Pakasaritaan ti Biag

Agturong iti Baro a Lubong

Kas Insalaysay ni Jack Pramberg

Ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova nga addaan iti nasurok a 80 a boluntario ket masarakan iti ruar ti Arboga, maysa a bassit a napintas nga ili iti makintengnga a Sweden. Daytoy ti pagtaengan ken pagtartrabahuanmi kenni baketko a Karin. Kasano nga addakami ditoy?

IDI arinunos ti maika-19 a siglo, adda taga-Sweden nga agtawen iti 15 a balasitang nga immakar iti Estados Unidos. Iti pagtaengan dagiti imigrante iti siudad ti New York, naam-ammona ti maysa a marino a taga-Sweden. Naginnayatda, nagkasarda, ket siak ti nagbalin a bunga ti ayan-ayatda. Napasamak dayta idi 1916 idiay Bronx, New York, E.U.A., kabayatan ti Gubat Sangalubongan I

Di nagbayag, immakarkami idiay Brooklyn, sumagmamano laeng a bloke ti kaadayona manipud iti Brooklyn Heights. Imbaga ni tatangko a padasenmi ti aglayag iti bassit a bilog iti asideg ti Brooklyn Bridge, a matannawagan manipud iti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova. Diak man la pinanunot idi a dagiti aktibidad sadiay apektaranda ti biagko.

Nagpatingga ti Gubat Sangalubongan I idi 1918, ket simmardeng iti apagbiit ti awan mamaayna a panagpipinnatay idiay Europa. Nakaawid dagiti soldado ngem naipasangoda iti baro a parikut​—kinaawan trabaho ken kinapanglaw. Inkeddeng ni tatangko a nasaysayaat no agsublikami idiay Sweden, isu a nagawidkami idi 1923. Nagnaedkami idiay Erikstad, maysa a bassit a purok iti asideg ti estasion ti tren iti Dalsland ket sadiay ti dimmakkelak ken nageskuelaak. Nangbangon ni tatangko iti talyerna.

Naimula ti Bukel

Saan a rimmang-ay ti negosio ni tatangko, isu nga imbatinakami ken nanangko ket nagsubli a marino idi rugrugi ti dekada 1930. Ni Nanang ti nangasikaso iti adu a pakakumikoman bayat a siak ti nangimaton iti talyer. Naminsan, sinarungkaran ni Nanang ti bayawna a ni Johan. Gapu ta madanagan iti kasasaad ti lubong, nagimtuod: “Johan, kastoy kadi laengen ti kasasaad?”

“Saan,” kinunana. Imbagana kenkuana nga inkari ti Dios a pagpatinggaenna ti kinadakes ken mangyeg iti nalinteg a mangituray iti daga babaen ti maysa a Pagarian a ni Jesu-Kristo ti Ari. (Isaias 9:6, 7; Daniel 2:44) Inlawlawagna a ti Pagarian, nga insuro ni Jesus nga ikararagtayo, ket nalinteg a gobierno, a mangyeg iti paraiso a daga.​—Mateo 6:9, 10; Apocalipsis 21:3, 4.

Dagus a natignay ni Nanang kadagita a kari ti Biblia. Nagawid nga agyamyaman iti Dios. Nupay kasta, dakami ken Tatang saanmi a kayat nga aginteres ni Nanang iti relihion. Idi agarup ngalay ti dekada 1930, immakarak idiay Trollhättan, iti makinlaud a Sweden, ket nakapagtrabahoak iti dakkel a talyer. Di nagbayag, immakar met da Nanang ken Tatang, a kasangsangladna, isu a nagkaykaysa manen ti pamiliami.

Tapno ad-adu pay ti maammuanna maipapan iti Dios, sinapul ni Nanang dagiti Saksi ni Jehova. Aggigimongda idi iti pribado a balay, kas kadagiti nagkauna a Kristiano. (Filemon 1, 2) Maysa nga aldaw, batang ni Nanang nga ipausar ti balaymi tapno paggimongan. Madandanagan idi kiniddawna ken Tatang no mabalinna nga awisen dagiti gagayyemna. Kinuna ni Tatang, “Dagiti gagayyemmo, gagayyemko met.”

Naipausar ngarud ti balaymi. Bayat nga agsangpet dagiti tattao, pimmanawak. Ngem idi agangay, nakigimongak metten. Naikkat ti panagduaduak kadagiti Saksi gapu ta mannakigayyemda ken praktikal, simple dagiti panangilawlawagda. Mangrugin nga agrusing ti bin-i iti pusok​—maysa a namnama iti masakbayan.

Panagbalin a Marino

Immamaak sa ta nagbalinak met a marino. Ngem dimmakkel met ti tarigagayko nga agserbi iti Dios. No sumangladkami, ikagumaak a biroken dagiti Saksi ni Jehova. Idiay Amsterdam, Holland (Netherlands itan), nagdamagak idiay opisina ti koreo no sadino ti pakasarakak kadakuada. Kalpasanna, adda intedda kaniak nga adres ket napanak a dagus. Maysa a balasitang nga agtawen iti sangapulo ti nangpasangbay kaniak. Ganggannaetak ngem dagus a nalag-an ti riknak kenkuana ken iti pamiliada​—napasarak ti nagsayaat a panagkakabsat iti intero a lubong!

Nupay sabali ti pagsasaoda, idi nangiruar ti pamilia iti maysa a kalendario ken kinitada ti eskediul ti tren sa nagdrowingda iti mapa, ammokon nga adda maaramid nga asamblea iti asideg nga ili ti Haarlem. Napanak ken naragsakanak uray no awan ti naawatak iti asamblea. Idi nakitak dagiti Saksi nga agiwarwaras iti imbitasion para iti palawag publiko iti Domingo, kayatko ti makiraman. Isu a nagpidutak kadagiti imbitasion nga imbelleng dagiti tattao ket intedko manen.

Naminsan, simmangladkami idiay Buenos Aires, Argentina, ket nasarakak sadiay ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova. Buklen laeng dayta iti maysa nga opisina ken bodega. Rabii unay idin. Nasangpetak ti maysa a babai nga agganggansilio bayat nga agay-ay-ayam iti munieka ti maysa nga ubing a babai, a nalabit anakna. Adda met lalaki a mangal-ala kadagiti libro iti estante, a pakairamanan ti libro a Creation iti pagsasao a Sueko. Idi makitak a naragsakda a nangpasangbay kaniak, kayatkon ti agbalin a maysa kadakuada.

Iti biahemi a nagawid, inalawmi dagiti tripulante ti eroplano ti militar iti Canada a natnag iti taaw ti Newfoundland. Kalpasan ti sumagmamano nga aldaw, maysa a barko ti England ti nangaresto kadakami bayat ti kaaddami iti asideg ti Scotland. Impandakami idiay Kirkwall iti Orkney Islands tapno marekisa. Nangrugi idin ti Gubat Sangalubongan II, ket dagiti Nazi a buyot ni Hitler rinautdan ti Poland idi Setiembre 1939. Napalubosankami kalpasan ti sumagmamano nga aldaw, ket sitatalged a nakaawidkami idiay Sweden.

Saanak laeng a nakaawid no di ket napasayaatko pay ti relasionko iti Dios. Talaga a kayatkon ti makitimpuyog iti ili ti Dios ket diakon kayat a langanan dagiti gimong. (Hebreo 10:24, 25) Maragragsakanak a manglagip nga idi marinoak pay, kanayon a kasabaak dagiti katrabahuak, ket maysa kadakuada ti nagbalin a Saksi.

Naisangsangayan a Pribilehio

Idi rugrugi ti 1940, nagpasiarak idiay sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova idiay Stock-holm. Pinasangbaynak ni Johan H. Eneroth, a mangimatmaton idi iti panangasaba idiay Sweden. Imbagak kenkuana a kayatko ti naan-anay a makiraman iti panangasaba kas payunir. Kinitanak sa dinamagna, “Mamatika kadi a daytoy ti organisasion ti Dios?”

“Wen,” kinunak. Dayta ti nakagapu a nabautisaranak idi Hunio 22, 1940. Nagserbiak iti nagpintas ti aglawlawna a sanga nga opisina a kadua dagiti mapagwadan a katrabahuan. Mangasabakami no ngudo ti lawas. No kalgaw, masansan nga agbisikletakami a mapan kadagiti adayo a teritoria ket busbosenmi ti intero a ngudo ti lawas a mangasaba. Maturogkami kadagiti napempen a garami iti rabii.

Ngem kaaduanna, mangasabakami iti binalaybalay iti Stockholm ken iti aglawlawna. Naminsan, adda nakitak a lalaki iti sirok ti balayna, a marigrigatan a mangtartarimaan iti tangke a pagpapudotan iti danum. Linislisko ti manggas ti badok ket tinulongak. Idi natarimaanen ti tangke, nagyaman ti lalaki ket kinunana: “Pagarupek nga adda sabali a gagaram. Umulita pay tapno agbuggo ken agkapeta.” Bayat nga agkapkapekami, kinasabaak. Idi agangay, nagbalin met a Saksi.

Nupay neutral ti takder ti Sweden mainaig iti gubat, apektado latta dagiti umili. Umad-adu dagiti lallaki a maayaban nga agsoldado, a pakairamanak. Idi nagkedkedak nga agsanay nga agsoldado, naibaludak iti apagbiit. Idi agangay, nasentensiaanak nga agtrabaho iti kampo a pagbaludan. Masansan a maisaklang dagiti agtutubo a Saksi iti pangukoman, ket gundawayanda nga ikasaba iti Pagarian ti Dios. Natungpal ditoy ti padto ni Jesus: “Maisaklangkayto iti sanguanan dagiti gobernador ken ar-ari maigapu kaniak, maipaay a pangsaksi kadakuada ken kadagiti nasion.”​—Mateo 10:18.

Nagbalbaliw ti Panagbiagko

Idi 1945, nagpatinggan ti gubat idiay Europa. Iti arinunos dayta a tawen, binisitanakami ni Nathan H. Knorr, a mangidadaulo idi iti sangalubongan a trabaho. Kaduana a naggapu iti Brooklyn ti sekretariona a ni Milton Henschel. Nagdakkel ti epekto ti isasarungkarda iti urnos ti panangasaba idiay Sweden ken iti biagko. Idi nangngegko a mabalin ti ageskuela iti Watchtower Bible School of Gilead, nagpasalistaak a dagus.

Iti simmaganad a tawen, nageskuelaakon. Masarakan idi ti eskuelaan idiay South Lansing, New York. Nageskuelakami iti lima a bulan ket immuneg ti panangapresiarko iti Biblia ken iti organisasion ti Dios. Nakitak a nalaka nga asitgan ken nakonsiderasion dagiti mangidadaulo iti sangalubongan a panangasaba. Nagagetda a nakipagtartrabaho kadakami. (Mateo 24:14) Nupay diak nasdaaw, maragsakanak a makakita iti dayta.

Di nagbayag dimtengen ti Pebrero 9, 1947, a panagraduar ti maikawalo a klase ti Gilead School. Impakaammo ni Kabsat Knorr ti pakaibaonanmi a pagilian. Idi naayabanak, kinunana: “Agsubli ni Kabsat Pramberg idiay Sweden tapno agserbi kadagiti kakabsat sadiay.” Admitirek a diak magagaran idi nga agawid.

Panangsaranget iti Dakkel a Karit

Idi nakaawidak, naammuak nga adda kabbaro a pribilehio a mangrugrugi idin iti adu a pagilian iti intero a lubong​—ti trabaho iti distrito. Siak ti immuna a manangaywan iti distrito idiay Sweden, ket saklawek ti intero a pagilian. Inorganisar ken inmatonak ti maaw-awagan idi nga asamblea sirkito, a maar-aramid kadagiti siudad ken ili iti intero a Sweden. Tangay kabbaro daytoy nga urnos, manmano dagiti naawatko nga instruksion. Nagtinnulongkami ken ni Kabsat Eneroth a nangisagana iti programa inggat’ kabaelanmi. Madanaganak idi naawatko dayta a pribilehio ket namin-adu a nagkararagak ken Jehova. Nagserbiak kas manangaywan iti distrito iti las-ud ti 15 a tawen.

Narigat idi ti agsapul iti maitutop a pagtataripnongan. Masapul a kontentokamin kadagiti patakder a pagsasalaan ken dadduma pay a patakder a masansan a saan a naimeng ken saan a nasayaat ti pannakamantenerda. Ti asamblea idiay Rökiö, Finland, ti maysa a pagarigan. Maysa a daanen a patakder iti komunidad a nabayagen a nabaybay-an ti nagasambleanmi. Adda bagyo ti niebe iti ruar ket nakalamlamiis ti temperatura. Isu a pinasgedanmi ti paginuduan. Ngem adda met gayam umok dagiti tumatayab iti simburio. Isu a napno iti asuk ti pagasamblean! Ngem nagtalinaedkami amin a nakatugaw a nakakagay nupay naapges dagiti matami. Nakallalagip dayta nga asamblea.

Ti panangpakan kadagiti delegado ti maysa nga urnos kadagiti tallo nga aldaw nga asamblea sirkito. Idi damo, awan ti alikamen ken kapadasanmi iti kasta a trabaho. Ngem adda dagiti nagaget a kakabsat a siraragsak a nangibaklay iti kasta a narigat a trabaho. Iti aldaw sakbay ti asamblea, maragragsakanda a manges-estoria kadagiti kapadasanda bayat nga aguk-ukisda kadagiti patatas. Nabukel ti adu a nasinged a panaggagayyem gapu iti panagtitinnulong dagiti kakabsat kadagitoy nga okasion.

Iggemmi dagiti karatula, nagmartsakami met kadagiti purok wenno ili tapno iyawismi ti palawag publiko kadagitoy nga asamblea sirkito. Naasi ken managraem ti kaaduan a tattao. Naminsan, iti ili ti Finspång, nagadu dagiti tattao a rumrummuar iti paktoria. Kellaat nga adda maysa kadakuada a nangipukkaw: “Adtoyen ti bunggoy a di maparmek ni Hitler!”

Nakapatpateg a Pasamak iti Biagko

Dandanin agbaliw idi ti biagko kalpasan a naam-ammok ni Karin, maysa a nagsayaat a balasang. Agpadakami a naawis a tumabuno iti internasional a kombension idiay Yankee Stadium, New York City, idi Hulio 1953. Iti baet dagiti sesion, kinasarnakami ni Milton Henschel idi Lunes, petsa 20. Naisangsangayan dayta a pasamak iti nalatak a pagay-ayaman ti baseball. Kalpasan ti panagserbimi iti trabaho a panagdaliasat agingga idi 1962, naawiskami nga agbalin a kameng ti pamilia ti Bethel iti Sweden. Idi damo, nagtrabahoak iti Departamento ti Magasin. Kalpasanna, gapu ta ammok ti agmekaniko, nadutokanak a mangaywan kadagiti makina a pagimprenta ken dadduma pay a makina ti sanga nga opisina. Sumagmamano a tawen a nagtrabaho ni Karin iti paglabaan. Adu a tawenen nga agserserbi iti Proofreading Department.

Pudno a makapnek ken nakaragragsak ti panagbiagmi iti nasurok a 54 a tawen a panagserbimi ken Jehova kas agassawa! Talaga a binendisionan ni Jehova ti organisasionna a buklen dagiti naayat ken nagaget nga ad-adipenna. Idi nangrugiak nga agserbi iti sanga nga opisina idi 1940, adda laeng 1,500 a Saksi ditoy Sweden. Ngem ita, addan nasurok a 22,000. Ad-adu pay ti rinang-ayan iti dadduma a paset ti lubong, isu nga iti intero a lubong addan bilangtayo a nasurok nga innem ket kagudua a milion.

Tultulongannatayo ni Jehova iti trabahotayo a kasla kanayon nga idurduronna dagiti layagtayo. Buyogen ti nabileg a pammati, matmatantayo ti nadawel a baybay ti sangatauan, ngem ditay madanagan. Nalawag a makitatayo iti dalantayo ti baro a lubong ti Dios. Dakami ken Karin agyamankami iti kinaimbag ti Dios ket inaldaw nga ikarkararagmi a pabilgennakami a mangsalimetmet iti kinatarnawmi ken kamaudiananna maragpatmi ti kalatmi​—ti anamong ti Dios ken ti biag nga agnanayon!​—Mateo 24:13.

[Ladawan iti panid 12]

Iti saklot ni Nanang

[Ladawan iti panid 13]

Iti naglayaganmi ken Tatang idi rugrugi ti dekada 1920

[Ladawan iti panid 15]

Kaduak ni Herman Henschel (Tatang ni Milton) idiay Gilead, 1946

[Dagiti Ladawan iti panid 16]

Nagkasarkami idiay Yankee Stadium idi Hulio 20, 1953