Ania ti Aramidek no Adda Mangbastos Kaniak?

Ania ti seksual a panangbastos?

Ti panangbastos wenno sexual harassment ket aniaman a makapasuron a seksual a kababalin​—a pakairamanan ti panangtsansing wenno panangisawang iti malisioso a sasao. Ngem no dadduma, saan a nalawag ti nagdudumaan ti panangsutil, panagalembong wenno flirting, ken panangbastos.

Ammom kadi ti nagdudumaan dagita? Tapno maammuam, sungbatam ti sexual harassment quiz!

Nakalkaldaang ta saan a kanayon nga agpatingga ti pannakabastos uray no nakaturposkan iti panageskuelam. Ngem no ita ket addaankan iti kompiansa ken abilidad a kasapulam a mangsango iti pannakabastos, nakasaganakanton no maipasangoka iti dayta iti pagtrabahuan. Mabalinmo pay a mapasardeng ti mangbasbastos tapno dinan mabiktima ti dadduma!

Ania ti aramidek no adda mangbasbastos kaniak?

Dakdakkel ti posibilidadna nga agpatingga ti pannakabastos no maawatam ti kaipapanan dayta ken ammom ti ar-aramidem! Panunotem ti tallo a situasion ken no ania ti mabalinmo nga aramiden iti tunggal maysa.

SITUASION:

“Adda dagiti katrabahuak a lallaki nga in-inauna nga amang ngem siak. Sangkaibagada a napintasak ken kunada nga ub-ubingda la koma iti 30 a tawen. Maysa kadakuada ti napan iti likudak sana inangot ti buokko!”​—Tabitha, 20.

Mabalin koma a pinanunot ni Tabitha: ‘Mabalin a sumardengto no baybay-ak ken an-anusak lattan.’

No apay a mabalin a di makatulong dayta: Kuna dagiti eksperto a no dagiti biktima baybay-anda ti panangbastos, masansan nga agtultuloy ken kumaro pay dayta.

Daytoy ti padasem: Sikakalma ken silalawag nga ibagam iti mangbasbastos kenka a kaguram ti ibagbagana wenno ti kababalinna. “No adda mangtsansing kaniak,” kuna ti 22 anyos a ni Taryn, “sanguek sa ibagak a dinakto pulos sagsagidenen. Dayta ti mangalarma kenkuana.” No bastosennaka latta, agtalinaedka a natibker ken dika sumuksuko. No maipapan iti panangtaginayon iti nangato a moral a pagalagadan, ibalakad ti Biblia, “Agtalinaedkayo a natibker, ken awan pagkuranganna.”​—Colosas 4:​12, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

Kasano ngay no pangtaannaka ti mangbasbastos kenka? Nasaysayaat no dimon komprontaren. Darasem ketdi ti pumanaw agingga a posible, ken agpatulongka iti mapagtalkan nga adulto.

SITUASION:

“Idi addaak iti maikanem a grado, adda dua a babbai a nangguyod kaniak iti pasilio. Tomboy ti maysa kadakuada, ket kayatnak a kadeyt. Nupay nagkedkedak, didak sinardengan. Inaldaw a basbastosendak tunggal umakarkami iti sabali a klase. Adda pay naminsan nga impadegdak iti pader!”​—Victoria, 18.

Mabalin koma a pinanunot ni Victoria: ‘No adda asinoman a pangibagaak iti daytoy, baka ibagada a nakapuyak, ken nalabit awan mamati kaniak.’

No apay a mabalin a di makatulong dayta: No dika agipulong, mabalin a di sumardeng ti mangbasbastos kenka ken mabalin nga itultuloyna a bastosen ti dadduma.​—Eclesiastes 8:11.

Daytoy ti padasem: Agpatulongka. Mabalin a matulongandaka dagiti nagannak ken mannursurom tapno agsardeng ti mangbasbastos kenka. No ngay didaka patien dagiti nagipulongam? Padasem daytoy: Tunggal adda mangbastos kenka, isuratmo dagiti detalye. Isuratmo ti aldaw, oras, ken lugar, agraman dagiti imbagana. Kalpasanna, ikkam ti kopia ti nagannak wenno ti mannursurom. Adu ti ad-adda a mangserioso iti naisurat a reklamo ngem iti naisao a reklamo.

SITUATION:

“Kabutbutengko ti maysa a miembro ti rugby team. Agarup 6.5 a pie ti katayagna, ken dandani 135 a kilo ti kadagsenna! Immulana iti panunotna nga addanto tiempo a ‘makadennanak.’ Iti uneg ti makatawen, dandani inaldawnak a rirriribuken. Naminsan, duduakami iti uneg ti classroom. Idi umas-asidegen, timmakderak a dagus sa timmarayak a rimmuar.”​—Julieta, 18.

Mabalin koma a pinanunot ni Julieta: ‘Kasta a talaga ti lallaki.’

No apay a mabalin a di makatulong dayta: Nalabit saan nga agbalbaliw ti mangbasbastos kenka no panunoten ti amin a saan a dakes ti ar-aramidenna.

Daytoy ti padasem: Ikarigatam a liklikan ti ‘basta panangkatawa’ wenno panangisem lattan iti dayta. Imbes ketdi, siguraduem a ti reaksionmo​—agraman ti ekspresion ti rupam​—ket nalawag nga ipakitana iti mangbasbastos kenka no ania ti maawatmo ken dimo maawat nga ar-aramidenna.

Ania ti aramidek no mapasamak dayta kaniak?

PUDNO NGA ESTORIA 1:

“Kayatko a nasayaat ti panangtratok iti amin a tattao. Isu nga uray no kanayondak a basbastosen dagiti lallaki, ibagak kadakuada nga isardengda dayta​—ngem saanak a serioso unay, ken masansan a nakaisemak no kasarsaritak ida. Pagarupda no agal-alembongak.”—Tabitha.

• No sika ni Tabitha, ania koma ti reaksionmo kadagidiay a mangbasbastos? Apay?

• Apay a mabalin a panunoten ti mangbasbastos nga agal-alembongka kenkuana?

PUDNO NGA ESTORIA 2:

“Nangrugi ti amin babaen laeng kadagiti binabastos a sasao ti dadduma a lallaki a kaklasek iti P.E. Sumagmamano a lawas a diak inkankano ti ibagbagada, ngem kimmaro la dayta. Kalpasanna, umaydan makikatugaw sadak kallabayen. Induronko ida, ngem didak sinardengan. Idi kuan, maysa kadakuada ti nangyawat kaniak iti papel a naglaon iti malisioso a mensahe. Intedko dayta iti maestrak. Nasuspende gapu iti dayta. Idi pay la koma nga impulongko iti maestrak!”—Sabina.

• Panagkunam, apay a saan a dagus a nagipulong ni Sabina iti maestrana? Nasayaat ngata dayta nga inaramidna? Apay a kasta ti sungbatmo?

PUDNO NGA ESTORIA 3:

“Maysa a lalaki ti immasideg ken adingko a Greg iti uneg ti banio. Inasitganna a permi ni Greg sana kinuna, ‘Bisongennak.’ Imbaga ni adingko a dina kayat, ngem saan a pimmanaw ti lalaki. Masapul pay la nga iduron ni Greg ti lalaki tapno pumanaw.”—Suzanne.

• Panagkunam, biktima ngata ni Greg iti panangbastos? Apay a kasta ti sungbatmo?

• Ania ti ammom a makagapu no apay a medio agpangadua dagiti lallaki a mangestoria no binastos ida ti padada a lalaki?

• Umanamongka kadi iti pamay-an ni Greg a nangsango iti situasion? Ania koma ti inaramidmo?