Pakasaritaan ti Biag
Kadagiti Nasipnget a Pagbaludan Agingga iti Bambantay ti Switzerland
KAS INSALAYSAY NI LOTHAR WALTHER
Kalpasan ti tallo a tawen iti nasipnget a pagbaludan ti Komunista iti Makindaya nga Alemania, mailiwak unayen a mawayawayaan ken makitimpuyog iti ing-ingungotek a pamilia.
NGEM diak ammo no kasano a sanguek ti anakko a ni Johannes, nga agtawen iti innem. Sigurado a dinak am-ammo agsipud ta saannak a nakita iti napalabas a tallo a tawen.
Saan a kas iti anakko, idi ubingak natagiragsakko ti naayat a panangaywan dagiti dadakkelko. Nabara ti relasionmi iti uneg ti pagtaenganmi idiay Chemnitz, Alemania, a nakaipasngayak idi 1928. Prangka unay ni tatangko iti pannakadismayana iti relihion. Kinunana a bayat ti Gubat Sangalubongan I, dagiti “Kristiano” a soldado iti agsumbangir a dasig nagkinnablaawda iti “Naimbag a Paskua” iti Disiembre 25, ngem intuloyda ti nagpipinnatay iti simmaganad nga aldaw. Para kenkuana, ti relihion ti kadaksan a kita ti panaginsisingpet.
Ti Pannakaupay Nasuktan iti Pammati
Makaparagsak ta saanak a nakarikna iti kasta a pannakadismaya. Nagpatingga ti Gubat Sangalubongan II idi agtawenak iti 17, isu a naliklikak ti maibaon nga agsoldado. Kaskasdi, naburiborak kadagiti saludsod a kas iti, ‘Apay nga adda panagpipinnatay? Siasino ti mapagtalkak? Pakasarakak iti pudno a kinatalged? Sinakup ti Soviet ti Makindaya nga Alemania a pagnanaedak. Ti kalat dagiti Komunista a masagrap ti hustisia, panagpapada, panagkaykaysa, ken natalna a relasion ket magusgustuan dagidiay dinidigra ti gubat. Di nagbayag, adu kadagitoy a napasnek a tattao ti nakaro a naupay—iti daytoy a gundaway, saan a gapu iti relihion, no di ket gapu iti politika.
Bayat ti panagsapulko kadagiti pudno a sungbat, maysa kadagiti ikitko a Saksi ni Jehova ti nakipatang kaniak maipapan iti pammatina. Inikkannak iti maysa a naibatay-Biblia a publikasion a nangtignay kaniak a mangbasa—iti kaunaan a gundaway—iti intero a maika-24 a kapitulo ti Mateo. Nagustuak ti rasonable ken makakombinsir a panangilawlawag ti libro, a tinukoyna ti tiempotayo kas “ti panungpalan ti sistema ti bambanag” ken impatuldona ti ramut dagiti parikut iti sangatauan.—Mateo 24:3; Apocalipsis 12:9.
Di nagbayag, nakaawatak iti ad-adu a publikasion dagiti Saksi ni Jehova, ket bayat a sigagagar a binasak dagitoy, naawatak ti kinapudno a sipapasnek a sapsapulek. Makapainteres a maammuan a naitrono ni Jesu-Kristo idiay langit idi 1914 ket asidegen a parmekenna dagiti dakes nga elemento tapno mabendisionan ti natulnog a sangatauan. Para kaniak, ti sabali pay a nagpateg a naammuak isu ti nalawag a pannakaawat iti subbot. Tinulongannak nga umadani ken ni Jehova a Dios babaen ti naimpusuan a kararag, nga agkiddaw iti pammakawan. Natukay ti riknak iti naasi nga imbitasion iti Santiago 4:8: “Umadanikayo iti Dios, ket isu umadaninto kadakayo.”
Iti laksid ti nasged a kinaregtak iti baro a pammatik, dagiti dadakkelko ken ni manangko dida patien ti imbagak kadakuada idi damo. Ngem saanak a naupay a tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong ti bassit a grupo dagiti Saksi iti asideg ti Chemnitz. Iti damo a pannakigimongko, nasdaawak ta simmurot ni manangko ken dagiti dadakkelko! Naaramid dayta bayat ti tiempo ti lam-ek idi 1945/46. Kalpasanna, idi nabuangay iti lugarmi idiay Harthau ti maysa a grupo dagiti agad-adal iti Biblia, nakigimongen a regular ti pamiliak.
“Maysaak Laeng nga Ubing”
Ti panangammo kadagiti napateg a kinapudno iti Biblia ken regular a pannakitimpuyog iti organisasion ni Jehova tinignaynak a mangidedikar iti biagko ken ni Jehova, ket nabautisaranak idi Mayo 25, 1946. Maragsakanak unay idi rimmang-ay met iti naespirituan dagiti kapamiliak, ket idi agangay nagbalinda amin a matalek a Saksi. Ni manangko ket agtultuloy nga aktibo iti maysa kadagiti kongregasion idiay Chemnitz. Sisusungdo a nagserbi dagiti dadakkelko agingga iti ipapatayda, ni nanangko idi 1965 ken tatangko idi 1986.
Innem a bulan kalpasan a nabautisaranak, nangrugiak nga agserbi kas maysa nga special pioneer. Dayta ti nangrugian ti tungpal biag a panagserbik “iti mainugot a panawen, iti nariribuk a panawen.” (2 Timoteo 4:2) Di nagbayag, naaddaanak kadagiti baro a pribilehio iti serbisio. Kasapulan dagiti amin-tiempo nga ebanghelisador nga agserbi iti maysa a nasulinek a lugar iti makindaya nga Alemania. Maysa a kabsat a lalaki ti kaduak a nagaplikar para iti dayta nga annongen, ngem kasla kabbaro wenno ubingak pay laeng para iti kasta a nadagsen nga annongen. Yantangay agtawenak la idi iti 18, mariknak ti narikna ni Jeremias: “Ay, . . . Jehova! Adtoy pudno a saanko nga ammo ti agsao, ta maysaak laeng nga ubing.” (Jeremias 1:6) Iti laksid ti panagduaduak, dagiti manangaywan a kakabsat siaayat nga intalekda kadakami daytoy a gundaway. Gapuna, naibaonkami idiay Belzig, maysa a bassit nga ili iti estado ti Brandenburg.
Nagrigat ti mangasaba iti dayta a teritoria, ngem nangipaay dayta kaniak iti nagpateg a pannakasanay. Idi agangay, sumagmamano a nalatak a negosiante a babbai ti nangawat iti mensahe ti Pagarian ket nagbalinda a Saksi ni Jehova. Ngem ti takderda kas Saksi ket naiduma iti nairamut a tradision ken panagatap nga agraraira iti dayta a bassit nga away. Bumusbusor kadakami dagiti Katoliko ken Protestante a klero ket pinarpardayadakami gapu iti panangasabami. Ngem babaen ti panagtalekmi ken ni Jehova ken iti panangiwanwan ken salaknibna, natulonganmi ti adu nga interesado a tattao a mangabrasa iti kinapudno.
Lumanlanlan nga Ibubusor
Idi 1948, addada bendision ken di ninamnama a pakarigatan a napasarak. Immuna, naibaonak kas payunir idiay Rudolstadt, Thuringia. Naam-ammok sadiay ti adu a matalek a kakabsat, ket natagiragsakko ti pannakikadua kadakuada. Adda sabali pay a dakkel a bendision a dimteng idi Hulio dayta a tawen. Nagkasarkami ken ni Erika Ullmann, maysa a matalek ken aktibo a Kristiano a balasang a naam-ammok sipud idi mangrugiak a makigimong iti Kongregasion ti Chemnitz. Kaduak ni Erika a nagpayunir idiay Harthau, ti ilik. Ngem idi agangay, nagsardeng ni Erika iti amin-tiempo a serbisio gapu iti parikut iti salun-at ken dadduma pay a rason.
Narigat daydi a tiempo para iti ili ni Jehova. Ti Labor Department idiay Chemnitz kinanselarna ti kardko a pangalak iti rasion a taraon tapno mapilitdak nga agsardeng a mangasaba ken mangipamaysa iti sekular a trabaho. Dagiti nadutokan a kakabsat inusarda ti situasionko a mangipagna iti legal a pannakabigbig dagiti Saksi. Napagkedkedan dayta, ket idi Hunio 23, 1950, nasentensiaanak nga agmulta wenno maibalud iti 30 nga aldaw. Nagapelarkami, ngem saan a pinatgan ti nangatngato a pangukoman ket naibaludak.
Pagilasinan laeng dayta ti lumanlanlan nga ibubusor ken pakarigatan. Awan pay ti makabulan, idi Setiembre 1950, kalpasan ti kampania iti media a panangpardaya kadagiti Saksi, ti rehimen Komunista imparitna dagiti aktibidadmi. Gapu iti napartak nga iyaadu ken neutral a takdermi, naibilangkami kas espia nga ahensia ti Laud, nga agpampammarang kas relihion ngem addaan iti “dakes a gannuat.” Iti mismo nga aldaw a naipaulog ti panangiparit, impasngay ni baketko ti anakmi a ni Johannes bayat ti kaaddak iti pagbaludan. Iti laksid ti panagtukiad ti komadrona, dagiti pulis ti State Security sinerrekda ti apartmentmi a nagpasngayan ni baketko ket nagsapulda kadagiti banag a mangpaneknek iti pammabasolda. Siempre, awan ti nasarakanda. Nupay kasta, nagballigida idi agangay a mangiserrek iti espia iti kongregasionmi. Nagresulta dayta iti pannakaaresto dagiti amin a manangaywan a kakabsat, a pakaibilangak, idi Oktubre 1953.
Kadagiti Nasipnget a Pagbaludan
Kalpasan a masentensiaan iti pannusa a tallo agingga iti innem a tawen a pannakaibalud, naikaduakami iti adu a kakabsatmi iti narugit a pagbaludan ti Osterstein Castle, idiay Zwickau. Iti laksid ti nakaap-aprang a kasasaad sadiay, makaparagsak ti makitimpuyog kadagiti nataengan a kakabsat. Nupay awanankami iti wayawaya, saanna a kayat a sawen a naawanankami iti naespirituan a taraon. Nupay umsien ken iparit ti rehimen dagiti magasin a Ti Pagwanawanan, naipamuspusan a maiserrek dagitoy iti pagbaludan ken kadagiti mismo a seldami! Kasano?
Dadduma kadagiti balud a kakabsat ti naibaon nga agtrabaho iti pagminasan ti karbon, ket mayawat kadakuada dagiti magasin manipud kadagiti kakabsat iti ruar. Dagitoy a magasin ti sililimed a maiserrek iti pagbaludan ket maipamuspusan a maipasa kadakami amin dagiti nagpateg a naespirituan a taraon. Naragsakan ken naparegtaak unay iti pannakaseknan ken panangaywan ni Jehova iti kasta a pamay-an!
Iti panagngudo ti 1954, nayakarkami iti dakes ti pakasaritaanna a pagbaludan idiay Torgau. Siraragsak nga inabrasadakami dagiti Saksi sadiay. Nakapagtalinaedda a nabileg iti naespirituan babaen ti panangikabesa kadagiti mabalinda a malagip a linaon dagiti daan a ruar Ti Pagwanawanan. Mailiwda unay a gumun-od kadagiti kabaruan nga abasto ti naespirituan a taraon! Ita pagrebbenganmi nga iranud kadakuada dagiti punto a naadalmi idiay Zwickau. Ngem kasano a maaramidmi dayta no nainget a maiparit kadakami ti agsasarita bayat ti trabahomi iti inaldaw? Bueno, impaayannakami dagiti kakabsat kadagiti napateg a singasing no kasano nga aramiden dayta, ket inwanwannakami ti mannakabalin a Dios. Daytoy ti nangisuro kadakami iti kinapateg ti naanep a panagadal iti Biblia ken panagmennamenna bayat nga addaankami iti wayawaya ken gundaway a mangaramid iti dayta.
Tiempo Tapno Mangaramid Kadagiti Napateg a Desision
Babaen ti tulong ni Jehova, nakapagtultuloykami a matalek. Nasdaawkami ta adu kadakami ti naipaayan iti amnestia idi arinunos ti 1956. Dimi mailadawan ti ragsakmi idi rummuarkami iti pagbaludan! Ti anakmi ket agtawen idin iti innem, ken maragsakanak unay a makadua manen ni baketko ken makiraman a mangpadakkel iti anakmi. Naatap kaniak ni Johannes idi damo, ngem di nagbayag, simmingedkami iti maysa ken maysa.
Marigatan idi dagiti Saksi ni Jehova iti Makindaya nga Alemania. Kanayon nga agpeligrokami gapu iti umir-irteng nga ibubusor iti Nakristianuan a ministerio ken neutral a takdermi—biag a napno iti peggad, pakaringgoran, ken pannakabannog. Gapuna, nasken a siaannad ken nainkararagan nga utobenmi ken ni Erika ti kasasaadmi, ket naikeddengmi ti umakar iti pagyanan a nasaysayaat ti kasasaad tapno saankami a malapunos iti danag. Tinarigagayanmi ti wayawaya nga agserbi ken ni Jehova ken mangragpat kadagiti naespirituan a kalat.
Idi primavera ti 1957, naikkankami iti gundaway nga umakar idiay Stuttgart, Makinlaud nga Alemania. Saan a maiparit ti panagebanghelio sadiay, ken mabalinmi ti nawaya a makitimpuyog kadagiti kakabsatmi. Aglaplapusanan ti naayat a tulongda. Pito a tawen ti binusbosmi iti kongregasion idiay Hedelfingen. Bayat dagidi a tawen, nageskuela ti anakmi ken rimmang-ay iti naespirituan. Idi Setiembre 1962, naaddaanak iti pribilehio a tumabuno iti Kingdom Ministry School idiay Wiesbaden. Sadiay naparegtaak nga umakar a kaduak ti pamiliak tapno agserbi iti lugar a kasapulan dagiti mangisuro iti Biblia iti pagsasao nga Aleman. Nairaman ditoy dagiti dadduma a lugar ti Alemania ken Switzerland.
Kadagiti Bambantay ti Switzerland
Gapuna, idi 1963, immakarkami idiay Switzerland. Naibaonkami a makipagtrabaho iti bassit a kongregasion idiay Brunnen, iti nangayed a Danaw Lucerne, iti sentro ti Bambantay ti Switzerland (Swiss Alps). Kasla nakagtengkami iti paraiso. Nasken a sursuruenmi ti agsao iti Aleman a dialekto sadiay, mairuam iti panagbiag dagiti lumugar ken iti kababalin dagiti tattao. Kaskasdi, natagiragsakmi ti nagtrabaho ken nangasaba kadagiti tattao a managayat iti talna. Adda nabusbosmi a 14 a tawen idiay Brunnen. Dimmakkel sadiay ti anakmi.
Idi 1977, idi agtawenak iti agarup 50, naayabankami nga agserbi iti Bethel ti Switzerland idiay Thun. Saanmi a ninamnama dayta a pribilehio ngem inawatmi buyogen ti kasta unay a panagyaman. Siam a tawen ti nabusbosmi ken ni baketko a nagserbi iti Bethel, a minatmatanmi kas maysa a nagpateg a paset ti Nakristianuan a panagbiag ken personal a panagrang-aymi iti naespirituan. Natagiragsakmi met ti nangasaba a kadua dagiti agibumbunannag idiay Thun ken kadagiti kabangibang a lugar, ket maragsakankami a makaimatang kadagiti “nakaskasdaaw nga ar-aramid” ni Jehova, ti nadaeg a naabbungotan iti yelo a Bambantay ti Bern (Bernese Alps).—Salmo 9:1.
Sabali Pay nga Iyaakar
Naminsan pay nga immakarkami idi rugrugi ti 1986. Nakiddaw nga agserbikami kas special pioneer iti maysa a nakalawlawa a teritoria ti Buchs Congregation iti makindaya a paset ti Switzerland. Maminsan pay, kasapulan a mairuamkami iti naiduma a panagbiag. Ngem gapu iti tarigagaymi nga agserbi ken ni Jehova iti sadinoman a kasayaatan a pakausaranmi, nagtrabahokami iti daytoy a baro a teritoria buyogen ti pamendisionna. No dadduma, agserbiak kas suno dagiti agdaldaliasat a manangaywan, a mangbisita ken mangpabileg kadagiti kongregasion. Naglabas ti 18 a tawen, ket adu ti naragsak a kapadasanmi iti panangasaba iti daytoy a lugar. Rimmang-ay ti kongregasion idiay Buchs, ket tinagiragsakmi ti naggigimong iti napintas a Kingdom Hall, a naidedikar lima a tawen ti napalabasen.
Nakaparparabur ni Jehova kadakami. Nabusbosmi ti kaaduan a paset ti biagmi iti amin-tiempo a ministerio, ngem naited amin a kasapulanmi. Addaankami iti rag-o ken pannakapnek a makita a ti anakmi, ti asawana, ken dagiti annakda, agraman ti pamilia dagiti appokomi, ket agbibiagda a matalek kadagiti daldalan ni Jehova.
No lagipek ti napalabas, masiguradok a nagserbikami ken ni Jehova “iti mainugot a panawen, iti nariribuk a panawen.” Gapu iti panangikagumaak a mangitultuloy iti Nakristianuan a ministeriok, nakagtengak kadagiti nasipnget a pagbaludan ti rehimen Komunista agingga kadagiti nangayed a Bambantay ti Switzerland. Saanmi pulos a nagbabawyan iti pamiliak ti uray maysa a kanito a nabusbosmi iti ministerio.
[Kahon iti panid 28]
“Dagiti Maulit-ulit a Biktima” Nagtakderda a Simamaingel iti Sidong ti Pannakaidadanes
Iti sidong ti German Democratic Republic (GDR), a pagaammo met kas ti Makindaya nga Alemania, dagiti Saksi ni Jehova nagbalinda a puntiria ti nakaro a panangidadanes. Ipakita dagiti rekord a nasurok 5,000 a Saksi ti napuersa nga agtrabaho kadagiti kampo ken pagbaludan gapu iti Nakristianuan a ministerio ken neutral a takderda.—Isaias 2:4.
Dadduma kadagitoy ti nadeskribir kas “dagiti maulit-ulit a biktima.” Agarup 325 kadakuada ti naipan kadagiti pagbaludan ken kampo konsentrasion ti Nazi. Kalpasanna, idi dekada 1950, inaresto ken imbalud ida ti Stasi, ti State Security Service ti GDR. Dadduma pay kadagiti balud ti naulit a nausar kas trabahador—umuna kas balud ti Nazi, sa nagbalin kas balud ti Stasi.
Bayat ti umuna a dekada ti nakaro a panangidadanes, manipud 1950 agingga 1961, adda pakabuklan a 60 a Saksi—lallaki ken babbai—ti natay iti pagbaludan gapu iti panangmaltrato, malnutrision, sakit, ken panaglakay. Sangapulo ket dua a Saksi ti nasentensiaan iti tungpal-biag a pannakaibalud a naibaba idi agangay iti 15 a tawen.
Ita, iti sigud a hedkuarter ti Stasi idiay Berlin, adda ti permanente nga eksibit a mangitampok iti 40 a tawen a panangidadanes ti gobierno maibusor kadagiti Saksi ni Jehova iti Makindaya nga Alemania. Dagiti naiparang sadiay a retrato ken personal a salaysay mangipaayda iti naulimek a pammaneknek iti kinatured ken naespirituan a kired dagitoy a Saksi a matalek iti sidong ti panangidadanes.
[Mapa iti panid 24, 25]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
MAKINDAYA NGA ALEMANIA
Rudolstadt
Belzig
Torgau
Chemnitz
Zwickau
[Ladawan iti panid 25]
Ti Osterstein Castle, idiay Zwickau
[Credit Line]
Fotosammlung des Stadtarchiv Zwickau, Deutschland
[Ladawan iti panid 26]
Dakami ken baketko, ni Erika