Maiparbeng Kadi a ti Piesta Dagiti Pagano ket Mapagbalin a Rambak Dagiti Kristiano?

Maiparbeng Kadi a ti Piesta Dagiti Pagano ket Mapagbalin a Rambak Dagiti Kristiano?

IDI panawen ti lam-ek ti tawen 2004, adda nabara a debate idiay Italia bayat ti tiempo ti Krismas. Dadduma nga edukador ken mannursuro sinuportaranda ti kapanunotan a sagpaminsan wenno pulos a di pay ketdin madakamat ti aniaman kadagiti narelihiosuan a tradision a nainaig iti Krismas. Inrekomendada dayta gapu iti iyaadu dagiti ages-eskuela nga ubbing a saan a Katoliko wenno Protestante. Ngem adda met dagiti dadduma nga edukador, mannursuro ken dagidiay adda iti dadduma pay a propesion a nangipapilit a rumbeng a maraem ken naan-anay a mataginayon dagita a tradision.

Ngem malaksid iti dayta a kontrobersia, ania aya dagiti namunganayan ti adu a tradision a nainaig iti Krismas? Idi kabarbaraan ti debate, adda sumagmamano a makapainteres a komentario ti L’Osservatore Romano a periodiko ti Vatican.

Maipapan iti petsa ti pannakarambak ti Krismas, kinuna dayta a periodiko dagiti Katoliko: “Sigun iti historia, saan a masinunuo ti umiso a petsa ti pannakaipasngay ni Jesus agsipud ta iti historia ti Roma, ti sensus iti imperio idi a tiempo ken ti panagsirarak a naaramid kadagiti simmaruno a siglo dida dinakamat ti eksakto a petsa dayta . . . Ti petsa a Disiembre 25, kas ti ammo ti kaaduan, ket pinili ti Iglesia ti Roma idi maikapat a siglo. Isu dayta ti aldaw a panagrambak para iti didiosen nga init, idi a dagiti taga-Roma ket agdaydayaw iti adu a didiosen . . . Nupay ti Kristianidad ket nabigbigen idiay Roma babaen ti Pammilin ni Constantino, ti sarsarita maipapan . . . iti didiosen nga init ket nasaknap pay laeng a maan-annurot, nangruna kadagiti soldado. Dagiti nadakamat a rambak, a naangay iti Disiembre 25, ket namunganay iti nalatak a tradision. Gapu iti dayta, napanunot ti Iglesia ti Roma nga ideklara ti Disiembre 25 kas napateg nga aldaw para kadagiti Kristiano. Ti ngarud piesta ti didiosen nga Init ket pinagbalinna nga aldaw a mangrambak iti pannakaipasngay ni Jesu-Kristo, ti pudno nga Init ti Kinahustisia.

Ti ngay met Chrismas tree, a paset itan ti tradision dagiti Katoliko?

Sigun iti maysa nga artikulo iti periodiko dagiti Katoliko, adu a kayo a kanayon a berde ti bulbulongda kas iti “laurel ken sangsanga ti saleng ket naibilang nga addaan iti mahika ken makaagas a birtud a mabalin a manglapped iti sakit.” Kinunana pay: “Iti Disiembre 24 a Bisperas ti Krismas, maipalagip ti pakasaritaan da Adan ken Eva nangruna ti Kayo iti Paraiso a daga . . . Dayta a kayo ket rumbeng a ti puon ti mansanas, ngem yantangay di maitutop dayta iti tiempo ti lam-ek, ti laengen kayo a fir ti maikabil iti entablado sa dagiti sangana ket masab-itan iti mansanas wenno, kas simbolo ti asidegen a Pannakasubbot, maisagana dagiti ostia a naaramid kadagiti nabekbek a biskuit a nasukog kadagiti espesial a molde a mangisimbolo iti kaadda ni Kristo, agraman dagiti sinam-it ken regalo para kadagiti ubbing.” Komusta met ngay dagiti nagrairan a kaugalian kalpasan dayta a tiempo?

Iti panangdakamatna a dayta a tradision a panagusar iti Chrismas tree ket damo a nangrugi idiay Alemania idi maika-16 a siglo, kinuna ti L’Osservatore Romano: “Ti Italia ti maysa kadagiti kaudian a pagilian a nagusar iti Christmas tree. Ti maysa a makagapu ket adda idi ti nasaknap a sayangguseng a ti panangusar kadagiti Christmas tree ket kaugalian dagiti Protestante isu a rumbeng a masukatan iti tangkulong [ti Belen].” Ni Papa Paulo VI “rinugianna ti tradision a panangikabil [idiay St. Peter’s Square, Roma] iti nagdakkel a Christmas tree” iti sibay ti Belen.

Iti panagkunam, maiparbeng kadi a ti maysa a lider ti relihion pagbalinenna a paset ti Nakristianuan nga ar-aramid dagiti rambak ken simbolo a namunganay kadagiti pagano? No maipapan iti rumbeng nga aramiden dagiti pudno a Kristiano, kastoy ti ibalakad ti Biblia: “Ania ti pagkaduaan ti kinalinteg ken kinakillo? Wenno ania ti pakiramanan ti lawag iti sipnget?”—2 Corinto 6:14-17.

[Dagiti Ladawan iti panid 8, 9]

Christmas tree (iti panid 8) ken ti Belen idiay Vatican

[Credit Line]

[Ladawan iti panid 9]

Ti didiosen nga init

[Credit Line]

Museum Wiesbaden