Armagedon​—Gubat ti Dios a Mamagpatingga iti Amin a Gubat

“Para kadakuada, nagdakes ti pumatay iti padada a tattao; gapuna, ti gubat ket saanda a matukod a panunoten ken makarimon, maysa a banag nga awan kaibatoganna a sao iti mismo a lenguaheda.”​—PANANGILADAWAN TI NORWEGO NGA EKSPLORADOR A NI FRIDTJOF NANSEN IDI 1888 MAIPAPAN KADAGITI UMILI NGA INUIT IDIAY GREENLAND.

ASINO ti di maragsakan nga agbiag iti kagimongan a sadiay ti ‘gubat ket saan a matukod a panunoten ken makarimon’? Asino ti di mangar-arapaap iti lubong nga awan man la ti sao para iti gubat agsipud ta dayta ket saan nga ammo dagiti umili sadiay? Kasla imposible ti kasta a lubong nangruna no dagiti tattao ti namnamaentayo a mangpataud iti dayta.

Ngem iti padto ni Isaias, inkari a mismo ti Dios a pataudenna ti kasta a lubong: “Pitpitendanto dagiti kampilanda a pagbalinen a subsob ti arado ken dagiti pikada a pagbalinen a pangarbas a getgetteng. Ti nasion saanto a mangitag-ay iti kampilan maibusor iti nasion, saandanto met a sursuruenen ti pannakigubat.”​—Isaias 2:4.

Tapno matungpal dayta a kari, nalawag a nasken a naan-anay nga agbalbaliw ti agdama a lubong nga addaan iti 20 a milion a soldado nga aktibo iti serbisioda, ken madama a pakapaspasamakan ti agarup 20 a gubat. Di pakasdaawan a ti mannakabalin-amin a Dios a ni Jehova ket nasken a bumallaet kadagiti aramid ti tattao. Dumtengto ti kangitingitan dayta nga ibaballaet ni Jehova iti aw-awagan ti Biblia nga Armagedon.​—Apocalipsis 16:14, 16.

Nupay ti sao nga “Armagedon” ket nausar kadagiti kallabes a tawen a mangtukoy iti pannakauram ti intero a lubong gapu iti panagbettak ti nuklear nga igam, kastoy ti panangdeskribir ti maysa a diksionario iti kangrunaan a kaipapanan dayta a sao: “Ti lugar ti dakkel ken maudi a panaggugubat dagiti naimbag ken dakes a puersa.” Ti ngata kinaimbag maparmeknanto ti kinadakes, wenno maysa laeng a sarsarita dayta a gubat?

Maliwliwatayo no mausigtayo ti maulit-ulit nga ibagbaga ti Biblia maipapan iti panagpatingga ti kinadakes. Impadto ti salmista: “Dagiti managbasol maikisapto iti daga; ket no maipapan kadagiti nadangkes, awandanton.” (Salmo 104:35) Kuna ti libro a Proverbio: “Dagiti napalungdo isuda ti agtaengto iti daga, ket dagiti awan pakababalawanna isuda ti mateddanto iti dayta. No maipapan kadagiti nadangkes, magessatdanto iti mismo a daga; ket no maipapan kadagiti nagulib, maalat-atdanto iti dayta.”​—Proverbio 2:21, 22.

Ibatad met ti Biblia a dagiti nadangkes saandanto nga ilusulos a sitatalna ti pannakabalinda. (Salmo 2:2) Gapuna nasken nga adda maudi a gubat ti Dios a mangikisap iti amin a kinadakes agraman ti kinadakes ti gubat. Nakapatpateg ti impanagan ti Biblia iti dayta a naisangsangayan a rinnupak nga isu ti Armagedon.

Dagiti Napalabas a Rinnupak iti Asideg ti Megiddo

Ti sao nga “Armagedon” kaipapananna ti “Bantay ti Megiddo.” Ti nagkauna a siudad ti Megiddo, agraman ti Tanap ti Jezrael iti aglawlawna, ket nabayagen a pakapaspasamakan dagiti gubat a makapaamanga a pangabakan ti maysa a dasig. “Iti intero a pakasaritaan ti tao, ti Megiddo ken ti Tanap ti Jezrael ti nakapasamakan dagiti gubat a nangikeddeng iti mismo a pagbanagan ti sibilisasion,” insurat ti historiador a ni Eric H. Cline iti The Battles of Armageddon.

Kas impatuldo ni Cline, kadagiti napasamak a gubat iti asideg ti Megiddo, masansan a makapaamanga ti panangabak ti maysa a dasig. Dagiti buyot a Mongol, a nangsakup iti kaaduan a paset ti Asia idi maika-13 a siglo, napasaranda ti damo a pannakaabakda iti dayta a tanap. Iti asideg ti Megiddo, dagiti buyot ti Britania nga indauluan ni Heneral Edmund Allenby inabakda dagiti Turko bayat ti umuna a gubat sangalubongan. Sigun iti panangdeskribir ti maysa a historiador ti militar, ti panagballigi ni Allenby ket “maysa kadagiti kabiitan ken naan-anay unay a gubat iti intero a pakasaritaan ti sangatauan ket makapaamanga ti panangabakna.”

Dagiti gubat nga insalaysay ti Biblia a sadiay makapaamanga ti panangabak ti maysa a dasig ket napasamak met iti asideg ti Megiddo. Sadiay a pinarmek ni Ukom Barak dagiti Canaanita a buyot ni Sisera. (Uk-ukom 4:14-16; 5:19-21) Ni Gideon, agraman ti buyotna a buklen ti 300 a lallaki ti nangparmek iti nagadu a buyot ti Midian iti aglawlawna. (Uk-ukom 7:19-22) Ni Ari Saul ken ti anakna a ni Jonatan ket natay iti asidegna a Bantay Gilboa idi a dagiti buyot ti Filistia pinarmekda ti buyot ti Israel.​—1 Samuel 31:1-7.

Gapu ta mayanatup a paggugubatan ti lokasionna, ti Megiddo ken dagiti kabangibangna a tanap ti nakapasamakan ti nagadu a rinnupak iti napalabas nga 4,000 a tawen. Sigun iti maysa a historiador, di kumurang a 34 dagita a rinnupak!

Ti pakasaritaan ti Megiddo ken ti lokasionna a mayanatup a paggugubatan ket awan duadua nga adda nakainaiganna iti simboliko a pannakausar ti sao nga “Armagedon.” Nupay dayta ket naminsan la a nadakamat iti Biblia, pagminaren ti kontekstona iti libro nga Apocalipsis a ti Armagedon apektaranna ti biag ti tunggal tao ditoy daga.

Ti Armagedon Sigun iti Biblia

Nupay talaga a makapaamanga ti panangabak ti maysa a dasig kadagiti napalabas a gubat iti asideg ti Megiddo, awan kadagita ti nangpukaw iti kinadakes. Talaga nga awan ti nakaparmek kadagiti dakes a puersa tapno naan-anay koma nga agari ti kinaimbag. Nainkalintegan laeng a ti Dios ti masapul a mangyeg iti dayta a gubat. Kas iti naminsan idi a kinuna ni Jesus, “awan asinoman a naimbag, malaksid iti maysa, ti Dios.” (Lucas 18:19) Kanayonanna, ti Armagedon ket espesipiko a tukoyen ti Biblia kas gubat ti Dios.

Iti Biblia, kuna ti libro nga Apocalipsis a dagiti “ar-ari iti intero a mapagnaedan a daga” ket maurnong a sangsangkamaysa iti “gubat ti naindaklan nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin.” (Apocalipsis 16:14) Kastoy ti innayon dayta a naimpadtuan a salaysay: “Ket inurnongda ida a sangsangkamaysa iti disso nga iti Hebreo maaw-awagan iti Har–Magedon,” wenno Armagedon.a (Apocalipsis 16:16) Kalpasanna, ilawlawag ti Apocalipsis a “ti ar-ari ti daga ken dagiti buyotda” ket ‘maurnong a sangsangkamaysa tapno makigubatda iti daydiay sisasakay iti kabalio ken agraman ti buyotna.’ (Apocalipsis 19:19) Daytoy a kumakabalio ket nayam-ammo kas awan sabali no di ni Jesu-Kristo.​—1 Timoteo 6:14, 15; Apocalipsis 19:11, 12, 16.

Ania ti konklusiontayo manipud kadagitoy a bersikulo? Ti Armagedon ket maysa a gubat ti Dios kontra iti nasukir a sangatauan. Apay a makirupak ni Jehova ken ti Anakna a ni Jesu-Kristo iti kasta a gubat? Ti maysa a makagapu ket inton Armagedon, ‘madadael dagidiay mangdaddadael iti daga.’ (Apocalipsis 11:18) Kanayonanna, dayta ti mangyeg iti natalna a lubong, maysa a ‘baro a daga nga ur-urayentayo sigun iti kari ti Dios,’ a sadiay nga “agtaeng ti kinalinteg.”​—2 Pedro 3:13.

Apay a Napateg ti Armagedon?

Marigatanka kadi a mangpanunot no apay a ni Jehova a “Dios ti ayat” ket dinutokanna a makigubat ti Anakna, a “Prinsipe ti Kappia”? (2 Corinto 13:11; Isaias 9:6) Awan duadua a maawatam ti makagapu no ammuem dagiti motiboda. Ti libro a Salmo deskribirenna ni Jesus kas nakakabalio a mannakigubat. Apay a makirupak? Inlawlawag ti salmista nga agsakay ni Kristo, “maipuon ti kinapudno ken kinapakumbaba ken kinalinteg.” Isu ket makigubat agsipud ta ay-ayatenna ti kinalinteg ken kagurana ti dakes.​—Salmo 45:4, 7.

Umasping iti dayta, deskribiren ti Biblia ti reaksion ni Jehova iti kinaawan hustisia a makitkitana ita iti lubong. “Nakita daytoy ti APO, ket saan a maragsakan gapu ta awan ti hustisia,” insurat ni mammadto Isaias. “Ikawesnanto ti hustisia a kas kabal ken ti panagballigi a kas helmet. Kawesannanto ti bagina iti nasged a tarigagay tapno mapalinteg ti amin a bambanag. Dusaennanto dagiti managdakdakes kas panangibalesna iti panagsagsagaba dagiti tattao.”​—Isaias 59:15, 17, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

Bayat nga agturturay dagiti nadangkes a tattao, ti talna ken talged ket saan a masagrap dagiti nalinteg a tattao. (Proverbio 29:2; Eclesiastes 8:9) Kinapudnona, ditay maikkat ti kinarinuker ken kinadakes kadagidiay mangar-aramid iti kasta. Gapuna, tapno maadda ti manayon a talna ken hustisia, masapul a mapukaw dagiti nadangkes. Insurat ni Solomon: “Ti nadangkes maysa a subbot maipaay iti daydiay nalinteg.”​—Proverbio 21:18.

Yantangay ti Dios isu ti Ukom, masiguradotayo a matamingto iti nalinteg a wagas ti tunggal kaso maikontra kadagiti nadangkes. Inyimtuod idi ni Abraham: “Ti aya Ukom ti intero a daga saanna nga aramiden no ania ti umiso?” Ti sungbat a naamiris ni Abraham ket kanayon a nalinteg ni Jehova! (Genesis 18:25) Kanayonanna, ipasigurado kadatayo ti Biblia a saan a pakaragsakan ni Jehova ti panangdadaelna kadagiti nadangkes; aramidenna laeng dayta kas maudi a pamuspusan.​—Ezequiel 18:32; 2 Pedro 3:9.

Ditay Tagtagilag-anen ti Armagedon

Siasino ti dasigantayo iti dayta a gubat a makapaamanga ti panangabak ti maysa a dasig? Kaaduan kadatayo ti dagus a mangipagarup nga addatayo iti dasig ti kinaimbag. Ngem kasanotayo a masigurado dayta? Indagadag ni mammadto Sofonias: “Sapulenyo ti kinalinteg, sapulenyo ti kinaemma.” (Sofonias 2:3) Ti pagayatan ti Dios ket “maisalakan koma dagiti amin a kita ti tattao ken dumtengda iti umiso a pannakaammo iti kinapudno,” kinuna ni apostol Pablo.​—1 Timoteo 2:4.

Ti umuna nga addang tapno maisalakantayo ket ti panangammotayo iti kinapudno maipapan ken Jehova ken iti panggepna a mangpukaw kadagiti nadangkes ditoy daga. Ti maikadua nga addang ket ti panangannurot iti kinalinteg, a mangyeg kadatayo iti anamong ken pannalaknib ti Dios.

No aramidentayo dagita nga agkakapateg nga addang, mabalintayo a padaanan ti gubat ti Armagedon, daydiay gubat a napaypayso a mamagpatingga iti panaggugubat dagiti tattao. Inton nalpasen dayta, ti gubat ket saanton a matukod a panunoten dagiti tattao ken marimondanton iti dayta. “Saandanto met a sursuruenen ti pannakigubat.”​—Isaias 2:4.

[Footnote]

[Blurb iti panid 5]

Ti ibaballaet ti Dios kadagiti aramid tao ket maawagan iti Armagedon

[Ladawan iti panid 6]

Megiddo

[Ladawan iti panid 6]

Makapaamanga ti panangabak ni Gideon ken dagiti tattaona iti rinnupak idiay Megiddo

[Ladawan iti panid 6, 7]

Inton nalpasen ti Armagedon, ti gubat ket saanton a matukod a panunoten dagiti tattao ket marimondanton iti dayta

[Ladawan iti panid 8]

Ti umuna nga addang tapno maisalakantayo ket ti panangammotayo iti kinapudno maipapan ken Jehova ken iti panggepna