Makaisuro Kadagiti Agdengdengngeg

TAPNO makaisuro kadagiti agdengdengngeg ti palawagmo, saanmo a basta ipalawag ti maysa a napateg a topiko. Isaludsodmo iti bagim: ‘Apay a masapul a denggen daytoy a tallaong daytoy a topiko? Ania ti mabalinko nga ibaga tapno marikna dagiti agdengdengngeg a talaga a nagunggonaanda iti daytoy a palawag?’

Iti eskuelaan, no matudinganka a mangidemostra no kasano a kasabaan ti maysa a tao, daydiay agakem a bumalay ti kasaritam. No dadduma, mabalin nga agpalawagka iti maysa a kongregasion.

No Ania ti Ammo Dagiti Agdengdengngeg. Isaludsodmo iti bagim, ‘Ania ti ammo dagiti agdengdengngeg maipapan iti daytoy a topiko?’ Dayta koma ti mangikeddeng no sadino ti pangrugiam. No palawagam ti kongregasion a pakairamanan dagiti adu a nataengan a Kristiano, saan a basta ulitem nga ibaga dagiti pamunganayan a kinapudno, nga ammon ti kaaduan. Palawaem dagitoy. Siempre, no adu met dagiti kabbaro nga interesado a tumabuno, ikonsiderarmo ti kasapulan dagitoy dua a grupo.

Iyatadaymo ti kapartak ti panagpalawagmo iti datin nga ammo dagiti agdengdengngeg. No iramanmo dagiti detalye a nalabit ammon ti kaaduan, apagbiit laeng a dakamatem dagitoy. Ngem ibambannayatmo no agidatagka kadagiti ideya a mabalin a kabbaro kadagiti kaaduan nga agdengdengngeg tapno nalawag a maawatanda.

No Ania ti Makaisuro. Ti panagbalin a makaisuro dina kanayon a kaipapanan nga adda baro a banag nga ibagam. Dagiti dadduma a pumapalawag adda simple a pamay-anda a mangibaga kadagiti pamiliar a kinapudno a maawatan a naan-anay ti adu kadagiti agdengdengngeg uray damdamoda a mangngeg dagitoy.

Iti tay-ak ti ministerio, saan nga umdas a dakamatem laeng ti maysa a damag a mangipaneknek nga agbibiagtayon iti maudi nga al-aldaw. Usarem ti Biblia a mangipakita iti kaipapanan ti pasamak. Talaga a makaisuro daytoy iti bumalay. Kasta met, no dakamatem dagiti detalye maipapan iti linteg ti nakaparsuaan wenno maipapan kadagiti mula wenno animal, ti panggepmo ket saan koma a mangidatag kadagiti makapainteres a sientipiko nga impormasion a di pay pulos nangnangngeg ti bumalay. Imbes ketdi, pagtiponem ti sientipiko nga ebidensia ken ti kuna ti Biblia a mangipakita nga adda Namarsua a mangay-ayat kadatayo. Daytoy ti tumulong iti bumalay a maaddaan iti baro a panangmatmat iti bambanag.

Mabalin a maysa a karit ti panangidatag iti maysa a topiko kadagiti namin-adun a nakangngeg iti dayta. Ngem tapno agbalinka nga epektibo a mannursuro, masapul nga ammom no kasano nga idatag a naimbag ti topiko. Kasano a maaramidmo dayta?

Makatulong ti panagsukimat. Imbes nga inayonmo laeng iti palawagmo dagiti impormasion a sumiplot lattan iti panunotmo, usarem dagiti reperensia a pagsukimatan a nasalaysay iti panid 33 agingga iti 38. Laglagipem dagiti naipaay a singasing maipapan kadagiti panggep a pagreggetam nga ibanag. Iti panagsukimatmo, mabalin a makasarakka iti di unay pagaammo a pasamak iti historia a direkta a nainaig iti topikom. Wenno mabalin nga adda mabasam a kabbaro nga impormasion iti pagiwarnak a mangpasingked iti punto a panggepmo nga ipalawag.

Bayat nga us-usigem ti material, agpanunotka babaen ti panagsaludsodmo iti ania? apay? kaano? sadino? siasino? ken kasano? Kas pagarigan: Apay a pudno daytoy? Kasano a mapaneknekak dayta? Ania dagiti kadawyan a sursuro a makagapu a narigat a maawatan dagiti dadduma daytoy a kinapudno a masarakan iti Biblia? Apay a nasken dayta? Kasano nga apektaran daytoy ti biag ti maysa a tao? Ania nga ehemplo ti mangipakita iti pagsayaatan ti panangyaplikar iti dayta? Ania ti ipalgak daytoy a kinapudno a masarakan iti Biblia maipapan iti personalidad ni Jehova? Depende iti material nga ipalawagmo, mabalinmo nga isaludsod: Kaano a napasamak daytoy? Kasano a praktikal a mayaplikartayo daytoy a material itatta? Mabalinmo pay ketdi a parayrayen ti panagpalawagmo no iyimtuod ken sungbatam ti dadduma kadagita a saludsod bayat nga agpalpalawagka.

Iti palawagmo, mabalin a nasken nga agusarka kadagiti kasuratan a kabesadon dagiti agdengdengngeg. Kasano a pagbalinem a makaisuro ti panangusarmo kadagitoy? Saanmo a basta basaen; ilawlawagmo.

Ad-adda a makaisuro ti panangusigmo iti pamiliar a teksto no bingaybingayem, isinam dagiti paset a nainaig iti tema ti palawagmo sa ilawlawagmo dagitoy. Amirisem dagiti mabalinmo nga aramiden iti teksto a kas iti Mikias 6:8 iti Baro a Lubong a Patarus. Ania ti “kinahustisia”? Makin-estandarte ti kinahustisia ti masalsalaysay? Kasanom nga iyilustrar ti kaipapanan ti “panangwatwat iti kinahustisia”? Wenno ti “panangayat iti kinamanangngaasi”? Ania ti kinaemma? Kasanom nga iyaplikar ti material iti kasasaad ti maysa a lakay? Siempre, ti material nga aktual nga usarem ket agpannuray koma kadagiti banag a kas iti temam, panggepmo, dagiti agdengdengngeg, ken oras.

Masansan a makatulong dagiti simple a depinasion dagiti termino. Para kadagiti dadduma, masdaawda a makaammo iti kaipapanan ti “pagarian” a nadakamat iti Mateo 6:10. Ti panangipalagip iti depinasion ti termino ket mabalin a tumulong pay ketdi iti nabayagen a Kristiano a mangtarus a nalawlawag iti talaga a kayat a sawen ti maysa a teksto. Nabatad daytoy no basaentayo ti 2 Pedro 1:5-8 kalpasanna, ilawlawagtayo ti kaipapanan dagiti nagduduma nga aspeto a nadakamat kadagita a bersikulo: pammati, kinasingpet, pannakaammo, panagteppel, panagibtur, nadiosan a debosion, nainkabsatan a panagayat, ken ayat. No dagiti sasao a medio agpapada ti kayuloganda ket mausar iti isu met laeng a konteksto, ti panangdepinarmo kadagita ket makatulong a mamaggidiat iti kaipapanan ti tunggal sao. Pudno dayta kadagiti termino a kas iti sirib, pannakaammo, panangilasin, ken pannakaawat, a nausar iti Proverbio 2:1-6.

Makaisuro met kadagiti agdengdengngeg no irasonam ti maysa a teksto. Adu dagiti masdaaw no damo a mabigbigda nga iti Genesis 2:7 iti dadduma a patarus ti Biblia, naikuna a ni Adan ket sibibiag a kararua ken sigun iti Ezequiel 18:4, matay dagiti kararua. Naminsan, pinagsiddaaw ni Jesus dagiti Saduceo idi tinukoyna ti Exodo 3:6, nga ibagbagada a patienda, sana inyaplikar dayta iti panagungar dagiti natay.​—Luc. 20:37, 38.

No dadduma, makaisuro ti panangilawlawag iti konteksto ti kasuratan, dagiti kasasaad idi naisurat dayta, ken no siasino ti nagsao wenno ti kasasaona. Kabesado unay dagiti Fariseo ti Salmo 110. Kaskasdi, inturong ni Jesus ti atensionda iti maysa a napateg a detalye a masarakan iti umuna a bersikulo. Insaludsodna: “‘Ania ti pagarupyo maipapan iti Kristo? Makin-anak kenkuana?’ Kinunada kenkuana: ‘Ni David.’ Kinunana kadakuada: ‘Kasano, ngarud, a babaen iti paltiing isu awagan ni David iti “Apo,” a kunkunana, “Kinuna ni Jehova iti Apok: ‘Agtugawka iti makannawanko agingga nga ikabilko dagiti kabusormo iti baba dagiti sakam’”? No, ngarud, isu awagan ni David iti “Apo,” kasano nga isu ket anakna?’” (Mat. 22:41-45) No agrasonka iti Kasuratan a kas iti inaramid ni Jesus, matulongam dagiti tattao nga ad-adda a mangbasa a siaannad iti Sao ti Dios.

No dakamaten ti agpalawag no kaano a naisurat ti maysa a libro ti Biblia wenno no kaano a napasamak ti maysa a banag, masapul met a deskribirenna dagiti kasasaad iti dayta a tiempo. Iti kasta, nalawlawag a matarusan dagiti agdengdengngeg ti pateg dayta a libro wenno pasamak.

Ti panagdinnilig ket makatulong a mamagbalin a makaisuro ti ibagbagam. Mabalinmo a paggidiaten ti nalatak a kapanunotan ken ti kuna ti Biblia maipapan iti dayta met la a punto. Wenno mabalinmo a pagdiligen ti dua nga agpada a salaysay iti Biblia. Adda aya naggidiatanda? Apay? Ania ti maadaltayo kadagita? No aramidem ti kasta, maaddaan dagiti agdengdengngeg iti baro a panangmatmat iti dayta a topiko.

No natudinganka a mangipalawag iti maysa nga aspeto ti Nakristianuan a ministerio, mabalinmo a parayrayen ti panangidatagmo no irugim babaen ti panangsumario. Salaysayem no ania ti masapul nga aramiden, no apay a masapul nga aramiden, ken no kasano a nainaig dayta kadagiti kalattayo kas Saksi ni Jehova. Kalpasanna, ilawlawagmo no sadino, kaano, ken kasano nga aramiden dayta.

No ngay kalikaguman ti palawagmo a salaysayem ti dadduma kadagiti “nauneg a bambanag ti Dios”? (1 Cor. 2:10) No irugim babaen ti panangdakamat ken panangilawlawag kadagiti kangrunaan nga elemento ti topikom, nalaklaka a maawatan dagiti detalye. Ket no agngudoka babaen ti ababa a panangsumario iti materialmo, mabalin a kapkapnekan dagiti agdengdengngeg a talaga nga adda naadalda.

Balakad Maipapan iti Nakristianuan a Panagbiag. Nangnangruna a magunggonaan dagiti agdengdengngeg kenka no tulongam ida a mangamiris no kasano nga agaplikar iti biagda ti impormasion iti palawagmo. Bayat a sukimatem dagiti kasuratan iti naituding a materialmo, isaludsodmo iti bagim, ‘Apay a nataginayon iti Kasuratan daytoy nga impormasion agingga iti kaaldawantayo?’ (Roma 15:4; 1 Cor. 10:11) Panunotem dagiti kasasaad iti biag a sangsanguen dagiti agdengdengngeg. Ikonsiderarmo dagita a mismo a kasasaad sigun kadagiti balakad ken prinsipio iti Kasuratan. Iti palawagmo, ilawlawagmo a naimbag dagiti Kasuratan tapno maipakita no kasano a makatulong dagita iti maysa a tao a mangtaming a nainsiriban kadagiti kasta a kasasaad. Saanmo a basta gupgopen dagiti bambanag. Dakamatem dagiti espesipiko a kababalin ken tigtignay.

Kas pangrugian, ipakatmo ti maysa wenno dua kadagiti nadakamat a singasing iti palawag nga isagsaganam. Bayat nga umad-adu ti kapadasam, ipakatmo ti dadduma pay kadagita a singasing. Inton agangay, madlawmo a segseggaanda dagiti palawagmo, nga agtalekda a makangngegda iti banag a talaga a makagunggona kadakuada.