Agdayawkayo iti Dios “Buyogen ti Espiritu”

“Asino ti mabalin a pangipadisanyo iti Dios? Ania a ladawan ti pangyaspinganyo kenkuana?”​—ISAIAS 40:18, “THE JERUSALEM BIBLE”

NALABIT sipapasnek a patienyo nga umiso ti panagusar kadagiti ladawan iti panagdayaw iti Dios. Nalabit mariknayo a daytoy ti ad-adda a mangyadani kadakayo iti Managdengngeg iti kararag, a di makita ken kasla saan a persona ken narikut.

Ngem datayo kadi ti agpili no ania a wagas ti iyaadani iti Dios? Saan aya a rumbeng a ti mismo a Dios ti ultimo nga autoridad no ania ti maawat ken di maawat? Inlawlawag ni Jesus ti panangmatmat ti Dios iti daytoy a banag idi kinunana: “Siak ti Dalan, ti Kinapudno ken ti Biag. Awan ti makaadani ken Ama no di babaen kaniak.” (Juan 14:6)a Dagitoy laengen a sasao ipakitada a di maipalubos ti panagusar kadagiti ladawan wenno aniaman a dadduma a sagrado a banag.

Wen, adda maysa a kita ti panagdayaw nga anamongan ni Jehova a Dios. Ania dayta? Iti sabali a gundaway, inlawlawag ni Jesus: “Um-umayen ti oras​—kinapudnona itan dayta​—a dagiti pudno nga agdaydayaw agdaydayawdanto iti Ama iti espiritu ken kinapudno: dayta ti kita ti agdaydayaw a kayat ti Ama. Ti Dios ket espiritu, ket dagiti agdayaw masapul nga agdayawda buyogen ti espiritu ken kinapudno.”​—Juan 4:23, 24.

Ti kadi Dios, nga “espiritu,” ket mairepresentar ti maysa a pisikal nga imahen? Saan. Uray kasano kapintas ti imahen, awan kaimudinganna iti dayag ti Dios. Isu a ti imahen ti Dios saanna a pulos a pudpudno a mairepresentar ti Dios. (Roma 1:22, 23) ‘Agdaydayaw kadi buyogen ti kinapudno’ ti maysa a tao no umadani iti Dios babaen ti aramid-tao a ladawan?

Nalawag a Sursuro ti Biblia

Imparit ti Linteg ti Dios ti panagaramid kadagiti pagdayawan nga imahen. Impaannurot ti maikadua iti Sangapulo a Bilin: “Dika mangaramid iti maipaay kenka a ladawan a kinitikitan wenno aniaman a katulad ti adda sadi langit wenno ti adda iti baba ditoy daga wenno ti adda iti danum iti uneg ti daga; dika agruknoy kadakuada wenno agserbi kadakuada.” (Exodo 20:4, 5) Imbilin met ti naipaltiing a Kristiano a Kasuratan: “Masapul nga itultuloyyo nga adaywan ti idolatria.”​—1 Corinto 10:14.

Pudno, adu dagiti mangikalintegan a saan nga idolatria ti panagusarda kadagiti imahen iti panagdayaw. Kas pagarigan, dagiti Kristiano nga Orthodox masansan nga ilibakda a talaga a daydayawenda dagiti ladawan a pagruknoyan, pagparintumengan, ken pagkararaganda. Insurat ti maysa a padi nga Orthodox: “Pagrukbabanmi dagitoy agsipud ta nasantuanda a banag, ken agsipud ta daydayawenmi ti iladladawanda.”

Kaskasdi, di pay nasungbatan ti saludsod nga: Anamongan kadi ti Dios ti panagusar kadagiti ladawan uray maipaay laeng iti makuna a di direkta a panagrukbab? Iti Biblia, awan a pulos ti ibagana a mangipalubos iti kasta nga aramid. Idi nagaramid dagiti Israelita iti imahen ti urbon a baka, a kunkunada nga usarenda nga agdayaw ken Jehova, inyebkasna ti nainget a dina iyaanamong, a kunana a nagapostatada.​—Exodo 32:4-7.

Ti Nalimed a Peggad

Napeggad ti panagusar kadagiti imahen iti panagdayaw. Naglaka a guyugoyenna dagiti tattao nga agdayaw iti banag imbes nga iti Dios nga irepresentar koma ti imahen. Iti sabali a pannao, ti ladawan ket agbalin a sentro ti idolatria.

Kasta ti napasamak iti adu a banag idi panawen dagiti Israelita. Kas pagarigan, nagaramid ni Moises iti gambang nga uleg bayat ti panagdaliasatda iti let-ang. Idi damo, nagserbi a pangagas ti sinsinan uleg iti teddek. Dagiti nadusa iti kagat ti serpiente mabalinda ti kumita iti gambang nga uleg ket paimbagen ida ti Dios. Ngem idi addan dagiti tattao iti Naikari a Daga, agparang a pinagbalinda nga idolo dayta a mangirepresentar a teddek, a kasla ti mismo a gambang a serpiente ti addaan iti bileg a mangagas. Nangpuorda iti insienso maipaay iti dayta ken inikkanda pay iti nagan a Nehushtan.​—Numeros 21:8, 9; 2 Ar-ari 18:4.

Pinadas met dagiti Israelita nga usaren ti lakasa ti tulag kas anting-anting maibusor kadagiti kabusorda, a nagresulta kadagiti didigra. (1 Samuel 4:3, 4; 5:11) Ken idi kaaldawan ni Jeremias, dagiti umili ti Jerusalem ad-adda a pakaseknanda dagiti umili ti templo ngem iti Dios a daydayawenda sadiay.​—Jeremias 7:12-15.

Nasaknap pay laeng ti pagannayasan nga agdayaw kadagiti banag imbes nga iti Dios. Kinuna ti managsukisok a ni Vitalij Ivanovich Petrenko: “Ti imahen . . . ti nagbalin a sentro ti panagdayaw ken posible nga agbalin nga idolatria . . . Nasken nga admitiren a maysa daytoy a kangrunaan a pagano a kapanunotan a nagbalin a panagdayaw iti idolo babaen dagiti nalatak a patpatien.” Umasping iti dayta, iti librona nga Understanding the Greek Orthodox Church, kuna ti padi ti Greek Orthodox a ni Demetrios Constantelos: “Posible para iti maysa a Kristiano a pagdayawanna ti imahen.”

Mapagduaduaan unay ti panangibaga a katulongan laeng iti relatibo a panagdayaw dagiti imahen. Apay? Ngamin, saan aya a pudno nga adda dagiti ladawan ni Maria wenno “sasanto” a mabalin a maibilang a maikari iti dakdakkel a debosion ken napatpateg ngem iti dadduma a ladawan a mangirepresentar iti isu met laeng nga indibidual a nabayagen a natay? Kas pagarigan, adda imahen ni Maria idiay Tínos, Grecia, nga us-usaren dagiti napeklan nga Orthodox, a naiduma kadagiti matalek met a mangus-usar iti imahen ni Maria idiay Soumela, makin-amianan a Grecia. Agpada a patien dagitoy a grupo a natantan-ok ti imahenda ngem iti sabali, a makaaramid iti dakdakkel a milagro ngem iti sabali, nupay agpada nga irepresentar dagitoy ti nabayagen a natay a tao. Gapuna, iti aramid, bigbigen dagiti tattao nga adda pannakabalin ti dadduma nga imahenda ket dayawenda dagitoy.

Panagkararag iti “Sasanto” Wenno ken Maria?

Ti ngay panagrukbab kadagiti indibidual, kas ken Maria wenno iti “sasanto”? Iti isusungbatna iti pannulisog ni Satanas, tinukoy ni Jesus ti Deuteronomio 6:13 ket kinunana: “Masapul nga agdayawka iti Apo a Diosmo, ken isu laeng ti pagserbiam.” (Mateo 4:10) Kinunana idi agangay a dagiti pudno nga agdaydayaw agserbida iti “Ama,” awanen ti sabali. (Juan 4:23) Yantangay ammona daytoy, maysa nga anghel ti nangtubngar ken ni apostol Juan a nangpadas nga agdayaw kenkuana, a kunkunana: “Dimo aramiden dayta . . . Ti Dios ti masapul a pagdayawam.”​—Apocalipsis 22:9.

Umiso kadi ti agkararag iti ina ni Jesus ditoy daga, ni Maria, wenno iti “sasanto,” a kiddawen kadagitoy nga ibabaetda ida iti Dios? Ti direkta a sungbat ti Biblia: “Adda laeng maysa a mangibabaet iti Dios ken kadagiti tattao, mismo a ti tao, ni Kristo Jesus.”​—1 Timoteo 2:5.

Saluadanyo ti Relasionyo iti Dios

Ti panagusar kadagiti imahen iti panagdayaw, a maibusor iti nalawag a sursuro ti Biblia, ket saan a makatulong kadagiti tattao a manggun-od iti anamong ti Dios ken iti pannakaisalakan. Iti kasunganina, kinuna ni Jesus a ti biag nga agnanayon ket agpannuray iti pananggun-odtayo iti pannakaammo iti maymaysa a pudno a Dios, panangammo iti awan umasping a personalidadna ken kadagiti panggep ken pannakilangenna kadagiti tattao. (Juan 17:3) Dagiti imahen a saan a makakita, makarikna, wenno makapagsao saanda a matulongan ti tao a mangammo iti Dios ken mangipaay iti naanamongan a panagdayaw kenkuana. (Salmo 115:4-8) Dayta a kapatgan nga edukasion ket magun-odan babaen laeng ti panangadal iti Sao ti Dios, ti Biblia.

Malaksid nga awan ti iyegna a pagimbagan, ti panagdayaw iti ladawan mabalin a pagpeggadenna ti espiritualidad. Kasano? Umuna ken kangrunaanna, madadaelna ti relasion ti maysa a tao ken ni Jehova. Maipapan iti Israel, a “namagpungtot kenkuana gapu kadagiti nakaap-aprang nga imahen,” impakpakauna ti Dios: “Ilingedko ti rupak kadakuada.” (Deuteronomio 32:16, 20, The New American Bible) Ti panangisubli iti relasionda iti Dios kaipapananna a ‘pagtallikudanda dagiti managbasol nga idolo.’​—Isaias 31:6, 7, NAB.

Gapuna, anian a maitutop daytoy a Nainkasuratan a balakad: “Babassit nga annakko, saluadanyo dagiti bagbagiyo maibusor kadagiti idolo”!​—1 Juan 5:21, NAB.

[Footnote]

[Kahon iti panid 6]

Natulongan nga Agdayaw “Buyogen ti Espiritu”

Ni Olivera ket maysa a napeklan a kameng ti Orthodox Church idiay Albania. Idi imparit ti pagilian ti relihion idi 1967, sililimed nga intuloy ni Olivera dagiti narelihiosuan nga aramidna. Nganngani maibus ti bassit a pensionna iti kagagatangna kadagiti balitok ken pirak nga imahen, insienso, ken kandela. Inlemmengna dagitoy iti katrena ken masansan a maturog iti asideg a tugaw gapu iti butengna nga amangan ta makita wenno matakaw dagitoy. Idi binisita dagiti Saksi ni Jehova iti rugrugi ti dekada 1990, nabigbig ni Olivera a naglaon ti mensaheda iti kinapudno a masarakan iti Biblia. Naammuanna ti ibagbaga ti Biblia maipapan iti pudno a panagdayaw “buyogen ti espiritu,” ken naadalna no kasano ti panagrikna ti Dios iti panagusar kadagiti ladawan. (Juan 4:24, The Jerusalem Bible) Nadlaw ti Saksi a mangyad-adal kenkuana iti Biblia a bumasbassit dagiti imahen iti pagtaengan ni Olivera iti tunggal ibibisitana. Agingga nga awan ti nabati. Kalpasan ti bautismona, kuna ni Olivera: “Ita, addaanak iti nasantuan nga espiritu ni Jehova imbes a dagiti awan mamaayna nga imahen. Pagyamanak unay ta makapagtignay ti espirituna kaniak uray diak agusar kadagiti imahen.”

Ni Athena, iti isla ti Lesbos idiay Grecia, ket maysa nga aktibo unay a kameng ti Orthodox Church. Isu ket miembro ti koro ken nainget a sumursurot kadagiti narelihiosuan a tradision, agraman ti panagusar kadagiti ladawan. Dagiti Saksi ni Jehova tinulonganda ni Athena a mangbigbig a saan nga amin a naisuro kenkuana ket maitunos iti Biblia. Iramanna daytoy ti panagusar kadagiti ladawan ken krus iti panagdayaw. Ngem intultuloy latta ni Athena ti bukodna a panagsukimat maipapan iti namunganayan dagiti narelihiosuan a banag. Kalpasan ti nainget a panagsukimat maipapan kadagiti nadumaduma a reperensia, nakombinsir a di Nakristianuan ti namunganayan dagitoy. Ti tarigagayna nga agdayaw iti Dios “buyogen ti espiritu” ti nangtignay kenkuana a mangibelleng kadagiti iduldulinna a ladawan, iti laksid ti kinangina dagitoy. Ngem kaykayat ni Athena ti mapukawan iti aniaman tapno makapagdayaw iti Dios iti nadalus ken naanamongan a pamay-an.​—Aramid 19:19.

[Kahon/Ladawan iti panid 7]

Gapuanan Laeng Kadi ti Arte Dagiti Narelihiosuan a Ladawan?

Kadagiti naglabas a tawen, nakolekta dagiti narelihiosuan a ladawan ti Orthodox iti intero a lubong. Dagiti kolektor kaaduanna a matmatanda dagiti ladawan, saan a kas sagrado a narelihiosuan a banag, no di ket kas gapuanan ti arte a mangyanninag iti kultura ti Bizantino. Gagangay a makita ti kasta nga adu a narelihiosuan a ladawan a nangarkos iti pagtaengan wenno iti opisina dagiti agkunkuna nga ateista.

Nupay kasta, silalagip dagiti napudno a Kristiano iti kangrunaan a nakairantaan ti ladawan. Daytoy ket pagdayawan. Nupay saan a kuestionaran dagiti Kristiano ti kalintegan ti dadduma a maaddaan kadagiti imahen, saanda a mangtagikua iti ladawan, uray kas koleksion laeng. Maitunos daytoy iti prinsipio a masarakan iti Deuteronomio 7:26, The Jerusalem Bible: “Dika mangiserrek iti aniaman a nakarimrimon a banag [dagiti imahen a mausar iti panagdayaw] iti pagtaengam ta no saan mailunodda met a kas iti dayta. Ibilangmo a narugit ken makarimon dagita.”

[Ladawan iti panid 7]

Di ipalubos ti Dios ti panagusar iti imahen iti panagdayaw

[Ladawan iti panid 8]

Ti pannakaammo iti linaon ti Biblia tulongannatayo nga agdayaw iti Dios buyogen ti espiritu