Ti Panangmatmat ti Biblia

Kasano ti Nainsiriban a Panangusarko iti Kuarta?

“Bayat a bumasbassit ti mateggedak, umad-adu met ti babayadak. Masansan a diak makaturog iti rabii ta pampanunotek no kasanok a maipaay dagiti kasapulan ti pamiliak.”—James.

“Panagriknak ket kaslaak maip-ipit ken diakon makaruk-at.”—Sheri.

GAGANGAY dagiti kasta a komento bayat dagiti tiempo a saan a natalged ti ekonomia. No maipapan iti nabiit pay a panagsuek ti ekonomia iti intero a lubong, kastoy ti kinuna ni Juan Somavia a direktor-heneral ti International Labour Office: “Saan la a krisis daytoy iti lugar a sentro ti negosio,” sana innayon: “Krisis daytoy a mangapektar iti amin.”

Ti bigla a pannakapukaw ti trabaho wenno ti kinakurang ti kuarta para kadagiti kangrunaan a kasapulan ti pamilia ket agresulta iti nakaro a pannakaburibor ken pannakarikna pay ketdi iti kinaawan namnama. Narikna met dayta idi ni David a mannurat iti Biblia. Inkararagna: “Dagiti tuok ti pusok immaduda; manipud kadagiti pakarigatak O iruarnak.” (Salmo 25:17) Ania ti kuna ti Biblia maipapan iti tiempotayo, ken ti kadi naipaltiing a sirib iti dayta mapagbalinnatayo a nataltalged ken nataltalinaay?

Sirib Bayat ti Napeggad a Tiempo

Impadto ti Biblia a “kadagiti maudi nga aldaw dumtengto dagiti napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.” (2 Timoteo 3:1; Mateo 24:8) Makitkitan ti kaitungpalan dagita a sasao! Kaskasdi, addaantay iti namnama ta babaen iti Nasantuan a Biblia, impaayannatayo ti Dios iti sirib a kasapulantayo tapno madaerantayo dagiti tiempo ti rigat iti ekonomia.

Kas pagarigan, ti Biblia tulongannatay a maaddaan iti umiso a panangmatmat iti kuarta. Kastoy ti mabasa iti Eclesiastes 7:12: “Ti sirib agpaay a salaknib kas met laeng ti kuarta agpaay a salaknib; ngem ti pagsayaatan ti pannakaammo ket ti met laeng sirib taginayonenna a sibibiag dagiti agik-ikut iti dayta.” Wen, ti kuarta ket mabalin a mangsalaknib, ngem ti laeng nadiosan a sirib, a masarakan iti Biblia, ti makaipaay iti pudno a kinatalged iti amin a tiempo. Usigentayo ti sumagmamano a pagarigan.

Panangdaer iti Narigat a Tiempo

Aggaggagetka. “Nupay kasano ti panagtarigagay ti nasadut iti maysa a banag, pulos a dinanto magun-od. Ti nagaget a tao maalana amin a kayatna.” (Proverbio 13:4, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Ania ti maadaltayo? Pagaammodaka koma kas mapagpiaran ken nagaget a trabahador. Dagiti nasayaat a trabahador ket magustuan dagiti amo ken masansan nga isuda ti umuna a maala nga agtrabaho ken maudi a masesante.—Efeso 4:28.

Usigem sakbay a gumatangka. Kinuna ni Jesus: “Asino kadakayo a kayatna ti mangbangon iti torre ti saan nga agtugaw nga umuna ket pattapattaenna ti magastos, tapno kitaenna no adda umanay a pangleppasna iti dayta?” (Lucas 14:28) Nupay iyil-ilustrar ni Jesus ti kinapateg ti panangusig kadagiti makalikaguman iti agbalin a pasurotna, ti sasaona ket nabatad nga agaplikar met iti literal nga anag. Agbadyetka ngarud. Ilistam dagiti talaga a kasapulam ken ti gatad dagita.

Dimo sayangen ti kuartam kadagiti bisio. Dagiti bisio a kas iti panagsugal, panagsigarilio, panagdroga, ken nalabes a panaginum iti arak ket bin-ig a dakes iti imatang ti Dios.—Proverbio 23:20, 21; Isaias 65:11; 2 Corinto 7:1.

Liklikam ti “panagayat iti kuarta.” (Hebreo 13:5) Dagiti managayat iti kuarta agsagabadanto iti kinaliday ken pannakadismaya, a kasla “sinalputda ti intero a bagbagida iti adu nga ut-ot.” (1 Timoteo 6:9, 10) Kanayonanna, didanto pulos mapnek, ta uray no kasano kaadu ti ik-ikutanda, saanto latta nga umanay.—Eclesiastes 5:10.

Sursuruem ti mapnek. “Awan ti inyegtayo iti lubong, ket saantay met a mabalin ti mangitugot iti aniaman a banag. Gapuna, no adda pagtaraon ken pagkawestayo, mapnektayon kadagitoy a banag.” (1 Timoteo 6:7, 8) Dagidiay kontenton iti bassit mabalin a maliklikanda ti nakaro a panagdanag no agsuek ti ekonomia. Sursuruem ngarud ti agbiag a kontento sigun iti kabaelam.—Kitaem ti kahon iti kannawan.

Awan kadatayo ti makaammo iti mapasamak inton bigat. “Ti tiempo ken ti di mapakpakadaan a pasamak mapagteng [kadatayo] amin,” kuna ti Eclesiastes 9:11. Dagiti ngarud masirib “isadagda ti namnamada, saan nga iti pagduaduaan a kinabaknang, no di ket iti Dios,” a nangikari kadagiti matalek kenkuana: “Saankanto a pulos panawan ket saankanto a pulos baybay-an.”—1 Timoteo 6:17; Hebreo 13:5.

NAPANUNOTMO KADIN?

● Kasano ti panangdeskribir ti Biblia iti tiempotayo?—2 Timoteo 3:1-5.

● Pakasarakan ita iti mapagtalkan a giya?—Salmo 19:7.

● Kasanok a maipaayan ti pamiliak iti natalged a masakbayan? —Eclesiastes 7:12.

[Kahon/Ladawan iti panid 19]

DAGITI WAGAS TI PANAGINUT

Panaggatang: Mangaramidka iti listaan. Liklikam ti aggatang iti awan iti listaam. Sapulem ti kalakaan. Usarem dagiti kupon ken tiket ti diskuento. Aggatangka kadagiti kasapulam no nakabaratilio ken no awan unay ti aggatang kadagita. No posible, agpakiawka.

Paggastuan iti balay: Dimo ladladawen a bayadan ti babayadam tapno dika mamulta. Iti balayyo ti paglutuam iti kanenyo ken pagtimplaam iti inumenyo. Kalkalainganna laeng ti kanem ken ti arak nga inumem. Iddepem dagiti silaw ken elektroniko nga alikamen no dida maus-usar. No mabalin, agusarka kadagiti alikamen a nainut iti koriente. Mangikabilka iti insulasion iti balayyo. Usigem no mabalinyo ti umakar iti basbassit a balay.

Transportasion: No kasapulam ti bukodmo a lugan, gumatangka iti mapangnamnamaan ken nainut iti gasolina. Saan a kasapulan a baro dayta. Paggigiddanem dagiti aramidem ken makiluganka no posible. No saan, agluganka iti pangpasahero a lugan, magnaka, wenno agbisikletaka. Agbakasionka no kalaka ti plete ken iti saan unay nga adayo.

Telepono ken paglinglingayan: Kasapulam kadi nga agpadpada ti landline ken selpon? No adda selpon ti annakmo, mabalin kadi a sagpaminsan laeng nga usarenda wenno uray awan pay ketdin dagita? No nagpakabitka iti cable TV, mabalin kadi a pakissayan iti channel tapno nalaklaka ti bayadam?a Imbes a gumatangka kadagiti libro ken pelikula, bumulodka laengen.

[Footnote]