“Patay Laeng ti Mamagsina Kadata”

MANO a pagassawaan ti siraragsak a nangulit kadagita a sasao iti aldaw ti kasarda​—a nalabit saanda a napanunot a talaga a pagsinaento ida ni patay? Ti panaglakay, sakit, wenno aksidente ti gagangay a paspasamak a mamagpatingga iti biag ti ipatpateg nga asawa, a mamagladingit ken mamagleddaang iti nabalo.​—Eclesiastes 9:11; Roma 5:12.

Ipakita ti estadistika nga agarup kagudua kadagiti babbai nga agtawen iti 65 wenno bakbaket pay ket balo. Kinapudnona, ti ipapatay ti asawa ket maibilbilang a didigra kadagiti babbai yantangay mamitlo a daras nga ad-adu ti mabalo a babbai ngem iti lallaki. Siempre, agsagaba met dagiti lallaki no mabaloda. Kinaagpaysuanna, minilion a lallaki ken babbai ti agsagsagaba iti pannakabalo. Maysaka kadi kadakuada?

No kasta, lalaki man wenno babai, ania ti mabalinmo nga aramiden? Adda kadi maitulong ti Biblia tapno maibturam ti panagleddaang? Kasano nga inliwliwag ti dadduma ti pannakabaloda? Nupay awan ti maymaysa a solusion a maitutop iti tunggal situasion, adda dagiti prinsipio ken singasing a makatulong kenka.

Panangiliwliwag iti Ipupusay ti Asawa

Nupay ipapan ti dadduma a tanda ti kinakapuy wenno makadangran pay ketdi ti panagsangit, ti sikologo a ni Dr. Joyce Brothers, a maysa met a balo, inyarigna dagiti lua kas first aid. Kinapudnona, ti panagsangit ket natural a paset ti panagladingit ken makatulong dayta a mangep-ep iti saem. Saanmo nga ibain ti agsangit. Mabasa iti Biblia ti nagsayaat a pagarigan. Ni Abraham ket lalaki a naisangsangayan ti pammatina, ken tinagiragsakna ti pribilehio a maawagan a gayyem ti Dios. Ngem idi natay ti ipatpategna nga asawa, napan ni Abraham “tapno dung-awanna ni Sara ken tapno sangitanna.”​—Genesis 23:2.

Nupay natural laeng no dadduma a kayatmo ti agmaymaysa, saanmo koma nga iputputong ti bagim. Pakdaarannatayo ti Proverbio 18:1: “Ti maysa a mangiputputong iti bagina sapulennanto ti kabukbukodanna nga iniimut a tarigagay.” Imbes ketdi, agpatulongka kadagiti mannakipagrikna a kabagiam ken gagayyemmo. Maipapan iti dayta, ti maysa a naisangsangayan a probision ket ti kongregasion Kristiano, a sadiay dagiti lallaki a nataengan iti naespirituan makaipaayda iti tulong ken balakad no kasapulan.​—Isaias 32:1, 2.

Napaneknekan ti dadduma a makatulong ti panangsubalit kadagiti surat ken kard ti pannakipagladingit. Mausarmo dayta a gundaway a mangisurat kadagiti nasayaat a banag a malagipmo maipapan iti asawam ken kadagiti kanito a panagkaduayo. Makatulong met ti panagaramidmo iti album a naglaon kadagiti pakalaglagipan a retrato, surat, ken ababa nga ebkas.

Natural laeng a no nabiit pay a natayanka, narigatmo nga ipamaysa dagiti aktibidadmo, ngem makatulong no surotem dagiti nakairuamam a rutina ken aktibidad. Kas pagarigan, no adda oras ti pannaturog, panagriing, pannangan, wenno panangasikasom kadagiti trabaho iti balay, ikagumaam a suroten dagita. Naglaka ti malapunos iti liday no ngudo ti lawas ken dagiti espesial nga aldaw a kas iti anibersario ti kasarmo, isu a nasayaat no nasaksakbay nga iplanom ti aramidem kadagita nga aldaw. Nakapatpateg nga itultuloymo ti naespirituan a rutinam.​—1 Corinto 15:58.

Mabalin a makullaapan ti pangngeddeng ti maysa no nakaro ti ladingitna. Nalabit padasen pay ketdi dagiti addaan dakes a motibo a gundawayan ti kasasaadmo. Gapuna, liklikam ti agdarasudos a mangngeddeng kadagiti banag a kas iti panangilako iti balay, panagpuonan iti dakkel, iyaakar, wenno pannakiasawa manen. Kuna ti nainsiriban a proverbio: “Dagiti gakat daydiay nasaet sigurado a mangipaay iti pagsayaatan, ngem tunggal maysa a nadarasudos sigurado nga agturong iti panagkasapulan.” (Proverbio 21:5) Rumbeng ngarud a saanka a mangaramid iti aniaman a dakkel a panagbalbaliw agingga a saan pay a kalmado ti riknam.

Mabalin a nasaem nga ipakni dagiti personal nga aruaten ti asawam, aglalo no nabayagkayon nga agassawa, ngem paset dayta ti panangiliwliwag iti pannakabalom. No itantanmo dayta, mabalin a bumayag laeng ti panagtuokmo. (Salmo 6:6) Kaykayat ti dadduma a bukbukodda nga aramiden dayta. Napaneknekan met ti dadduma a makatulong ti nasinged a gayyem a pangestoriaanda iti malagipda mainaig kadagiti banag nga ipaknida. Mabalin a kayatmo met ti agpatulong iti maysa a gayyem wenno kabagian a mangasikaso iti aniaman a papeles, kas ti panangala iti sertipiko ti ipapatay; panangpakaammo kadagiti ahensia ti gobierno, banko, ken kompania ti credit card; panangsukat kadagiti titulo ti sanikua; panangala kadagiti benepisio ti ipapatay; ken panangbayad kadagiti naggastuan iti panagpaagas.

Laglagipem nga agbibiagtayo iti imoral a lubong. Gapu ta agmaymaysakan, mabalin a masubok ti panangikagumaam nga agtalinaed a nasin-aw. Sigurado a naintiempuan met iti kaaldawantayo ti sasao ni apostol Pablo: “Tunggal maysa kadakayo ammona koma no kasano nga ikutan ti bukodna a basehas iti pannakasantipikar ken dayaw, saan nga iti naagum a panaggartem iti sekso a kas met ti adda kadagidiay nasion a saan a makaam-ammo iti Dios.” (1 Tesalonica 4:4, 5) Nainsiriban ngarud a liklikam dagiti pelikula, libro, ken musika a mangitampok iti sekso.

Kangrunaan iti amin, kasapulan a maawatam nga agkalikagum iti panawen ti panangiliwliwag. Sigun iti USA Today, ipakita dagiti panagadal ti University of Michigan Institute for Social Research a masapul a mangpalabas iti uray 18 a bulan daydiay natayan nga asawa sakbay a mangrugi ti pisikal ken mental a panagimbagna. Ikararagmo iti Dios a tulongannaka a mangpatanor iti panagibtur, a mapabileg babaen ti tulong ti nasantuan nga espirituna. (Galacia 5:22, 23) Nupay ipagarupmo a narigat ti agibtur iti agdama, inaldaw a sumayaat ti kasasaadmo bayat ti panaglabas ti panawen.

No Kasano a Nakapagibtur ti Dadduma

Sigun ken Anna, a naragsak a nakikadua iti asawana iti 40 a tawen, nakasasaem ti nabiit pay nga ipupusay ni lakayna. “Natay ni nanangko idi agtawenak iti 13, kalpasanna ni tatangko ken ti dua a manongko, kasta met ti adingko a babai. Nupay nasaem kaniak ti ipapatayda, aminek a kasasaeman ti ipapatay ni lakayko. Arigna natay met ti kagudua ti bagik. Nalapunosak iti saem a kasla diak madaeran.” Ania ti nakatulong kenkuana tapno maibturanna ti saem? “Nangaramidak iti dakkel a libro dagiti e-mail ken kard a napno kadagiti naisangsangayan nga ebkas ti ayat ken panangapresiar iti amin a nasasayaat a galad ni Darryl. Dakamaten dagita dagiti espesipiko a banag maipapan kenkuana. Siguradoak met a ni Jehova silalagip ken Darryl ken pagungarennanto iti masanguanan.”

Inyebkas ti agtawen iti 88 a ni Esther no ania ti nakatulong kenkuana: “Kalpasan ti 46 a tawen a panagkaduami, ti pannakarikna iti ladingit ti karigatan a pakasuotak. Ngem naammuak a dakkel ti maitulong ti panagtalinaedko nga okupado kadagiti naespirituan a banag. Intultuloyko ti tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong, panangiranud iti mensahe ti Biblia, ken ti panangbasak a mismo iti Biblia. Nakatulong met ti diak panangiputputong iti bagik. Nakikaduaak kadagiti gagayyem a mayat nga umimdeng kaniak. Saan a kanayon nga adda maibagada a pangliwliwa, ngem apresiarek unay ida ta impaayda ti tiempoda ken immimdengda kaniak.”

Kuna ni Robert, a natay ti baketna gapu iti kanser kalpasan ti 48 a tawen a panagkaduada: “Nagrigat nga ibturan ti ipupusay ti asawa a dati a kasarsaritam, kaduam nga agdesision, mangtagiragsak iti panagpasiar ken panagbakasion, ken pangestoriaam kadagiti inaldaw a kapadasam. Nagrigat dayta, ngem diak simmuko no di ket determinadoak a nangitultuloy kadagiti aktibidadko iti biag. Nakatulong kaniak ti panagtalinaedko nga aktibo iti pisikal ken mental. Dakkel met a pakaliwliwaak ti panagkararag.”

Makapnek a Biag Kalpasan ti Ipupusay ti Asawa

Nupay ti ipupusay ti dungdunguen nga asawa ti maysa kadagiti kasasaeman a kapadasan ti maysa a tao, saan a dayta ti kanibusanan. No panunotem ti pagimbaganna, maamirismo a dayta ti mangipaay kenka iti gundaway a makipaset kadagiti aktibidad a saanmo idi a maiwayaan, kas kadagiti pagesman ken panagdaliasat. Makatulong dagita nga aktibidad tapno mailiwliwagmo ti iliwmo. Para iti dadduma, mabalin nga ad-adun ti gundawayda a makipaset iti Nakristianuan a ministerio. Sigurado a makaparagsak ken makapnek ti tumulong iti sabsabali iti kasta a pamay-an ta kinuna ni Jesus: “Ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.”​—Aramid 20:35.

Dimo panunoten a saankanto a pulos agbalin a naragsak manen. Masiguradom a tulongannaka ni Jehova a Dios no umadanika kenkuana. Kinuna ni salmista David: ‘Ti balo a babai pabang-aran ni Jehova.’ (Salmo 146:9) Makaliwliwa a maammuan a ti Biblia saanna la a deskribiren ni Jehova kas “ti Ama dagiti nadungngo nga asi ken ti Dios ti amin a liwliwa” no di ket kunana pay maipapan ken Jehova: “Uk-ukradem ta imam ken pempennekem ti tarigagay ti tunggal sibibiag a banag.” (2 Corinto 1:3; Salmo 145:16) Kinapudnona, kabaelan, sidadaan, ken sisasagana ti naayat a Dios a ni Jehova a mangarayat kadagidiay sipapasnek nga agpatulong kenkuana. Sapay koma ta mariknam met ti narikna dagiti nagkauna nga Israelita, a nangikanta: “Itangadkonto dagiti matak kadagiti bantay. Sadino ti paggapuanto ti tulongko? Ti tulongko aggapu ken Jehova, ti Nangaramid iti langit ken daga.”​—Salmo 121:1, 2. 

[Blurb iti panid 19]

Minilion ti malmaldaang ken malidliday gapu iti pannakabaloda. Maysaka kadi kadakuada?

[Kahon iti panid 21]

Ti Ngay Pannakiasawa Manen?

Ipasimudaag ti Biblia a ti patay ti mamagpatingga iti singgalut ti panagassawa, isu a mabalin a makiasawa manen ti nabalo. (1 Corinto 7:39) Ngem personal a desision dayta. Nupay kasta, agingga a posible, napateg nga ammo ken suportaran dagiti annak ti pangngeddeng ti nabalo a nagannakda. (Filipos 2:4) Kas pagarigan, saan nga umanamong idi damo ni Andrés iti panagasawa manen ni tatangna. Ipatpategna unay ni nanangna ket para kenkuana, awan ti rumbeng a mangsukat ken nanangna. “Ngem di nagbayag, naamirisko nga umiso ti pangngeddeng ni Tatang,” kinunana. “Rimmagsak manen idi nangasawa. Maar-aramidnan dagiti dati a dina maaramid, kas iti panagdaliasat. Ken siempre, agyamanak iti agsiuman kaniak gapu iti panangipaayna kadagiti pisikal ken emosional a kasapulan ni Tatang.”

[Dagiti Ladawan iti panid 20, 21]

Mailiwliwagmo ti pannakabalom no agtalinaedka nga okupado ken ikararagmo iti Dios a tulongannaka nga agibtur