawaya a tattao, ket kaskasdi a salsalimetmetanyo ti wayawayayo, saan a kas pangabbong iti kinadakes, no di ket kas ad-adipen ti Dios.” (1 Pedro 2:16) Pagimbagan ti amin no adda limitasionna. No kasta, ti wayawaya nga agikeddeng masapul a maitunos iti pagannurotan ti linteg. Ta no saan, tumaud ti anarkia.
Makinlinteg?
Makinlinteg ti pakaibatayan dagiti umiso a limitasion ti wayawaya? Ti sungbat iti daytoy a saludsod ket adda pakainaiganna iti napateg a rason no apay nga impalubos ti Dios ti panagsagaba. Yantangay ti Dios ti nangparsua kadagiti tattao, ammona no aniada a linteg ti masapul a tungpalenda para iti pagimbaganda ken ti sabsabali. Kastoy ti panangibaga ti Biblia: “Siak, ni Jehova, ti Diosmo, Daydiay mangisursuro kenka tapno magunggonaam ti bagim, Daydiay mangpappapagna kenka iti dalan a rebbeng a pagnaam.”—Isaias 48:17.
Nalawag a daytoy ti napateg a punto: Saan a naparsua dagiti tattao a makapagbukbukod uray awan ti tulong ti Dios. Ti balligi ken ragsakda ket agpannuray iti panagtulnogda kadagiti nalinteg a bilin ti Dios. Kasta ti panangparsuana kadakuada. Kinuna ni Jeremias a propeta ti Dios: “Pagaammok unay, O Jehova, a saan a kukua ti naindagaan a tao ti dalanna. Saan a kukua ti tao a magmagna uray ti panangiturong iti addangna.”—Jeremias 10:23.
Ti Dios impasidongna ti sangatauan kadagiti pisikal a lintegna, kas iti linteg ti grabidad. Iti umasping a wagas, impasidongna dagiti tattao kadagiti lintegna iti moral, a nadisenio a mangyeg iti panagtutunos iti kagimongan. Adda ngarud naimbag a rason nga idagadag ti Sao ti Dios: “Agtalekka ken Jehova buyogen ti isuamin a pusom ket dika agkammatalek iti bukodmo a pannakaawat.”—Proverbio 3:5.
No kasta, saan a pulos nga agballigi ti natauan a pamilia no saan a ti Dios ti mangituray. Gapu ta dida kayat ti agpasakup kenkuana, mangpartuatda kadagiti agkokontra a sosial, ekonomikal, politikal, ken relihioso a sistema, ket “ti tao dominaranna ti tao iti pakadangrananna.”—Eclesiastes 8:9.
Apay a Dimmakes ti Kasasaad?
Idi damo, inaramid ti Dios a perpekto ti amin a banag para kada Adan ken Eva, ti immuna a nagannaktayo. Perpekto ti bagi ken isipda, ket paraiso a hardin ti pagtaenganda. No nagtultuloyda a nagpasakup iti turay ti Dios, nagtalinaedda koma a perpekto ken naragsak. Nagbalinda koma a nagannak ti amin a perpekto ken naragsak a tattao nga agnanaed iti paraiso a daga. Dayta ti panggep ti Dios para iti natauan a rasa.—Genesis 1:27-29; 2:15.
Nupay kasta, dagiti immuna nga inapotayo dida inusar a siuumiso ti wayawayada nga agikeddeng. Impagarupda a makapagballigida uray awan ti panangiwanwan ti Dios. Sipapakinakem a limbesda kadagiti pagbeddengan ti linlintegna. (Genesis, kapitulo 3) Agsipud ta linaksidda ti panangiturayna, saanen nga obligado ti Dios a mangtaginayon iti kinaperpektoda. ‘Nagtignayda iti makadadael iti biangda a mismo, saanda a nagtalinaed nga annakna, ket adda kadakuada ti pilaw.’—Deuteronomio 32:5.
Sipud idi nagsukirda iti Dios, nangrugin a kimmapuy ti bagi ken isip da Adan ken Eva. Ni Jehova ti ubbog ti biag. (Salmo 36:9) Gapu ngarud iti panangisinada iti bagbagida ken Jehova, nagbalin nga imperpekto ti immuna nga agassawa ket natayda kamaudiananna. (Genesis 3:19) Maitunos kadagiti linteg ti genetiko a panagtawid, dagiti laeng ik-ikutan dagiti nagannakda ti mabalin a tawiden dagiti annakda. Ket ania ngay dayta? Kinaimperpekto ken ipapatay. Insurat ngarud ni apostol Pablo: “Babaen iti maysa a tao [ni Adan] simrek ti basol iti lubong ken ti ipapatay babaen iti basol, ket iti kasta ti ipapatay nagsaknap iti amin a tattao agsipud ta nagbasolda amin.”—Roma 5:12.
Ti Kangrunaan nga Isyu—Kinasoberano
Idi nagrebelde da Adan ken Eva maibusor iti Dios, kinaritda ti kinasoberanona, kayatna a sawen, ti kalinteganna a mangituray. Mabalin koma a dinadael ida ni Jehova ket mangaramid manen iti sabali a pagassawaan, ngem saan a marisut dayta ti isyu maipapan iti no ania a turay ti umiso ken kasayaatan para kadagiti tattao. Gapu ta naikkanda iti panawen a mangipasdek kadagiti kagimongan a kayatda, adda gundawayda a mangpaneknek no makapagballigi ti turay a naisina iti Dios.
Ania ti ipasimudaag kadatayo ti rinibun a tawen a historia ti tao? Kadagiti naglabas a siglo, pinadas dagiti tattao ti adu a kita ti sosial, ekonomikal, politikal, ken relihioso a sistema. Ngem nagtultuloy latta ti kinadakes ken panagsagaba. Kinapudnona, ‘dagiti nadangkes a tattao rimmang-ayda manipud dakes nga agturong iti dakdakes pay,’ nangnangruna iti kaaldawantayo.—2 Timoteo 3:13.
Idi maika-20 a siglo, nagtengan ti siensia ken industria ti alimpatok dagiti gapuananda. Ngem dayta met ti panawen a napasamak ti kakaruan a panagsagaba iti intero a pakasaritaan ti natauan a rasa. Ken aniaman ti nagrang-ayan ti medisina, saan a mabalusingsing ti linteg ti Dios: Dagiti tattao a naisina iti Dios—ti ubbog ti biag—agsakit, lumakay, ken matayda. Anian a naglawag a napaneknekan a saan a kabaelan dagiti tattao ‘nga iturong dagiti addangda’!
Napatalgedan ti Kinasoberano ti Dios
Daytoy nakas-ang a panageksperimento a di panagpaiwanwan iti Dios namimpinsan nga imbatadna a saan a pulos nga agballigi ti panagturay dagiti tattao a naisina kenkuana. Ti laeng panagturay ti Dios ti makaiyeg iti kinaragsak, panagkaykaysa, salun-at, ken biag. Mainayon pay, ti di agbiddut a Sao ti Dios, ti Nasantuan a Biblia, ipakitana nga agbibiagtayon “kadagiti maudi nga aldaw” ti natauan a turay a di agpapaiwanwan iti Dios. (2 Timoteo 3:1-5) Asidegen nga agpatingga ti panangipalubos ni Jehova iti daytoy ken iti kinadakes, agraman iti panagsagaba.
Din agbayag, makibiangen ti Dios kadagiti aramid ti tao. Ibaga kadatayo ti Kasuratan: “Iti kaaldawan dagidiay nga ar-ari [dagiti agdama a turay ti tao] mangipasdekto ti Dios ti langit iti maysa a pagarian [idiay langit] a saanto a pulos madadael. Ket ti met laeng pagarian saanto a mayawat iti aniaman a sabali nga ili [dinto pulos nga agturay manen ti tao iti daga]. Rumekennanto ken pagpatinggaenna amin dagitoy a pagarian [dagiti agdama a turay], ket dayta agtalinaedto agingga kadagiti tiempo a di nakedngan.”—Daniel 2:44.
Ti tema ti Biblia isu daytoy: ti pannakaalangon ti kinasoberano ni Jehova a Dios babaen ti nailangitan a Pagarian. Daytoy ti kangrunaan nga insuro ni Jesus. Kinunana: “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti intero a mapagnaedan a daga maipaay a pangsaksi kadagiti amin a nasion; ket iti kasta umayton ti panungpalan.”—Mateo 24:14.
Inton suktan ti panagturay ti Dios ti turay ti tao, siasino dagiti maisalakan ken siasino dagiti madadael? Ipanamnama kadatayo ti Proverbio 2:21, 22: “Dagiti napalungdo [a mangitandudo iti turay ti Dios] isuda ti agtaengto iti daga, ket dagiti awan pakababalawanna isuda ti mateddanto iti dayta. No maipapan kadagiti nadangkes [a saan a mangitandudo iti turay ti Dios], magessatdanto iti mismo a daga.” Ti salmista a pinaltiingan ti Dios inkantana: “Iti apagbiit laengen a kanito, ket daydiay nadangkes awanton . . . Ngem dagidiay naemma tagikuaendanto ti daga, ket pudno a maragsakandanto iti napalalo iti kinaruay ti talna. Dagiti nalinteg tagikuaendanto ti daga, ket agtaengdanto nga agnanayon iti dayta.”—Salmo 37:10, 11, 29.
Ti Nakaskasdaaw a Baro a Lubong
Iti sidong ti panagturay ti Pagarian ti Dios, dagiti makalasat iti panungpalan ti agdama a sistema ti bambanag maiturongdanto iti maysa a daga a nadalusanen iti kinadakes ken panagsagaba. Maipaayto iti sangatauan dagiti instruksion a naggapu iti Dios, ket inton agangay “ti daga sigurado a mapnonto iti pannakaammo ken Jehova kas iti dandanum abbonganda ti mismo a baybay.” (Isaias 11:9) Daytoy makapabileg ken makagunggona a panangisuro ti agresultanto iti pudpudno a natalna ken agtutunos a kagimongan ti tao. Gapuna, awanton ti gubat, panangpapatay, kinaranggas, panangrames, panagtakaw, wenno aniaman a sabali pay a krimen.
Agayusto dagiti nakaskasdaaw a pisikal a bendision kadagiti natulnog a tattao nga agbibiag iti baro a lubong ti Dios. Maikkatto ti amin a dakes nga imbunga ti panagrebelde iti turay ti Dios. Agpatingganto ti kinaimperpekto, panagsakit, panaglakay, ken ipapatay. Ipanamnama kadatayo ti Biblia: “Awanto ti agtataeng nga agkuna: ‘Masakitak.’” Mainayon pay, inkari ti Kasuratan: “Iti dayta a tiempo maluktanto ti matmata dagidiay bulsek, ket maluktanto ti mismo a laplapayag dagidiay tuleng. Iti dayta a tiempo kumalay-atto daydiay pilay a kas iti panagkalay-at ti kalakian nga ugsa, ket ti dila daydiay umel umkisto gapu iti ragsak.” (Isaias 33:24; 35:5, 6) Anian a nakaay-ayatto a tagiragsaken ti kinasalibukag iti tunggal aldaw—iti agnanayon!
Iti sidong ti naayat a panangiwanwan ti Dios, dagiti agnanaed iti dayta a baro a lubong usarendanto dagiti pigsa ken laingda a mangisaknap iti paraiso iti intero a daga. Agnanayon nga awanton ti kinapanglaw, bisin, ken kinaawan pagtaengan, ta kunaen ti padto ni Isaias: “Pudno unay a mangbangondanto iti balbalay ket agnaedda; ket pudno unay nga agmuladanto kadagiti kaubasan ket kanenda ti bungada. Saandanto a mangbangon ket sabali ti agnaed; saandanto nga agmula ket sabali ti mangan.” (Isaias 65:21, 22) Wen, “agtugawdanto, tunggal maysa iti sirok ti puon ti ubasna ken iti sirok ti kayona a higos, ket awanto ti asinoman a mamagpigerger kadakuada.”—Mikias 4:4.
Sumayaatto met ti daga gapu iti naayat a panangtaripato ti Dios ken dagiti natulnog a tattao. Kastoy ti pammasiguro kadatayo ti Kasuratan: “Ti let-ang ken ti awanan danum a rehion agragsakdanto, ket ti desierto a tanap agrag-onto ken agsabong a kas iti safron. . . . Iti let-ang pimsuakton ti dandanum, ken ti naapres nga ayus iti desierto a tanap.” (Isaias 35:1, 6) “Maaddanto ti naruay a bukbukel iti daga; iti tapaw dagiti bantay addanto ti panaglaplapusanan.”—Salmo 72:16.
Dagiti met ngay binilion a tattao a natay? Maisublinto ti biag dagidiay adda iti lagip ti Dios, ta “addanto panagungar agpadpada dagiti nalinteg ken dagiti nakillo.” (Aramid 24:15) Wen, mapagungarto dagiti natay. Maisuronto kadakuada dagiti nakaskasdaaw a kinapudno maipapan iti turay ti Dios ket maikkanda iti gundaway nga agbiag nga agnanayon iti Paraiso.—Juan 5:28, 29.
Babaen kadagitoy, naan-anayton a baliwan ni Jehova ti nakaay-ay-ay a kasasaad gaput’ panagsagaba, sakit, ken ipapatay a nangadipen iti sangatauan iti rinibun a tawen. Awanen ti sakit! Awanen dagiti an-annayen! Awanen ti ipapatay! Ti Dios “punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Ti immuna a bambanag naglabasdan.”—Apocalipsis 21:3, 4.
Kastanto ti pamay-an ti Dios a mamagpatingga iti panagsagaba. Dadaelennanto daytoy rinuker a lubong ket ipasdekna ti maysa nga interamente a baro a sistema ti bambanag nga iti dayta “agtaeng ti kinalinteg.” (2 Pedro 3:13) Anian a nagimbag a damag daytoy! Kasapulantay unayen ti baro a lubong. Ket asidegen a makitatayo dayta. Gapu ta matungtungpal dagiti padto ti Biblia, ammotayo a nakaas-asidegen ti baro a lubong, ket dandani agpatinggan ti panangipalubos ti Dios iti panagsagaba.—Mateo 24:3-14.
[Kahon iti panid 8]
Ti Pannakapaay ti Turay ti Tao
No maipapan iti panagturay ti tao, kinuna ti dati a Chancellor nga Aleman a ni Helmut Schmidt: “Datayo a tattao . . . kanayon a kapaset laeng ti lubong ti naiturayantayo, ket kaaduanna a nakadakdakes. . . . Ti panangituraytayo iti dayta ket di pulos nangyeg iti naan-anay a talna.” Kastoy ti kapaliiwan ti Human Development Report 1999: “Ipadamag ti amin a pagilian a marmargaay ti pundasion ti kagimonganda, buyogen ti nariribuk a komunidad, ad-adu a krimen, ad-adda a kinaranggas iti pagtaengan. . . . Dumegdegdeg dagiti pangta iti sangalubongan, a lab-awanna dagiti kabaelan ti pagilian a mangtaming kadagita, ken naparpartak pay ngem ti internasional a panagtignay.”
[Dagiti Ladawan iti panid 8]
“Pudno a maragsakandanto iti napalalo iti kinaruay ti talna.”—Salmo 37:11
[Picture Credit Lines iti panid 5]
Maikatlo manipud iti makinngato, agina: FAO photo/B. Imevbore; makimbaba, panagbettak: U.S. National Archives photo