Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay Nasken a Naidumaak?

“NARIGAT ti agbalin a naiduma.” Kastat’ kuna ti maysa nga agtutubo a Kristiano. No maysakayo a Kristiano, sigurado a maawatanyo ti riknana. Kas kadagiti kaaduan nga agtutubo, kayatyo ti matarigagayan ken maawat dagiti sabsabali. Ti parikut ket, ti pannakaawat kadawyan kaipapananna ti pannakitunos—agsao, agkawes, ken agtignay a kas kadagiti kapatadayo. Ti agtutubo a naiduma mabalin a sagabaenna ti pannakailaksid ken pannakauyaw. Maipasango ngarud dagiti agtutubo a Saksi ni Jehova iti narikut a kasasaad. Kas Kristiano, naidumada kadagiti dadduma nga agtutubo. Saan a gapu ta natantan-ok ti kababalinda wenno ibilangda a nasaysayaatda ngem dagiti dadduma a tattao. Imbes ketdi, gapu iti pannakasanayda iti Biblia, masansan a saanda nga umanamong kadagiti kapatadada no iti moral. Dagiti panangmatmatda kadagiti patriotiko a seremonia, panangrambak kadagiti nasantuan nga aldaw, ken ti pannakideyt ket nakakadkadlaw ken pakaringgoran dagiti kapatadada.a

Kuna ti maysa nga agtutubo a Saksi a ti panagbalin a naiduma “isut’ karirigatan a paset ti panagbalin a Kristiano.” Kuna pay ti sabali: “Umsiendaka dagiti agtutubo. Namin-adun nga inawagandak iti lupoy ken laad.” Mabalin nga ipilit dagiti Kristiano a dadakkelyo ti panagbalinyo a naiduma saan laeng nga iti moral a kababalin no di iti pay panagkawes, panaglanglanga, ken panagpili iti musika.

Naiduma ti Ili ti Dios!

‘Ania komat’ pagdaksan ti panangtulad kadagiti dadduma nga agtutubo?’ mabalin nga iyimtuodyo. Bueno, ti panagbalin a naiduma ti pakabigbigan ti ili ti Dios sipud pay idi damo. Idi pinili ti Dios ti kadaanan nga Israel kas “naisangsangayan a kukua[na].” (Exodo 19:5) Kaipapanan dayta ti panagbalin a naiduma kadagiti amin a sabali a tattao. Idiay Levitico 18:3, imbilin ti Dios: “Iti kas kadagiti ar-aramid iti daga ti Egipto, isu a nagnaedanyo, dikayto ar-aramiden; ket iti kas kadagiti ar-aramid iti daga ti Canaan, isu a pangipanak kadakayo, dikayto ar-aramiden; ket dikayto magna kadagiti al-alagadenda.”

Naigamer dagiti Egipcio idi ugma iti makarimon a panagdayaw kadagiti animal. Ti pammati iti di matay a kararua sinimbaludna ti biagda. Kadawyan ti incesto. Kasta met, ti Canaan maysa a daga a napno iti idolatria, kinalulok iti sekso, panangibukbok iti dara, panangidaton iti ubing, ken panagbalangkantis. “Dikay mulmulitan ti bagbagiyo iti uray ania kadagitoy nga aramid,” impakdaar ngarud ti Dios. “Dikayto ar-aramiden ti uray ania kadagitoy a makarimon a bambanag.”—Levitico 18:24-26.

Pinasingkedan ni Jehova daytoy a patigmaan babaen ti Linteg a mangiwanwan iti dandani tunggal benneg ti panagbiagda: ti taraonda (Levitico 11), dagiti ugalida iti panagdalus (Deuteronomio 23:12, 13), dagiti seksual a kababalinda (Levitico 18:6-23). Inwanwan ti Linteg uray pay ti panagkawes ken panaglanglangada! “Mangaramidda iti agserbi kadakuada a parparaypay kadagiti gayadan dagiti kawesda, agpapan kadagiti kaputotanda,” kuna ni Jehova, “ket ikabildanto iti rabaw ti paraypay ti tunggal gayadan ti maysa a lubid nga asul.” (Numeros 15:38) Maiparit kadagiti lallaki ti mangkiskis iti barbasda ken iti “patilia[da].” (Levitico 19:27; 21:5) Nasken a maipangag daytoy a linteg uray no di magustuan ti maysa a Judio dagiti adda barayubayna a kawes wenno kaykayatna ti agbarbas.

Ita, kas pangarigan naibaga kadakayo a masapul a dikay kiskisan ti barbasyo ken agkaweskayo iti naikeddeng a pagan-anay. Ibilangyo kadi daytoy a pananglabsing iti bukodyo a kalintegan? Kaskasdi, dagiti linteg ti Dios napateg ken makagunggona ti panggepda. Inlawlawag ni Jehova: “Tapno laglagipenyo ken aramidenyo amin a bilbilinko ken nasantuankayo iti Diosyo. Siak ni Jehova a Diosyo.” (Numeros 15:38-41) Ti linteg iti panagkawes ket maysa a nabileg a makita a palagip a naiduma dagiti Judio—maysa nga ili a nasantuan ken Jehova. Dagiti linteg maipapan iti taraon saan laeng a sinalaknibanda ti salun-atda no di timmulong pay a nanglapped kadakuada a makiraman kadagiti sosial ken relihiuso nga aramid dagiti di-Judio. Kinapudnona, dandani imposible ti pannakilangen iti maysa a pagano a di salungasingen ti dadduma a benneg ti Linteg ti Dios. Nagserbi ngarud ti Linteg Mosaico kas “pader” a namaglasin iti ilina kadagiti dadduma a nasion.—Idiligyo ti Efeso 2:14.

Nasken a Naiduma dagiti Kristiano

Dagiti Kristiano ita “nawayawayaandan iti Linteg” ni Moises ken tagtagiragsakenda ti kalalainganna a wayawaya kadagiti personal a bambanag. (Roma 7:6) Nupay kasta, kinuna ni Jesu-Kristo kadagiti pasurotna: “Saankay a paset toy lubong . . . Pinilikayo iti lubong, gapuna guraennakay ti lubong.” (Juan 15:19) Saan nga imbaga ni Jesus a nasken a panawan dagiti Kristiano ti planeta a Daga. (Idiligyo ti 1 Corinto 5:10.) Ti kayatna laeng a sawen masapul a naisinada iti “lubong”—ti paset ti sangatauan a naisina iti Dios. Apay? Gapu ta kas iti kinuna ni apostol Juan idi agangay, “ti isuamin a lubong adda iti babaen ti managdakdakes.”—1 Juan 5:19.

Ita amirisenyo ti sumagmamano nga agtutubo nga am-ammoyo idiay eskuelaan. Komusta ti panagpampanunotda, kababalinda, panagsasaoda, ken panagpilida iti musika ken panagkawkawes? Iti panangmatmatyo dagita nga agtutubo iwanwanwan aya dagiti nadiosan a pagalagadan—wenno iwanwanwan ida dagiti pagannurotan “ti dios daytoy a sistema dagiti bambanag,” ni Satanas a Diablo? (2 Corinto 4:4) No pudno ti naud-udi, isagsagmakyo ti bagiyo no agtignaykayo, agsaokayo, wenno uray pay aglanglangakayo a burara a kas kadakuada! Mabalin a madadael pay ti panangaklonyo kas maysa a Saksi ni Jehova. Nakarkaro pay, mabalin a maallukoykayo kadagiti dakes nga impluensia.

“Talaga nga apektaran dagiti gagayyemmo ti kababalinmo,” inamin ti maysa a balasang nga agnagan Kim. “Idi agbasbasaak pay, saanak unay a natibker iti [Nakristianuan a] kinapudno, isu nga adu ti gagayyemko a taga lubong. Ngem saan a nasayaat dayta gapu ta nairamanak iti adu a dakes a bambanag.” Kaskasdi saan laeng a ti pannakiramanyo kadagiti nakaro a kinadakes ti mangdadael iti relasionyo iti Dios. Paliiwenyo a naimbag ti kuna ti Biblia idiay Santiago 4:4: “Dikay ammo aya a ti pannakipagayam iti lubong isu ti pannakibusor iti Dios? Daydiay ngarud agtarigagayto a gayyem ti lubong, agbalin a kabusor ti Dios.”

Kayatyo ti agbalin a kabusor ti Dios? Saan la ketdi! Ngarud ipabatadyo a saankay a paset toy lubong. Nupay kasta, kaipapanan daytoy ti ad-adda pay ngem ti basta panangidian iti droga ken imoral a sekso.

No Kasano ti Panagbalin a Naiduma

Alaentayo, kas pangarigan, ti panagpiliyo iti kawes. Ti kawesyo ipamatmatna no asinokayo, no aniat’ ibagbagiyo, no aniat’ patienyo. Nupay saan a kas iti urnos a Judio, ti Kinakristiano palubosannakayo a mangwatwat iti katataoyo ken bukodyo a panaggusto. Ngem kayat kadi a sawen dayta a kanayonkayo a sumurot iti tunggal moda?

Maysa a Kristiano a balasang ti nagtarigagay a sumurot iti uso a maong nga adda pigisna idiay eskuelaan. Kadawyan nga awan ti mayat nga aglanglanga a naiduma iti estilo. Nupay kasta, nasirib dagiti dadakkelyo a mangikeddeng kadagiti limitasion a didakay palubosan nga agusar kadagiti estilo a burara, makagargari, nakadidillaw, wenno nakababain. No kasta ti panagkawesyo, ania ngay ti ipampamatmatyo kadagiti sabsabali? Naammuan ti balasang nga agnagan Jeffie idi simmurot iti uso nga estilo ti panagbubuok. “Impagarupko a ‘naiduma’ ti langak,” kinunana. “Ngem dinamag dagiti tao kaniak, ‘Pudno kadi a maysaka a Saksi ni Jehova?’ ket nakababain dayta.”

Naipaay ti natimbeng a balakad idiay 1 Timoteo 2:9, a sadiay maparegta dagiti Kristiano nga agkawesda “buyogen ti kinanumo ken saan a kinapalalo.” Mabalinyo met ket ti agbalin a nanumo uray no saankayo nga aglanglanga a nakadkadlaw nga ud-udong. Pudno, ti konserbatibo a panagkawes mabalin a dinakay pagbalinen a makaay-ayo unay a tao, ngem tulongannakayo nga agbalin a naiduma—ket magun-odanyo ti anamong ti Dios gapu iti dayta!

Ti ngay panagpiliyo iti musika? Pagay-ayat ti adu nga agtutubo ti musika. No natimbeng, makaparagsak ken makagunggona ti musika. Nupay kasta, ipakita ti Exodo 32:17-22 a ti musika mariingna ti rikna ken derrep. Ket kaaduan a musika itatta ti basta di maitutop para iti maysa a Kristiano. Kas pangarigan, nalatak ti musika a rap ken heavy-metal, ngem adu kadagita—no saan a kaaduan—ti mangitantandudo iti imoral a sekso, iyaalsa, kinaranggas, wenno uray pay espiritismo. Tultuladenyo aya dagiti dadduma nga agtutubo iti panagpiliyo iti musika, wenno addaankayo iti tured nga agbalin a napili?

Wen, kasapulan ti tured iti panagbalin a naiduma. No saankay a padiktaran kadagiti gagayyemyo iti panagpiliyo iti paglinglingayan, panagsasao, wenno panagkawkawes, mangawis la ketdi dayta iti reaksion. Impakdaar ni Jesus: “Gapu ta saankay a paset ti lubong, . . . guraennakay ti lubong.” (Juan 15:19) Ti ngarud panagbalin a naiduma mabalin a maysa kadagiti karirigatan a banag nga aramidenyo—ngem kabaelanyo dayta. Isu dayta ti pamay-an a mangalangon kadagiti pagalagadan ti Dios. Mangyeg dayta iti panagraem iti bagi ken nadalus a konsiensia. Ti saludsod ket, Kasanokayo a maaddaan ti tured iti panagbalin a naiduma? Daytanto ti saludsod a sungbatan ti sumaruno a bilangmi.

[Footnote]

[Dagiti Ladawan iti panid 18]

Ti agtutubo a di naiduma kadagiti kapatadana dadaelenna ti panangaklonna kas maysa a Kristiano