Makapabileg Dagiti Naespirituan a Saritaan

“Saan koma a rummuar iti ngiwatyo ti rinuker a sasao, no di ket ti aniaman a sasao a naimbag a maipaay a pangpabileg kas iti kasapulan, tapno maipaayna no ania ti mainugot kadagiti agdengdengngeg.”​—EFESO 4:29.

1, 2. (a) Kasano kapateg ti abilidad nga agsao? (b) Iti ania a pamay-an a kayat nga usaren dagiti adipen ni Jehova ti abilidadda nga agsao?

“TI PANAGSAO ti tao ket maysa a nakaskasdaaw nga abilidad; sagut dayta a naggapu iti Dios, maysa a milagro.” Kasta ti insurat ti leksikograpo a ni Ludwig Koehler. Nalabit a matagilag-antayo daytoy nagpateg a sagut ti Dios. (Santiago 1:17) Ngem panunotenyo ti kadakkel ti gameng a mapukaw no maistrok ti maysa nga ing-ingungotenyo ket mapukawna ti abilidad nga agsao. “Nagsayaat idi ti komunikasionmi,” kuna ni Joan, a nabiit pay a naistrok ti asawana. “Il-iliwek unay ti panagsaritami!”

² Ti komunikasion pasingedenna ti panaggagayyem, risutenna ti di pagkikinnaawatan, liwliwaenna ti malmaldaangan, pabilgenna ti pammati, ken paragsakenna ti biag​—ngem saan a kaskarina. Napaliiw ni masirib nga Ari Solomon: “Adda daydiay agsasao a siaaleng-aleng a kas kadagiti panangsugat ti kampilan, ngem ti dila dagidiay masirib ket makapaimbag.” (Proverbio 12:18) Kas adipen ni Jehova, kayattayo a makapaimbag ken makapabileg ti pannakitungtongtayo imbes a makapasakit ken mangimameg. Kayattayo met nga usaren ti dilatayo a mangidayaw ken ni Jehova, agpada iti ministeriotayo iti publiko ken iti pribado a pannakisaritatayo. Inkanta ti salmista: “Iti Dios mangidatonkaminto iti panagdayaw iti intero nga agmalem, ket agingga iti tiempo a di nakedngan idayawminto ti naganmo.”​—Salmo 44:8.

3, 4. (a) Ania a parikut ti naipasango kadatayo amin no maipapan iti panagsasaotayo? (b) Apay a napateg ti panagsasaotayo?

³ “Ti dila,” impakdaar ni adalan a Santiago, “awan asinoman iti sangatauan ti makapaamo iti dayta.” Palagipannatayo: “Maitibkoltayo amin iti adu a daras. No ti asinoman saan a maitibkol iti sao, daytoy ket perpekto a tao, a kabaelanna met a ngedngedan ti intero a bagina.” (Santiago 3:2, 8) Awan ti perpekto kadatayo. No kasta, uray ania ti aramidentayo, ti panagsaotayo ket mabalin a saan a kanayon a makapabileg kadagiti sabsabali wenno mangyeg iti pakaidayawan ti Namarsua kadatayo. Gapuna, masapul a sursuruentayo nga annadan ti panagsasaotayo. Kanayonanna, kinuna ni Jesus: “Ti tunggal di makagunggona a sasao a sawen dagiti tattao, sungsungbatandanto dayta iti Aldaw a Panangukom; ta babaen iti sasaom maideklarakanto a nalinteg, ket babaen iti sasaom makondenarkanto.” (Mateo 12:36, 37) Kinapudnona, sungsungbatantayo iti pudno a Dios ti panagsasaotayo.

⁴ Maysa kadagiti kasayaatan a pamay-an tapno maliklikan ti makadangran a panagsasao isu ti kanayon a pannakiraman kadagiti naespirituan a saritaan. Ipakita daytoy nga artikulo no kasanotayo a maaramid dayta, aniada a topiko ti mabalintayo a pagsasaritaan, ken ania dagiti pagimbagan a magun-odtayo iti makapabileg a panagsasao.

Usigentayo ti Pusotayo

5. Ania ti napateg a maaramidan ti puso iti panangitandudo iti makapabileg a panagsasarita?

⁵ Tapno mayugalitayo ti makapabileg a saritaan, masapul nga umuna a bigbigentayo a mayanninaw ti panagsasaotayo ti linaon ti pusotayo. Kinuna ni Jesus: “Ti naruay iti puso sawen ti ngiwat.” (Mateo 12:34) Gagangay a kaykayattayo nga isarita dagiti banag a napateg kadatayo. Nasken ngarud nga iyimtuodtayo iti bagitayo: ‘Ania ti iparangarang ti pannakisaritak no maipapan iti kasasaad ti pusok? No kaduak ti pamiliak wenno dagiti kapammatiak, ti kadi sarsaritaek ket naipamaysa kadagiti naespirituan a banag wenno naipamaysa kadagiti isport, kawes, pelikula, taraon, kaudian a ginatangko, wenno banag a saan a napateg?’ Nalabit ditay masipsiputan a ti biag ken pampanunottayo ket naipamaysa kadagiti segundario a banag. Ti panangbaliw kadagiti prioridadtayo pasayaatenna ti pannakisaritatayo agraman ti biagtayo.​—Filipos 1:10.

6. Ania ti maaramidan ti panagmennamenna iti pannakisaritatayo?

⁶ Ti napnuan panggep a panagmennamenna ket sabali pay a pamay-an a mangpasayaat iti kalidad ti sawentayo. No sipapanunottayo a mangikagumaan a mangusig kadagiti naespirituan a banag, nalakanto laeng ti makisarita maipapan kadagita. Ammo dayta ni Ari David. Inkantana: “Dagiti sasao ti ngiwatko ken ti panagmennamenna ti pusok agbalinda koma a makaparagsak iti sanguanam, O Jehova.” (Salmo 19:14) Kinuna met ni salmista nga Asaf: “Pudno unay a mennamennaekto ti isuamin nga aramidmo [Dios], ket kadagiti pannakilangenmo maseknanakto.” (Salmo 77:12) Ti puso ken panunot a naipamaysa kadagiti kinapudno iti Sao ti Dios ket kadawyanna nga aglaplapusanan iti nadayaw a sasao. Saan a mamedmedan ni Jeremias ti agsao maipapan kadagiti banag nga insuro ni Jehova kenkuana. (Jeremias 20:9) Maaramidtayo met ti kasta no regular a mennamennaentayo dagiti naespirituan a banag.​—1 Timoteo 4:15.

7, 8. Ania dagiti topiko a makapabileg a pagsasaritaan?

⁷ Ti nasayaat a naespirituan a rutina ket mangipaay kadatayo iti nawadwad a topiko a makapabileg a pagsasaritaan. (Filipos 3:16) Dagiti asamblea, kombension, gimong iti kongregasion, kabaruan a publikasion, ken dagiti inaldaw a teksto ti kasuratan ken nayimprenta a komento mangipaayda amin kadatayo iti naespirituan a gameng a mabalintayo nga iranud. (Mateo 13:52) Ken anian a mangparayray iti espiritualidadtayo dagiti kapadasantayo iti Nakristianuan a ministerio!

⁸ Nakayawan ni Ari Solomon kadagiti agkakapintas a kita dagiti kayo, animal, tumatayab, ken ikan a nakitana idiay Israel. (1 Ar-ari 4:33) Naragsakan a nakipatang maipapan kadagiti pinarsua ti Dios. Maaramidtayo met ti kasta. Maragsakan dagiti adipen ni Jehova a pagsasaritaan ti nadumaduma a topiko, ngem dagiti tattao a naespirituan ti panagpampanunotda kaay-ayoda nga iraman dagiti naespirituan a bambanag iti panagsasaritada.​—1 Corinto 2:13.

“Itultuloyyo nga Utoben Dagitoy a Banag”

9. Ania ti pammagbaga ni Pablo kadagiti taga Filipos?

⁹ Aniaman dagiti pagsasaritaan, ti pannakipatangtayo ket makapabileg no maitunos dayta iti pammagbaga ni apostol Pablo iti kongregasion ti Filipos. Insuratna: “Aniaman a bambanag a napudno, aniaman a bambanag a serioso a pakaseknan, aniaman a bambanag a nalinteg, aniaman a bambanag a nadalus, aniaman a bambanag a maay-ayat, aniaman a bambanag a naimbag ti pakasarsaritaanda, aniaman ti adda a kinasingpet ken aniaman ti adda a banag a nadayaw, itultuloyyo nga utoben dagitoy a banag.” (Filipos 4:8) Nakapatpateg dagiti dinakamat ni Pablo isu a kunana nga “itultuloyyo nga utoben dagitoy a banag.” Punnuentayo koma dagiti panunot ken pusotayo kadagita a banag. Ammuentayo ngarud no kasano a ti panangsukimat iti tunggal maysa kadagiti walo a banag a dinakamat ni Pablo ket makatulong iti panagsasarita.

10. Kasano a mairaman iti pannakisaritatayo dagiti banag a napudno?

¹⁰ Ti banag a napudno ket saan laeng nga impormasion nga umiso ken saan nga ulbod. Tukoyenna ti banag a nalinteg ken mapagtalkan, kas iti kinapudno ti Sao ti Dios. Gapuna, makuna nga us-usigentayo dagiti banag a napudno no isarsaritatayo kadagiti sabsabali ti maipapan kadagiti nagustuantayo a kinapudno iti Biblia, dagiti diskurso wenno palawag a nangpabileg kadatayo, wenno Nainkasuratan a balakad a nakatulong kadatayo. Iti sabali a bangir, laksidentayo ti sibibiddut a ‘naawagan iti “pannakaammo,”’ nga agparparang laeng a pudno. (1 Timoteo 6:20) Ken liklikantayo ti agtsismis wenno mangisalaysay kadagiti mapagduaduaan a salaysay a saan a napatalgedan.

11. Ania a bambanag a serioso a pakaseknan ti mabalin a mairaman iti panagsasaritatayo?

¹¹ Ti bambanag a serioso a pakaseknan ket topiko a nadayaw ken napateg, saan nga awan kaes-eskanna. Iramanna dagiti napateg a banag maipapan iti Nakristianuan a ministeriotayo, ti napeggad a tiempo a pagbibiagantayo, ken ti kinapateg ti panangsalimetmettayo iti nasayaat a kababalin. No pagsasaritaantayo dagiti kasta a serioso a banag, mapatibkertayo ti determinasiontayo nga agtalinaed a siririing iti naespirituan, mangsalimetmet iti kinatarnawtayo, ken agtultuloy a mangikasaba iti naimbag a damag. Kinapudnona, dagiti makapainteres a kapadasan iti ministeriotayo ken dagiti agdama a pasamak a mangipalagip kadatayo nga agbibiagtayo kadagiti maudi nga al-aldaw ket mangipaay iti nadumaduma a topiko para iti makapabileg a panagsasarita.​—Aramid 14:27; 2 Timoteo 3:1-5.

12. Mainaig iti balakad ni Pablo nga usigen dagiti banag a nalinteg ken nadalus, ania ti rumbeng a liklikan?

¹² Ti sao a nalinteg kaipapananna ti panagbalin a nalinteg iti imatang ti Dios​—panangtungpal kadagiti pagalagadanna. Ti nadalus iparipiripna ti kinasin-aw ti panunot ken kababalin. Ti pammardaya, naalas nga ang-angaw, wenno seksual a paripirip ket awan lugarda iti panagsasaritatayo. (Efeso 5:3; Colosas 3:8) Iti pagtrabahuan wenno iti eskuelaan, nainsiriban nga umadayo dagiti Kristiano no adda ti kasta a panagsasarita.

13. Mangdakamat kadagiti pagarigan ti saritaan a naipamaysa kadagiti banag a maay-ayat ken naimbag ti pakasarsaritaanda.

¹³ Idi imbalakad ni Pablo ti panangutob kadagiti maay-ayat a banag, tuktukoyenna dagiti banag a makaay-ayo ken mamagtutunos wenno mangiparegta iti ayat, imbes a dagiti banag a mamataud iti gura, sakit ti nakem, wenno ringgor. Dagiti banag a naimbag ti pakasarsaritaanda tukoyenda dagiti impormasion a mararaem wenno nadayaw. Dagiti kasta a naimbag a damag iramanna dagiti pakasaritaan ti biag dagiti matalek a kakabsat a lallaki ken babbai, a regular a mabasa iti magasin a Pagwanawanan ken Agriingkayo! Apay a diyo iranud dagiti nasursuroyo apaman a mabasayo dagitoy makapabileg-pammati nga artikulo? Ken anian a makaparegta a mangngeg dagiti naespirituan a gapuanan dagiti sabsabali! Dagiti kasta a panagsasarita itandudoda ti ayat ken panagkaykaysa ti kongregasion.

14. (a) Ania ti nasken nga aramidentayo tapno maiparangarangtayo ti kinasingpet? (b) Kasano a ti panagsasaotayo iramanna dagiti nadayaw a banag?

¹⁴ Dinakamat ni Pablo ti “aniaman ti adda a kinasingpet.” Ti kinasingpet tukoyenna ti kinaimbag wenno moral a kinadalus. Masapul a siguraduentayo a ti panagsasaotayo ket iwanwanwan dagiti Nainkasuratan a prinsipio ken saan a maisiasi iti makuna a nalinteg, nadalus, ken nasingpet. Ti nadayaw kaipapananna “makomendaran.” No makangngegkayo iti nasayaat a palawag wenno adda mapaliiwyo a mapagulidanan a matalek a kabsat, dakamatenyo dayta​—agpadpada iti makinggapuanan ken kadagiti sabsabali. Masansan a pinadayawan ni apostol Pablo dagiti nasayaat a galad dagiti padana nga agdaydayaw. (Roma 16:12; Filipos 2:19-22; Filemon 4-7) Ken, siempre, pudno a maikari a maidayaw dagiti aramid ti Namarsua kadatayo. Babaen kadagita, addaantayo iti adu a banag a makapabileg a pagsasaritaan.​—Proverbio 6:6-8; 20:12; 26:2.

Makiraman Kadagiti Makapabileg a Panagsasarita

15. Ania a Nainkasuratan a bilin ti mangobligar kadagiti nagannak a maaddaanda iti makagunggona a pannakisarita kadagiti annakda?

¹⁵ Kuna ti Deuteronomio 6:6, 7: “Dagitoy a sasao nga ibilbilinko kenka ita nga aldaw addadanto ita pusom; ket masapul nga iyukuokmo ida iti anakmo ken sawem ti maipapan kadagita no agtugawka iti balaymo ken no magnaka iti dalan ken no agiddaka ken no bumangonka.” Nalawag, kalikaguman daytoy a bilin kadagiti nagannak a maaddaanda iti makagunggona a pannakisarita kadagiti annakda maipapan kadagiti naespirituan a banag.

16, 17. Ania ti maadal dagiti Kristiano a nagannak manipud iti ulidan da Jehova ken Abraham?

¹⁶ Mailadawantay la ketdi ti kapaut ti pannakisarita ni Jesus iti nailangitan nga Amana idi nagsaritaanda ti maipapan iti annongenna ditoy daga. “Ti met laeng Ama a nangibaon kaniak inikkannak iti bilin maipapan iti ibagak ken iti sawek,” kinuna ni Jesus kadagiti adalanna. (Juan 12:49; Deuteronomio 18:18) Ni patriarka nga Abraham nangbusbos la ketdi iti adu nga oras a nakisarsarita ken ni Isaac nga anakna maipapan iti panangbendision ni Jehova kadakuada ken kadagiti ammada. Dagiti kasta a panagsasarita sigurado a timmulong agpadpada kada Jesus ken Isaac tapno sipapakumbaba nga agpasakupda iti pagayatan ti Dios.​—Genesis 22:7-9; Mateo 26:39.

¹⁷ Kasapulan met dagiti annaktayo ti makapabileg a saritaan. Nupay okupado dagiti nagannak, masapul nga iwayaanda ti makisarita kadagiti annakda. No posible, apay a diyo iyurnos ti mangan a sangsangkamaysa kas pamilia uray maminsan la iti kada aldaw? Bayat ken kalpasan dagiti kasta a pannangan, adda dagiti gundaway iti makapabileg a panagsasarita a napateg unay para iti naespirituan a salun-at ti pamilia.

18. Mangisalaysay iti kapadasan a mangipakita kadagiti pagimbagan ti nasayaat a komunikasion iti nagbaetan dagiti nagannak ken annak.

¹⁸ Ni Alejandro, maysa a payunir nga agtawen la iti nasurok a 20, malagipna ti panagduaduana idi agtawen iti 14. Insalaysayna: “Gapu iti impluensia dagiti kaeskuelaak ken dagiti mannursuromi, pinagduaduaak ti maipapan iti kaadda ti Dios ken ti kinamapagtalkan ti Biblia. Adu nga oras a siaanus a nakirinrinnason kaniak dagiti dadakkelko. Dagitoy a panagsasarita ti saan laeng a timmulong kaniak a mangikkat kadagiti panagduaduak kabayatan daytoy narikut a panawen no di pay ket tinulongandak a mangaramid kadagiti nasayaat a desision iti biagko.” Komusta met itan? Intuloy ni Alejandro: “Agnanaedak pay laeng iti pagtaenganmi. Ngem saanmi a maiwayaan ken ni tatang ti agsarita a pribado gapu iti okupado nga eskediulmi. Isu a maminsan kada lawas, mangankami a dua iti pagtartrabahuanna. Talaga a napateg kaniak dagita a panagpapatang.”

19. Apay a kasapulantayo amin ti naespirituan a saritaan?

¹⁹ Ipatpategtayo met kadi dagiti gundaway a mangtagiragsak kadagiti makagunggona a pannakisarita kadagiti kapammatiantayo maipapan kadagiti naespirituan a banag? Addaantayo kadagiti kasta a gundaway kadagiti gimong, iti tay-ak ti ministerio, kadagiti sosial a panaglalangen, ken no agbiahetayo. Il-iliwen ni Pablo a makasarita dagiti Kristiano idiay Roma. “Il-iliwek a makitakayo,” insuratna kadakuada, “tapno adda koma panagsisinnukat iti pammaregta iti nagtetengngaanyo, iti tunggal maysa babaen ti pammati ti sabali, agpadpada iti pammatiyo ken kaniak.” (Roma 1:11, 12) “Dagiti naespirituan a pannakipatang kadagiti pada a Kristiano penkenda ti maysa a napateg a kasapulan,” kuna ni Johannes, maysa a Kristiano a panglakayen. “Mangparagsak ken palag-anenna ti inaldaw a pakadagsenan. Masansan a kiddawek kadagiti natataengan nga isalaysayda ti maipapan iti biagda ken no ania ti namagtalinaed kadakuada a matalek. Kadagiti naglabas a tawen, adu ti nakatungtongko, ket tunggal maysa adda nairanudna a sirib wenno sursuro a nangpasayaat iti biagko.”

20. Ania ti mabalintayo nga aramiden no adda makasaotayo a managbabain?

²⁰ Kasano no adda maysa a kasla di interesado no irugitayo ti maysa a naespirituan a saritaan? Saankayo a sumuko. Nalabit a maaddaankayto iti nasaysayaat a gundaway. “Kas kadagiti mansanas a balitok kadagiti kitikit a pirak kasta ti sao a naisao iti umiso a tiempona,” kinuna ni Solomon. (Proverbio 25:11) Matarusanyo koma dagiti managbabain. “Ti pammatigmaan iti puso ti maysa a tao ket kas iti adalem a dandanum, ngem ti tao nga addaan panangilasin isu ti mangyaonto iti dayta.”a (Proverbio 20:5) Kangrunaan iti amin, diyo koma pulos ipalubos a dagiti kababalin dagiti sabsabali ti manglapped kadakayo a mangisarita kadagiti banag a nangtignay iti pusoyo.

Makagunggona Dagiti Naespirituan a Saritaan

21, 22. Ania dagiti gunggona a magun-odtayo no makiramantayo kadagiti naespirituan a panagsasarita?

²¹ “Saan koma a rummuar iti ngiwatyo ti rinuker a sasao,” imbalakad ni Pablo, “no di ket ti aniaman a sasao a naimbag a maipaay a pangpabileg kas iti kasapulan, tapno maipaayna no ania ti mainugot kadagiti agdengdengngeg.” (Efeso 4:29; Roma 10:10) Mabalin a kasapulan ti panangikagumaan tapno maiturong ti saritaan kadagiti makaparegta a banag, ngem adu ti iyegna a gunggona. Babaen dagiti naespirituan a panagsasarita, mairanudtayo ti pammatitayo kadagiti sabsabali ken mapasingedtayo ti panagkakabsattayo.

²² Usarentayo ngarud ti sagut a panagsao a mangpabileg kadagiti sabsabali ken mangidayaw iti Dios. Dagiti kasta a panagpapatang agbalin a gubuayan ti pannakapnektayo ken pammaregta para iti sabsabali. Kangrunaan iti amin, paragsakenda ti puso ni Jehova agsipud ta im-imdenganna ti panagpapatangtayo ken maragsakan no usarentayo ti dilatayo iti umiso a pamay-an. (Salmo 139:4; Proverbio 27:11) No naespirituan ti sarsaritaentayo, masiguradotayo a dinatay lipatan ni Jehova. Iti panangtukoyna kadagidiay agserserbi ken ni Jehova iti kaaldawantayo, kuna ti Biblia: “Iti dayta a tiempo nagsao iti maysa ken maysa dagidiay agbuteng ken Jehova, tunggal maysa iti kaduana, ket ni Jehova nangipangpangag ken immim-imdeng. Ket maysa a libro a pakalaglagipan nangrugi a masuratan iti sanguananna maipaay kadagidiay agbuteng ken Jehova ken maipaay kadagidiay mangpampanunot iti naganna.” (Malakias 3:16; 4:5) Anian a nagpateg no makapabileg iti naespirituan dagiti panagsasaritatayo!

[Footnote]

Ania ti Sungbatyo?

• Ania ti ipalgak ti pannakisaritatayo maipapan kadatayo?

• Ania dagiti makapabileg a banag a mabalintayo a pagsasaritaan?

• Kasano kapateg ti panagsasarita iti pamilia ken iti kongregasion Kristiano?

• Ania dagiti pagimbagan ti makapabileg a panagsasarita?

[Dagiti Ladawan iti panid 12]

Dagiti makapabileg a saritaan ket naipamaysa iti . . .

“aniaman a bambanag a napudno”

“aniaman a bambanag a serioso a pakaseknan”

“aniaman ti adda a banag a nadayaw”

“aniaman a bambanag a naimbag ti pakasarsaritaanda”

[Credit Lines]

Akkub ti video, Stalin: U.S. Army photo; Akkub ti libro a Creator, Eagle Nebula: J. Hester ken P. Scowen (AZ State Univ.), NASA

[Ladawan iti panid 13]

Ti oras ti pannangan ket mangipaay kadagiti nagsayaat a gundaway a makipaset kadagiti naespirituan a saritaan