Ti Panangmatmat ti Biblia

Kasuno a Kinaina​—Agpaay Aya Kadagiti Kristiano?

AWAN ti ammo ti kadaanan a dumadaniw ti Roma a ni Horace maipapan iti kasuno a kinaina idi insuratna: “Saan a napateg no asino ti nagannak ti maysa, la ketdi no isut’ madaydayaw.” Ti replan ti maysa a mannurat a Pranses idi maika-17 a siglo a, “Napatpateg ti nasayaat a kababalin ngem ti pannakaiyanak,” ket nabayag metten a naisurat sakbay a ti kapanunotan maipapan iti kasuno nga ina ket nagbalin parikut ti linteg. Ngem kas ti impadamag ni Mary Thom iti magasin nga Ms. maipapan iti baro a teknolohia ti panagpaadu, “ti rebbengen ti paggapuan ti itlog, mangisikog iti dayta, ken ti mangaywanto iti kappasngay” mabalin a maipaannong iti dua wenno tallo nga “inna.” Ti parikut maipapan iti “nasayaat a kababalin” ken “kinapateg” nagbalin a makariribuk ken narikut.

Kellaat a simmaknap iti lubong ti pannakaaramat dagiti kasuno nga ina kabayatan ti ngalay ti 1970’s, a nangpataud kadagiti parikut iti kagimongan, kababalin, ken paglintegan a di pay pulos napasaran. Magagaran ti dadduma a lupes a pagassawaan a manggundaway iti daytoy di kadawyan a pamay-an ti panagpaadu. Iti sabali a bangir, ikagkagumaan dagiti doktor, abogado, ken mammanday-linteg ti makidanggay iti agsaksaknap a teknolohia ti panagpasngay iti panagregget a mangipaay kadagiti pagalagadan a mangrisot kadagiti tumaud a parikut iti moral.

Ania ti Kasuno nga Ina?

Ti kasuno, wenno katulag nga ina isut’ kaadda ti maysa a babai a mangisikog iti gapuanan ti artipisial nga inseminasion agpaay iti maysa a babai. Mapasamak ti maaw-awagan a kadawyan a panangsuno no ti kasuno nga ina ket agsikog babaen iti artipisial nga inseminasion a mangusar iti semilia ti asawa a lalaki ti pagassawaan a nakitulag kenkuana. Ngarud, ti kasuno isu ti ina a mangisikog ti ubing. Ti kasuno a panagsikog kaipapananna a ti itlog ti asawa a babai ken ti semilia ti asawa a lalaki ket mapagtipon iti ruar ti aanakan iti pamay-an nga in-vitro (test-tube) a pertilisasion, ket maikabil iti aanakan ti kasuno ti pertilisado nga itlog tapno daytat’ maisikog.

Apay nga agsaksaknap ti kasuno a kinaina? Maysa a makagapu isut’ pannakatakkuat ti narang-ay a siensia iti sumagmamano a pamay-an a tumulong kadagiti babbai a maaddaan iti annak. Mabalin a tartarigagayan unay dagiti pagassawaan ti maaddaan iti anak, ngem gapu iti kinalupes, parikut iti salun-at, wenno ti kinarasay dagiti nasalun-at nga ubbing a mabalin a mataraken, dida maaddaan ti anak. Isu a mangtangdanda ti sabali a tao tapno maaddaanda ti anak. Yantangay adu a kuarta ti nairaman, ti panagbalin a kasuno ket nailadawan kadagiti di-makaay-ayo a termino kas ti “napilit a panagserbi ken panagpaadipen” ken “panangrarit iti kabaelan dagiti nakurapay nga agipasngay.”

Idiay Estados Unidos, binigbig ti Korte Suprema ti New Jersey ti kabaelan dagiti nabaknang a manggundaway kadagiti napanglaw, ket kinunana iti maysa a kaso maipapan iti panangisuno: “Kas pakagupgopan, addada kababalin nga ibilang ti kagimongan a napatpateg ngem iti panangipaay kadagiti nabaknang kadagiti kabaelanda a gatangen, daytat’ bannog man, ayat, wenno biag.” Kinuna ti Korte Suprema ti Francia a ti kasuno a kinaina gundawayanna ti bagi ti maysa a babai ken “ti bagi ti tao di rumbeng nga ipabulod, ipaabang, wenno ilako.”

Dagiti Parikut iti Kinasuno

Mangparnuay iti adu a parikut ti panangsuno. Maysa isut’ mabalin a di-makaay-ayo a panagdadangadang idiay korte no ti babai a nangiyanak kayatna a tagikuaen ti ubing. Makin-anak iti dayta, ti babai a nangipasngay wenno ti babai a nangipaay iti itlog? Isu a no dadduma, agbanag a panagdadangadang idiay korte ti pannakaiyanak ti ubing a kadawyan a naragsak koma a tiempo. Maysa pay a parikut: Mabigbig ti dadduma a babbai a kimmanunong nga agbalin a kasuno nga ina a sabalinton ti rikriknada bayat ti pannakaisikog wenno pannakaipasngay ti naitulag nga ubing. Rumigrigaten nga aklonen ti nagtutulaganda sumagmamano a bulan kasakbayanna. Napatanor ti maysa a nadekket a singgalut ti ina ken ti sikogna. Maysa a kasuno nga ina, a di nangnamnama a tumanor ti kastoy a singgalut, ilawlawagna ti rikriknana maipapan ti panangitedna ti ubing: “Kasla natayanak. Kalkalikaguman ti bagik ni nenengko.”

Kasta met, anianto ti mabalin a manayon nga epekto ti kasta a pannakaipasngay ti dadduma nga annak ti kasuno nga ina, ti pamilia a mangtagikua ti ubing, ken ti ubing a mismo? Wenno anianto ti mapasamak no addaan depekto ti inyanak ti kasuno? Rebbengen kadi ti ama nga aywanan ti ubing? No saan, asinonto ti manggastos iti pannakaaywan ti ubing? Ket ti napatpateg pay a saludsod, Ania ti panangmatmat ti Dios iti kasuno a kinaina?

Ti Kadi Kasuno a Kinaina Raemenna ti Panagasawa?

Ibaga ti Sao ti Dios kadatayo a matmatanna ti panagasawa a sagrado a banag. Kas pangarigan, kunaen ti Hebreo 13:4: “Ti panagasawa nadayaw koma kadagiti isuamin, ket ti pagiddaan awan koma ti tulawna, ta ti Dios ukomennanto dagiti mannakiabig ken dagiti mannakikamalala.”a Namnamaen ti Dios nga amin a Kristiano matmatanda koma ti panagasawa a nadayaw ken salimetmetanda koma a kasta. Aniat’ mangtulaw iti panagasawa? Ti pannakiabig, a mangtulaw sakbay ti panagasawa, ken ti pannakikamalala, a mangtulaw kalpasan ti panagasawa.

Raraemen kadi ti kasuno a kinaina ti panagasawa ken salsalimetmetanna nga awan tulaw ti pagiddaan? Nabatad a saan. Ti kadawyan a panangisuno kalikagumanna ti inseminasion ti semilia ti maysa a lalaki agpaay iti maysa a babai. Ti panangmatmat ti Biblia ket masarakan idiay Levitico 18:20, a kunana: “Dikanto ited ti semiliam iti asawa ti padam a tao ta mulitannakanto dayta.” Awan ti pangibatayan idiay Biblia a mamaggiddiat iti inseminasion babaen ti panagdenna ken ti artipisial nga inseminasion babaen iti donor implantation. Gapuna, iti aniaman a kaso, makabasol [ti maysa] iti pannakiabig wenno pannakikamalala no maibanag ti inseminasion babaen iti sabali a lalaki a di asawa ti babai.

Ti met ngay kasuno a panangisikog? Mulitan met daytoy ti pagiddaan. Pudno, ti pertilisado nga itlog ket kukua ti asawa a lalaki ken asawa a babai, ngem daytat’ maikabilto iti aanakan ti sabali a babai, a kinapudnona, mamagsikogto kenkuana. Daytoy a panagsikog ket saan a bunga ti panagdenna ti kasuno a babai ken ti asawana a mismo. Ngarud, dagiti organo a pagpaadu ket usaren ti sabali a dina met asawa. Saan a maitunos daytoy kadagiti prinsipio ti Biblia maipapan iti moral a mangipasngay ti babai agpaay iti asawana met laeng. (Idiligyo ti Deuteronomio 23:2.) Di maiyanatup nga usaren ti maysa a lalaki a di met asawa ti kasuno nga ina dagiti organona a pagpaadu. Mulitan dayta ti pagiddaan ti agassawa. Ngarud, ti kasuno a kinaina saan nga agpaay kadagiti Kristiano.

[Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 26]

Drowing ni Mary Cassatt, The Metropolitan Museum of Art, Regalo ni Mrs. Ralph J. Hines, 1960. (60.181)